تحلیل شرایط اقلیمی در جهت توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر بندر چابهار، ایران)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 17، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 58، خرداد 1401، صفحه 235-248   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

آزاده اربابی سبزواری^*

دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش شرایط و عوامل اقلیمی در فرایندهای گردشگری با تاکید بر رضایتمندی گردشگران، در کنار داده های اقلیمی و شاخص های اقلیم گردشگری، تدوین شده است تا ارزیابی نتایج این شاخص ها، به دلیل وجود تفاوتهای طبیعی و انسانی بین مقاصد گردشگری و ویژگی های خاص گردشگران، تغییراتی را در روند ارزیابی شرایط اقلیمی برای گردشگران، اعمال و نتایج جدیدی را ارائه نماید. برای این منظور، شهر بندرچابهار در کشور ایران به عنوان مطالعه موردی جهت این ارزیابی، انتخاب شد. بندرچابهار به دلیل موقعیت مهم سیاسی، اقتصادی و گردشگری و شرایط خاص اقلیمی، مورد توجه گردشگران داخلی و بین المللی است. برای نیل به این هدف، شاخص های اقلیم آسایش یا اقلیم گردشگری TCI، PMV و CIT جهت ارزیابی ترکیبی در بازه زمانی 30 ساله (1985-2014) انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان دهنده این مسئله بود که بر اساس شاخص CIT، کلیه ماه ها و مقاطع زمانی در یک شبانه روز بندرچابهار، برای گردشگران، مطلوب یا قابل قبول است که این مسئله کمی با واقعیت موجود فاصله داشت.در ارزیابی شرایط اقلیمی، این پژوهش، با اعمال تغییراتی جزئی در شاخص CIT و ترکیب نتایج شاخص PMV با میزان رضایتمندی گردشگران از شرایط احساس حرارتی مختلف، به نتایج متفاوتی دست یافت که نشان از تاثیرگذاری بیشتر داده های میدانی در نظرات کارشناسانه بود. با توجه به روحیات متفاوت گردشگران نسبت به ساکنان مقاصد و تمایل آنها به کسب تجربه های خاص گردشگری، مطلوبیت اقلیم برای گردشگران ممکن است الزاما با نتایج علمی و کارشناسانه سازگاری نداشته باشد

کلیدواژه‌ها

گردشگری؛ بندر چابهار؛ شاخص CIT؛ عوامل اقلیمی

مراجع

ابراهیم زاده، عیسی و عبدالله آقاسی زاده. (1388). تحلیل عوامل موثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SWOT. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 1(1)، 128-107.

اسماعیلی، رضا؛ صابرحقیقت، اکرم و ملبوسی، شراره. (1389). ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی بندرچابهار در جهت توسعه گردشگری؛ کنگره بین الملی جغرافیدانان جهان اسلام، سیستان و بلوچستان ایران شهرستان چابهار). اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران.

ذوالفقاری، حسن. (1386). تعیین تقویم زمانی مناسب برای گردش در تبریز با استفاده از شاخص های دمای معدل فیزیولوژی  (PET) و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده (PMV). پژوهش­های جغرافیایی. 62، 141-129.  

شمسی پور، علی اکبر؛ نجفی، محمدسعید؛ اروجی، حسن و علیزاده، محمد. (1391). ارزیابی شرایط اقلیمی شهر بندر انزلی از منظر گردشگری بر اسالس شاخص اقلیم - گردشگری CIT. مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 1(2)، 94-75.

Amelung, B., & Viner, D. (2006). Mediterranean tourism: exploring the future with the tourism climatic index. Journal of sustainable tourism, 14, 620-644.

Amengual, A., Homar, V., Romero, R., Alonso, S., & Ramis, C. (2012). Projections of the climate potential for tourism at local scales: application to Platja de Palma, Spain. Int. J. Climatol, 32, 2095–2107.

Amiranashvili, A., Matzarakis, A., & Kartvelishvili, L. (2008). Tourism climate index in Tbilisi, Transactions of the Georgian Institute of Hydrometeorology, 115, 1-4.

Ataei, H., Cheraghi, S., & Hasheminasab, S. (2013). Determination of suitable calendar for Tourism in Ahwaz utilizing Physiological Equivalent Temperature (PET), Bull. Env. Pharmacol. Life Sci, 2, 104 -109.

Bafaluy, D., Amengual, A., Romero, R.and Homar, V. (2014). Present and future climate resources for various types of tourism in the Bay of Palma. Spain, Reg Environ Change, 14,1995–2006.

CalıSkan, O., Cicek, I., & Matzarakis, A. (2012) the climate and bioclimate of Bursa (Turkey) from the perspective of tourism. Theor Appl Climatol, 107, 417–425.

Chengcai, T., Linsheng, ZH., McDonald, K., & Shengkui, CH. (2012). A Comprehensive Evaluation of Tourism Climate Suitability in Qinghai Province, China, J. Mt. Sci, 9, 403–413.

Climate Index for Tourism (CIT), Proceedings of the 4th international conference on climate, tourism and recreation, 77-81.

Davies, N. E. (1968). An optimum summer weather index. Weather, 23, 305–317.

