بررسی علل فاصله بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه شهری

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 11، شماره 41، اسفند 1400، صفحه 63-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2022.691715

نویسندگان

الهه ایمانی¹؛ علیرضا کلدی^{* 2}؛ باقر ساروخانی³

¹دانشجوی دکتری، گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول)

³استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

فاصلة نسلی، یکی‌ از مسائل مهم جوامع معاصر و به عنوان یک آسیب مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و محققان قرار گرفته است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه‌شناختی علل فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعة شهری است. روش تحقیق از نوع کمی است و تکنیک جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه است. جامعة آماری پژوهش دانش‌آموزان و والدین تهرانی‌اند که 985 نفر از آنان به کمک فرمول حجم نمونه و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در مناطق مختلف تهران انتخاب شده‌اند. داده‌ها با پرسشنامه محقق‌ساخته گردآوری و با آمارهای استنباطی و مدلسازی معادلة ساختاری تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داده که متغیرهای مستقل جنسیت، گروه همسالان، ارزش‌های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه‌های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، اثر معناداری بر میزان فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته‌اند که در این بین رسانه‌های جمعی ملی با ضریب (50/0) بیشترین تأثیر و پایگاه اقتصادی-اجتماعی با ضریب (10/0) کمترین تأثیر را داشته‌اند. همچنین متغیر پایبندی به ارزش‌ها با ضریب (69/0-) اثر معکوس و معناداری بر میزان فاصلة بین‌نسلی و تعارض گفتمان دانش‌آموزان با نظام ارزشی جامعه داشته است. در رابطه با سنجش اثرات کل نیز همة متغیرهای مستقل؛ جنسیت، گروه همسالان، ارزش‌های اخلاقی خانواده، فضای آموزشی، رسانه‌های جمعی ملی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مظاهر جهانی شدن، همگی با هم توانسته‌اند 53/0 از تغییرات فاصلة نسلی را تبیین کنند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

فاصله نسلی؛ تعارض گفتمانی؛ تجربه جهانی‌شدن؛ فضای آموزشی و ارزش‌های دینی

مراجع

آلتوسر، لوئی.(1387). ایدئولوژی و سازوبرگ‌های ایدئولوژیک دولت. ترجمة روزبه صدر آرا. تهران: نشر چشمه.

اینگلهارت، رونالد. (1395). تحول فرهنگی در جامعة پیشرفتة صنعتی. ترجمة مریم وتر. تهـران: چـاپ سوم. انتشارات کویر.

حاجیانی، ابراهیم. (1393). جامعه‌شناسی اخلاق (تحلیل وضعیت اخلاق اجتماعی در جامعه ایران). تهران: نشر جامعه‌شناسان.

حقیقتیان، منصور؛ غفاری، عباس. (1389). بررسی علل شکاف نسل‌ها در بین دانش‌آموزان متوسطه شهر لامرد. علوم اجتماعی. 4(8): 189-173. قابل بازیابی از:

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=138880

خلیفه، عبدالطیف‌محمد. (1378). بررسی روان‌شناختی تحول ارزش‌ها. ترجمة سید حسن سیدی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

ذبیح‌پورشاره نبی‌الله؛ رحیمی، محمد؛ پهلوان، منوچهر. (1396). شکاف نسل‌ها با رویکرد جامعه‌شناختی (بررسی و تحلیل چند نظریه و تیوری در حوزة جامعه‌شناسی شکاف نسلی). اولین همایش ملی آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی پدیدة شکاف بین‌نسلی (زمینه‌ها، چالش‌ها و راهکارها). بوشهر. قابل بازیابی از:

https://civilica.com/doc/739321/

رحیمی، محمد. (1390). شکاف نسلی در رویکردهای جامعه‌شناختی. قابل بازیابی از:

http//socialsciences.ir

ساروخانی، باقر. (1390). جامعه‌شناسی ارتباطات؛ اصول و مبانی. تهران: نشر اطلاعات.

ساروخانی، باقر. (1394). جامعه‌سناسی نوین ارتباطات؛ رسانه‌ها در جهان امروز. تهران: نشر اطلاعات.

شمس‌آبادی، عبدالله (1396). بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد شکاف بین‌نسلی در دانش‌آموزان دورة ابتدایی شهرستان جوین. اولین همایش ملی آسیب‌شناسی و آسیب زدایی پدیدة شکاف بین‌نسلی (زمینه‌ها، چالش‌ها و راهکارها). بوشهر. قابل بازیابی از:

https://civilica.com/doc/739304

شیری، حامد (1397). جهانی‌شدن فرهنگی و دگرگونیِ هویت نسلی: بررسی سبک زندگیِ نسل والدین و فرزندان در سنندج. مطالعات توسعة اجتماعی -فرهنگی. ۶ (۴):111-78. قابل بازیابی از:

 https://www.magiran.com/volume/137128

فتحی، سروش؛ مطلق، معصومه. (1390). جهانی‌شدن و فاصلة نسلی (مطالعة جامعه‌شناختی فاصلة نسلی: با تأکید بر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات). فصلنامة مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. 2(5): 177-145. قابل بازیابی از:

https://www.magiran.com/paper/1130242

فرهادیان، فرناز؛ نوابخش، مهرداد؛ فتحی، سروش. (1400). ارائه الگوی پارادایمی از هویت‌های چندگانه در فضای شهری(مورد مطالعه: محلات شهر تهران در سال 1398). مطالعات جامعه‌شناختی شهری. 11(39): 124-148. قابل بازیابی از:

http://urb.dehaghan.ac.ir/article_686232.html

کوزر، لوئیس. (1397). زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمة محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

