بررسی خاستگاه و ریشة چند ضرب‌المثل‌ فارسی و عربی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 55، خرداد 1401، صفحه 65-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

یعقوب مقدیمی^*

گروه زبان و ادبیّات عربی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

چکیده
ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّه‌ای یا رخدادی عبرت‌آموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضرب‌المثل‌ها مقوله‌هایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّی‌اند. بسیاری از ضرب‌المثل‌‌ها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان‌ دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلف‌اند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آن‌ها از یکدیگر به علل و انگیزه‌های زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخش‌های زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضرب‌المثل نسبتاً مشهور از ضرب المثل‌های فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: ادبیّات فارسی؛ ادبیّات عربی؛ ادبیّات تطبیقی؛ منشأ و خاستگاه؛ ضرب‌المثل

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد 99.pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن = 4 تیر 1398.jpg

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتابنامه

• قرآن کریم. 
• آذرنوش، آذرتاش، (1387)، فرهنگ معاصر، تهران: نشر نی: چاپ نهم.
• بهمنیار، احمد، (1369)، داستان‌نامة بهمنیاری، تهران: دانشگاه تهران: چاپ اوّل.
• پرتوی آملی، مهدی، (1391)، ریشه‌های تاریخی امثال و حکم، تهران: سنائی، چاپ ششم.
• خلف تبریزی، محمّدحسین، (1380)، فرهنگ فارسی برهان قاطع، تهران: نیما، چاپ اوّل.
• دهخدا، علی‌اکبر، (1379)، امثال و حکم، تهران: امیر کبیر، چاپ یازدهم.
• رزمجو، حسین، (1382)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی، چاپ اوّل.
• رضایی، رحمت الله، (1391)، مجمع الامثال و جامع التمثیل، تهران: خلاق، چاپ اوّل.
• شاهد، امیر، (1373)، ترجمه و تحشیة فرائد الأدب در امثال سائر و رائج در عرب، اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان، چاپ اوّل.
• العسکری، ابوهلال، (1988)، جمهرة الأمثال، بیروت: دارالفکر و دار الجیل، الطبعه الأولی.
• الفاخوری، حنّا، (بی‌تا)، الجدید فی الإنشاء العربی، بیروت: دارالکتاب العربی، الطبعه الأولی.
• محمّدی ملایری، محمّد، (1384)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، تهران: توس، چاپ پنجم.

 

ب: مقالات

• زندی، بهمن و بیستون عبّاسی، (1395)، بازتاب روابط خویشاوندی در ضرب‌المثل‌های فارسی، فصلنامة فرهنگ و ادبیّات عامّه، سال چهارم، شمارة نهم، صص: 60- 23.