De Freitas, C. R. (2005). The climate-tourism relationship and its relevance to climate change impact assessment. In C. M. Hall, & J. Higham (Eds.). Tourism, recreation and climate change, 29-43.

De Freitas, C. R., Scott, D., & McBoyle, G. (2008). A second generation climate index for tourism (CIT): specification and verification. Int J Biometeorol, 52,399–407.

Endler, C., & Matzarakis, A. (2007). Climate Change and Climate-tourism Relationships in Germany, In: A. Matzarakis, C. R. de Freitas, D. Scott (Eds.), Developments in Tourism Climatology, 260-266.

Fadaee, R., Ramezani, B., & Fadaee, M. (2013). Evaluation of Tourism Climate Index in Anzali Wetland and Proposing Its Calendar. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(2),752-758.

Fang, Y., & Yin, J. (2015). National Assessment of Climate Resources for Tourism Seasonality in China Using the Tourism Climate Index. Atmosphere, 6, 183-194.

Fanger, P. O. (1972). Thermal comfort. McGraw-Hill, New York.

Grillakis, M.G., Koutroulis, A.G., & Tsanis, I.K. (2015). he 2 °C global warming effect on summer European tourism through different indices, Int J Biometeorol, 1-11.

Hein1,L., Metzger1,M.J., & Moreno, A. (2009). Potential impacts of climate change on tourism; a case study for Spain, Current Opinion in Environmental Sustainability, 1, 170-178.

Höppe, P. (1999) the physiological equivalent temperature – a universal index for the biometeorological assessment of the thermal environment. Int J Biometeorol, 43, 71–75.

Lin, T.P., & Matzarakis, A. (2011). Tourism climate information based on human thermal perception in Taiwan and Eastern China. Tourism Management, 32, 492-500.

Matzarakis, A. (2007). Climate, Theral comfort and tourism, Proceeding of 2nd International workshop on Climate Change and Tourism Assessment and Coping Strategies (Ed.) Bas Amelung, Krzysztof Blazejczyk and Andreas Matzarakis, 828-806.

Matzarakis, A., Endler, C., & Nastos, P.T. (2014). Quantification of Climate-Tourism Potential for Athens, Greece – Recent and Future Climate Simulations. Global NEST Journal, 16, 43-51.

Matzarakis, A., Hämmerle, M., Koch , E., & Rudel, E. (2012). The climate tourism potential of Alpine destinations using the example of Sonnblick, Rauris and Salzburg. Theor Appl Climatol, 110, 645–658.

Matzarakis, A., Mayer, H., &  Iziomon, M. (1999) Heat stress in Greece. Applications of a universal thermal index: physiological equivalent temperature. Int J Biometeorol, 43, 76–84.

Mendez-Lazaro, P., Terrasa-Soler, j.j., Torres-Pena, Ch., & Seguinot, T. (2014). Tourism and climate conditions in San Juan, Puerto Rico, 2000-2010. Ecology and Society, 19,1-7.

Mieczkowski, Z. (1985). The Tourism Climate Index: A Method for Evaluating World Climates for Tourism. The Canadian Geographer, 29, 220-235.

Murray, R. (1972) A simple summer index with an illustration for summer 1971. Weather, 27, 161–169.

Nemeth, A. (2015). Observed changes in the tourism climate potential of the Lake Balaton Region based on the second generation

Parsons, K. C. (1993). Human thermal environments. Taylor & Francis, London.

Perch-Nielsen, S. L., Amelung, B., & Knutti. R (2010)Future climate resources for tourism in Europe based on the daily Tourism Climatic Index. Climatic Change, 103, 363–381.

Perkins IV, D.R. (2015). Using synoptic weather types to predict visitor attendance at Atlanta and Indianapolis Zoological parks, Int J Biometeorol, 62(1)127-137.

Pou, A., Santaner, V. H., March, R. R., Oroza, S. A., & Noguera, C. R. (2010). Projections of climate potential for a touristic resort in Mallorca. Geophysical Research Abstracts, Vol 12, EGU2010-14391.

Scott, D., McBoyle, G., & Schwartzentruber, M. (2004). Climate change and the distribution of climatic resources for tourism in North America. Climate Research, 27, 105-117.

Steadman, R.G.(1971). Indices of windchill of clothed persons. Journal of Applied Meteorology, 10(4),674-683. 

Thom, E. C. (1959). The discomfort index. Weatherwise, 12, 57-60.

Yu, G., Schwartz, Z., & Walsh, J.E. (2009). Weather-resolving index for assessing the impact of climate change on tourism related climate resources. Climatic Change, 95, 551–573.

Zaninovic, K. (2013). Potential of beach tourism in Croatia using Climate index for tourism, 13th EMS / 11th ECAM, Vol 10.

Zaninovic, K. (2015) Implications of Climate Change to Croatian Tourism, 5th International Conference on Meteorology and Climatology of the Mediterranean, Istanbul (Turkey).

Zaninovic, K. and Matzarakis, A. (2004) Variation and trends of thermal comfort at the Adriatic coast. In: Matzarakis, A., de Freitas, C., Scott, D. (eds.) Advances in tourism climatology. Ber. Meteorol. Inst. Univ. Freiburg Nr. 74-81.