گیدنز، آنتونی. (۱۳96). چکیده آثار، ویراستار: فیلیپ گسل، ترجمة حسن چاوشیان، ققنوس.

گیدنز، آنتونی. (1398). جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، چاپ سی و چهارم، تهران: نشر نی.

منطقی، مرتضی. (1392). جوان و بحران‌های اجتماعی با تجربة غرب و ایران. تهیه و تنظیم علی‌اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

وخشوزی، طیبه. (1395). بررسی جامعه‌شناختی علل و عوامل مؤثر بر پایبندی به ارزش‌های اخلاقی در دانش‌آموزان، رسالة دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

ولایتی، رقیه. (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر شکاف نسلی در بین دانش‌آموزان دوره متوسطه، کنفرانس ملی روانشناسی علوم تربیتی و اجتماعی. بابل. قابل بازیابی از:‌

https://civilica.com/doc/399280/

یوسفی، عاطفه؛ فراش‌بندی، رضا؛ شریفی، زهرا. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر شکاف بین‌نسلی دانش‌آموزان مقطع متوسطة دوم شهرستان نجف‌آباد. اولین همایش ملی آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی پدیدة شکاف بین‌نسلی (زمینه‌ها، چالش‌ها و راهکارها). بوشهر. قابل بازیابی از:

 https://civilica.com/doc/739303/

Anderson, S., Fast, J., Keating, N., Eales, J., Chivers, S., & Barnet, D (2017). Translating knowledge: Promoting health through intergenerational community arts programming. Health Promotion Practice. 18(1); 15-25. At:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26933005/

Arar K (2014). Gender Discourse in an Arab-Muslim High school in Israel: Ethnographic Case Study. Journal of Educational Needs. 15(3): 281-301. At: https://eric.ed.gov/?id=EJ1038168

Beinhoff L (2011). The millennials: A survey of the most cited literature. Choice; Middletown 48(12): 2225-2231. At:

https://www.researchgate.net/profile/Lisa_Beinhoff2/publication/276230829

Bozavli E (2016). Understanding foreign language learning of generation Y. Journal of Education and Practice. 7(26):69-76. At: https://core.ac.uk/download/pdf/234639262.pdf

Campos, W.; Martinez, A.; Sanchez, W.; Estrada, H.; Castro-Sánchez, N.A.; Mujica, D (2016). A systematic review of proposals for the social integration of elderly people using ambient intelligence and social networking sites. Cognitive Computation. 8 (3) (2016), pp. 529-542. https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.springer-doi-10_1007-S12559-016-9382-Z

Choi Y, He M, Harachi TW (2008). Intergenerational cultural dissonance, parent–child conflict and bonding, and youth problem behaviors among Vietnamese and Cambodian immigrant families. Journal pf youth and adolescence. 37(1):85-96. At: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2475652/

Christopher SA (2016). Generation Y: educational considerations. Austrian Journal of Advanced Nursing. 33(2):35-44. At:

https://www.ajan.com.au/archive/Vol33/Issue2/5Christopher.pdf

Dear, M; Steven, F (1998). Postmodern Urbanism. Annals of the Association of American Geographers. 88:1; 50-72. https://doi:10.1111/1467-8306.00084.

Dickar, M (2008). Corridor Cultures: Mapping Students Resistances at an Urban High School. New York University Press.

Dockery, DJ; McKelvey, S (2013). Underrepresented College Students' experiences with school Counselors. Journal of School Counseling. 11(3):30. At: https://files.eric.ed.gov/EJ1012298.pdf.

Ethington, Philip J. (1997). The Intellectual Construction of Social Distance: Toward a Recovery of Georg Simmel’s Social Geometry, Cybergeo : European Journal of Geography [Online], Epistemology, History, Teaching, document 30, Online since 16 September 1997, connection on 29 September 2021. URL : http://journals.openedition.org/cybergeo/227 ; DOI :

https://doi.org/10.4000/cybergeo.227

Ewert, S (2012). Fewer diplomas for men: The influence of college experiences on the gender gap in college graduation. The Journal of Higher Education. 83(6):824-850. At:

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00221546.2012.11777271.

Fletcher, J; Han, J.K. (2021). High schools and intergenerational mobility. Research in Social Stratification and Mobility. In Press. Journal Pre-proof; Available online. 1, 2021.100621.

