بررسی تطبیقی کارکردهای اسطورۀ ققنوس در منطق‌الطیر عطار نیشابوری و اشعار ادونیس

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 16، شماره 62، شهریور 1401، صفحه 45-66   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2022.1946645.2326

نویسندگان

آسیه بهبودی¹؛ امیراسماعیل آذر^{* 2}؛ حمیدرضا اردستانی³

¹دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحدعلوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاداسلامی، تهران ،ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ،ایران

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی،دزفول ،ایران.

چکیده

حیوانات از هنگام شکل‌گیری جوامع بشری، نقش عمده‌ای را در زندگی اجتماعی انسان برعهده داشته‌اند. حیوانات مهمترین پروراننده، یاریگر و دشمن انسان‌ها بوده‌ و بشر از گذشته تا کنون در فرهنگ، اسطوره، حماسه و تمام ژانرهای ادبی خود از آنان بهره گرفته است. مرغان اسطوره‌ای از مهمترین حیوانات اساطیری و ققنوس یکی از شاخص‌ترین پرندگان اساطیری است. مرغان اسطوره‌ای از مهمترین حیوانات اساطیری هستند که در شعر فارسی و عربی حضوریافته‌اند و ققنوس یکی از شاخص‌ترین پرندگان اساطیری است که به سبب صفات برجسته‌ای که در وجود این پرنده نهفته است، امکانات تأویلی بالقوه و متعددی را در اختیار ادبیات و شعر فارسی و عربی گذاشته است .

نتایج تحقیق نشان می‌دهد که کارکردهای خاستگاه، خاکستر و زاده شدن، آوای ققنوس و میرایی از مهمترین کارکردهای اسطورۀ ققنوس در منطق‌الطیر عطار است. از مهمترین کارکردهای ققنوس در اشعار ادونیس نیز می‌توان به نگرش شخصی در ابتدای راه به این اسطوره، درآمیختن و دگردیسی اسطورۀ ققنوس و بخشیدن جنبۀ اجتماعی به آن است.

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ ققنوس؛ ادونیس؛ عطار نیشابوری

مراجع

- اسبر، علی احمد(ادونیس) ( 2002) اغتضاب کان و اواتها، دمشق: دارالبلد

-____________________(1988) الاعمال الشعریه الکامله؛ المجلد الاول و الثانی، الطبعه الخامسه، بیروت: دارالعوده

-______________( 1996) الاعمال الشعریه الکامله، اغانی مهیار دمشقی و قصاید اخری، بیروت: دارالمدی للثقافه و النشر

-اسدی طوسی (1354) گرشاسب‌نامه ، به اهتمام حبیب یغمایی، تهران: طهوری