تعامل و تقابل با سنی و شیعه در عصر اورنگ زیب

فصلنامه تاریخ

مقاله 3، دوره 18، شماره 69، مرداد 1402

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد مهرآئین^{* 1}؛ امیر تیمور رفیعی²؛ محمد نبی سلیم³

¹دانشجوی دکتری گروه تاریخ ،واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی محلات ایران

²دانشیار گروه تاریخ ،واحد محلات ،دانشگاه آزاد اسلامی محلات ایران

³دانشیار گروه تاریخ ،واحد شاهرود،دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود ایران

چکیده

ارزیابی سیاست مذهبی دولتهای مسلمان در تاریخ، یکی از نکات بحث برانگیزی است که برخی محققان، با نگاه انتقادی به آن پرداخته اند. حکومت گورکانیان در هند ، یکی از دولتهایی است که نظر پژوهندگان را به خود جلب کرده و به ویژه با توجه به دو نوع متفاوت از رویه مدارای دینی یا تقابل مذهبی در دوران سلطنت اکبرشاه و اورنگ زیب ، درباره آن داد سخن داده اند. در این بین، دگرگونی سیاست مذهبی در یک دوره زمانی صدساله و تاثیر آن بر روند حاکمیت دودمان شاهی از آن جهت اهمیت دارد که معیار زوال گورکانیان هند تلقی شده است

این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و متکی بر مطالعات نظری و کتابخانه ای، به بررسی رویه دولت اورنگ زیب با دو بخش اصلی جامعه مسلمانان هند یعنی اهل سنت و شیعیان می پردازد. گرچه منتقدان استدلال میکنند که اورنگ زیب میراث متکثر مذهبی پیشینیان خود را رها کرد و با اقداماتی نظیر: تحمیل جزیه بر اتباع غیرمسلمان و تخریب معابد هند ، اکثریت جامعه هند را بر علیه نظام اسلامی برانگیخت و باعث زوال دودمان خویش شد، اما ضمنا نباید فراموش کرد که تغییر موازنه به نفع مسلمانان، از طریق تعامل با سنیان و تقابل با شیعیان، در مجموع، به زیان اقلیت مسلمان هند تمام شد. اتحاد بین شیعه و سنی در هند را ناممکن ساخت و اکثریت هندمذهب را با مسلمانان درگیر نمود. هندوان و سیکها را برضد دولت گورکانی برانگیخت و شیعیان و اهل سنت را از حمایت دولت اسلامی ناتوان ساخت.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: اورنگ زیب؛ سیاست مذهبی؛ اقلیتها؛ گورکانیان هند؛ قرن11 ق

مراجع