Fortune, S (2010). A Critical Ethnography of Pupil Resistance to Authority: How Pupil and Teacher Identities Create Spaces of Resistance in the Contemporary School, Masters thesis, Durham University.

Fuhse J.A (2013) Social Relationships between Communication, Network Structure, and Culture. In: Dépelteau F., Powell C. (eds) Applying Relational Sociology. 181-206. Palgrave Macmillan, New York. https://doi.org/10.1057/9781137407009_8

Gillespie, B.J.; Lippe, T.D (2015). Intergenerational cohesiveness and later geographic distance to parents in the Netherlands. Advances in Life Course Research. 3(23): 56-66. At:

 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26047841/

Gillespie, Brian Joseph; Mulder, Clara H (2021). Christiane von Reichert, The Role of Family and Friends in Return Migration and Its Labor Market Outcomes. Population Research and Policy Review. At: https://10.1007/s11113-021-09650.

Giroux, H. A (2004). Cultural studies, public pedagogy, and the responsibility of intellectuals. Communication and Critical/cultural Studies, 1(1): 59-79. At:

https://www.researchgate.net/publication/237353547.

Gualano, M.R; Voglino, G.; Bert, F.; Thomas, R.; Camussi, E.; Siliquini, R (2018). The impact of intergenerational programs on children and older adults: a review, Int. Psychogeriatr. 30(4): 451-468. At: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28988548/

He, W., Goodkind, D., & Kowal, P. R. (2016). An aging world. Publisher; United States Census Bureau. 2015, 1-9.

Ilomäki L (2011). Does Gender Have a Role in ICT among Finnish Teachers and Students? Scandinavian Journal of educational Research. 55(3):325-340. At:

 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00313831.2011.576910

Jena, R. K (2016). Effect of Generation Gap on Organizational Commitment: A Case Study of Ferro-alloy Industries in India. Global Business Review. 17(3): 76S-89S. At: https://doi.org/10.1177/0972150916631085

Krzeczkowska, A; Spalding, D M.; McGeown, W. J.; Gow, A.J.; Carlson, M.C.; Nicholls, L.A. Brown. (2021). A systematic review of the impacts of intergenerational engagement on older adults’ cognitive, social, and health outcomes, Ageing Research Reviews, In Press, Journal Pre-proof, Available online 6 July 2021, 101400.

LaRue, K., Daum, T., Mausch, K. (2021). Who Wants to Farm? Answers Depend on How You Ask: A Case Study on Youth Aspirations in Kenya. Eur J Dev Res. 33. 885–909 https://doi.org/10.1057/s41287-020-00352-2.

Lawati, S (2019). Understanding the psychology of youths: Generation gap. International Journal of Psychology and Counselling. 11. 46-58. 10.5897/IJPC2019.0568.

Levy, K., Grant, P. C., Kerr, C. W., Byrwa, D. J., & Depner, R. M. (2021). Hospice Patient Care Goals and Medical Students’ Perceptions: Evidence of a Generation Gap? American Journal of Hospice and Palliative Medicine. 38(2): 114–122. https://doi.org/10.1177/1049909120934737.

Li, M., Luo, Y., & Li, P. (2021). Intergenerational Solidarity and Life Satisfaction among Empty-nest Older Adults in Rural China: Does Distance Matter? Journal of Family Issues. 42(3): 626–649. https://doi.org/10.1177/0192513X20926216

Reis, L; Mercer, K; Boger, J. (2021). Technologies for fostering intergenerational connectivity and relationships: Scoping review and emergent concepts. Technology in Society. 64. 101494.

Ruth, P. Nicole, E. Stephanie, A. W. Gail, K. Katrina, R. Micah, G. Hiroko, H. D. Ebony, L. Ying, X. George, K. Myra, H. Jean, P. Kaarin, J. A. Nicola, T. L. Anneke F. Kenneth, R (2021). Intergenerational Programmes bringing together community dwelling non-familial older adults and children: A Systematic Review. Archives of Gerontology and Geriatrics. 94. 2021, 104356.

Rysst, M (2010). I Am Only Ten Years Old: Femininities, clothing-fashion codes and the intergenerational gap of interpretation of young girls. clothes. Childhood. 17(1), 76–93. https://doi.org/10.1177/0907568209351552

Schroeder, R (2018). Social Theory after the Internet: Media, Technology and Globalization, Chap. Chap.3. London: UCL Press.

Stepanova, GS (2014). Problems of the socialization of today's young people. Russian Education and Society. 56(4):90-98. At:

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.2753/RES1060-9393560407

Wu, C; Chao, R.K (2011). Intergenerational cultural dissonance in parent–adolescent relationships among Chinese and European Americans. Developmental psychology. 47(2):493-508. At: https://www.researchgate.net/publication/49740688.

Zhang, F., Kaufman, D. (2016). A review of intergenerational play for facilitating interactions and learning. Gerontechnology. 14(3): 127-138. At: https://www.researchgate.net/publication/301658006.