نقش تعدیل کنندگی سرمایۀ‌ روانشناختی در تأثیر سیاست‌های ارزیابی عملکرد بر رضایت شغلی، ترک خدمت و عملکرد شغلی کارکنان شرکت‌های خودروسازی شهر تهران

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 17، دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 87، خرداد 1401، صفحه 199-211   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2020.1894258.2338

نویسندگان

مهدی بنی اسدی¹؛ زینب ربانی^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی صنعتی/سازمانی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیکی، تهران، ایران.

²دکترای روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیکی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی نقش تعدیل‌کنندگی سرمایۀ­ روانشناختی در تأثیر سیاست­های ارزیابی عملکرد بر رضایت شغلی، ترک خدمت و عملکرد کارکنان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش را کارکنان شرکت‌های خودروسازی شهر تهران تشکیل دادند. بر اساس فرمول کوکران، حداقل حجم نمونه ۱۵۰ نفر تعیین شد. بر این اساس ۱۵۰ نفر از کارکنان یکی از این شرکت‌ها به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و پرسشنامه‌های سیاست‌های ارزیابی عملکرد (Poon, 2004)، سرمایۀ روانشناختی (Luthans, Youssef & Avoli, 2007)، رضایت شغلی مینه سوتا (Weiss et al., 1967)، تمایل به ترک خدمت (Jenny Keynes & Tomlinson, 2012) و عملکرد شغلی (Paterson, 1992) را تکمیل کردند. داده‌ها با روش تحلیل رگرسیون سلسله‌مراتبی تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل رگرسیون  نشان داد سیاست‌های انگیزشی در ارزیابی عملکرد بر رضایت شغلی و عملکرد شغلی اثر مثبت و معنا‌دار و بر ترک خدمت اثر منفی و معناداری داشته و سیاست‌های تنبیهی در ارزیابی عملکرد، تنها بر رضایت شغلی اثر منفی و معنادار داشت و اثر آن بر عملکرد شغلی و ترک خدمت معنادار نشد. همچنین سرمایۀ روانشناختی، فقط اثر سیاست­های تنبیهی در ارزیابی عملکرد بر رضایت شغلی را تعدیل کرد؛ بنابراین هرچه سیاست‌های ارزیابی عملکرد بیشتر جنبۀ انگیزشی و تشویقی داشته باشد، کارکنان احساس رضایت بیشتری از شغل خود داشته، عملکرد بهتری دارند و با احتمال کمتری شغل خود را ترک می­کنند؛ اما سیاست‌های تنبیهی نتایج متضادی دارد. همچنین در کارکنان با سرمایۀ روانشناختی بالاتر، رضایت شغلی بیشتر، عملکرد بالاتر و تمایل به ترک شغل کمتر بوده و سیاست‌های تنبیهی ارزیابی عملکرد، رضایت شغلی آنها را به میزان کمتری کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

ترک خدمت؛ رضایت شغلی؛ سرمایۀ روانشناختی؛ سیاست‌های ارزیابی عملکرد؛ عملکرد شغلی

مراجع

Abbas, M. Raja, U., Darr, W., & Bouckenooghe, D. (2012). Combined Effects of Perceived Politics and Psychological Capital on Job Satisfaction, Turnover Intentions, and Performance. Journal of Management, DOI: 10.1177/0149206312455243.

Arshad, M. A., Massod, M. T., & Amin, G. (2013). Effects of performance appraisal politics on job satisfaction, turnover intention and loyalty to supervisor: Study with reference to the telecom organizations of Pakistan. International Review of Management and Business Research, 2(3), 653-673.

Arshadi, N.(2007). Designing and testing a model of the priorities and important consequences of job motivation in the employees of the National Company of Southern Oilfields - Ahvaz region. PhD Thesis in Industrial and Organizational Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz.

Avay, J. B., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta-analysis of the impact of positive psychological capital on employee attitudes, behaviors, and performance. Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127-152.

Bakan I, Buyukbese AT.(2013). The relationship between employees' income level and employee job satisfaction: An empirical study. Int J Busin Soc Sci.4(7).

Barati, H., Oreyzi, H., R., Barti A., SAarhangi, K., Ranjbar H., (2014). The effect of organizational justice and organizational climate on counterproductive behaviors. Organizational culture management, 11(4),181-197.

Baron, R.M. & Kenny , D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6):1173-1182. DOI: 10.1037//0022-3514.51.6.1173.

Borokim A., Sh., Ghasemzade, P., Yarmohamadzade, P., (2017). Interactive Role of Perceived Organizational Politics and Psychological Capital in Predicting Professional Ethics. Journal of Ethics in Scince and Technology, 11(3), 9-20.

Bozeman, D. P., Perrewe, P. L., Hochwarter, W. A., & Brymer, R. A. (2001). Organizational politics, perceived control, and work outcomes: Boundary conditions on the effects of politics. Journal of Applied Social Psychology, 31, 486-503.

Chang, Chu-Hsiang., Rosen, C. C., & Levy, P. E. (2009). The relationship between perceptions of organizational politics and employee attitudes, strain, and behavior: A meta-analytic examination. Academy of Management Journal, 52, 779-801.

Conway N, Briner RB. (2001). Full-Time versus Part-Time Employees: Understanding the Links between Work Status, the Psychological Contract, and Attitudes. J Vocat Behav. 2002;61(2):279-301. DOI: 10.1006/ jvbe.

Golparvar, M., & Arizi, H., (2008). A meta-analysis of the relationship between the dimensions of organizational commitment and job alternatives, the desire to stay and the turnover intentions. Behavior Scholar, 15 (33), 85-100.

Golparvar, M., Javadian, Z., (2013). The mediating role of job satisfaction in relation to motivational and punitive policies in performance appraisal with dropout in education. Modern Educational Thoughts, No. 36, 9-32.

Hemmati Nodoust Gilani, M., Mehrabian, F., Rauofi Sangachin, Y. (2018). Correlation between Perceptions of Performance Appraisal Policies, and Job Satisfaction and Turnover Intention in the

 

Staff of Guilan University of Medical Sciences in Gilan. Journal of health of promotion management, 30 (2),1-7.

Ho L. A. (2008). What affects organizational performance? Ind Manage Data Syst. 108(9):1234-54. DOI: 10. 1108/02635570810914919.

Hobfoll, S. E., & Shirom, A. (2001). Conservation of resources theory: applications to stress and management in the workplace. In: Golembiewski RT (Ed.). Handbook of organizational behavior. (pp.55-80). 2nd ed. New York: Marcel Dekker.

Hoveida, R., Mokhtari, H., & Forouhar, M., (2012). The relationship between the components of psychological capital and the components of organizational commitment. Cognitive and Behavioral Sciences Research, 2 (3), 43-56.

Jenkeins M, Thomlinson R. (2000). Organizational commitment and job satisfaction as predictor of employee turnover intention. Manage Res;15(10):18-22.

Luthans, F., & Youssef, C. M. (2007). Emerging positive organizational behavior. Journal of Management, 33, 321–349.

Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541-572.

Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital. New York: Oxford University Press.

Miller, B. K., Rutherford, M. A., & Kolodinsky, R. W. 2008. Perceptions of organizational politics: A meta-analysis of outcomes. Journal of Business and Psychology, 22, 209-222.

Poon JML.(2004). Effects of performance appraisal politics on job satisfaction and turnover intention. Pers Rev;33(3):322-34.

Rahimnia, F., & Nikkhah Farrokhani, Z., (2011). Investigating the effect of organizational ethics on organizational performance and turnover intentions. Andisheh Farda, 12 (37), 156-139.

Rahimnia, F., Hoshyar, V. (2010). The impact of organizational justice on the desire to tunover job through job satisfaction. Modiriyat  Farda, 9 (24), 23-42.

Raufi Sangachin, Y., (2014). Relationship between employees' perceptions of performance appraisal policies and job satisfaction and turnover intentions (Case study: Guilan University of Medical Sciences staff). Master Thesis. Islamic Azad university. Rasht branch.

Rothmann, S., Scholtz, P. E., Rothmann, J. C., Fourie, M. (2002). The Relationship Between Individual Variables and Work-Related Outcomes. International Council for Small Business, 47th World Conference, San Juan, Puerto Rico.

Schraeder, M., Self, DR., Lindsay, DR. (2006) Performance appraisals as a selection criterion in downsizing. Manage Law, 48(5):479-94.

Sotoudeh Arani, H., Balaei, J., Ghasemi H., (2016). Investigating the effect of performance appraisal policies on human resource productivity in Iran Tobacco Company. Journal of Human Resource Studies, 6 (19), 68-89.

Ul Haq, I.,(2014). Workplace Ostracism and Job Outcomes: Moderating Effects of Psychological Capital. Human Capital without Borders: Knowledge and Learning for Quality of Life; Proceedings of the Management, Knowledge and Learning International Conference, ToKnowPress.

Vacharakiat M. (2008). The relationships of empowerment, job satisfaction, and organizational commitment among Filipino and American Registered nurses working in the U.S.A. US: George Mason University.

Weiss D, Dawis R, England G, Lofquist L. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire, Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation. Minneapolis: University of Minnesota.