مطالعه تأثیر فرهنگ علوی بر اخلاق کسب‌وکار اسلامی با نقش میانجی ذهنیت فلسفی مدیران

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 3، دوره 17، شماره 51، شهریور 1401، صفحه 63-90   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

عبدالحسین خسروپناه^{* 1}؛ محبوبه پرگو²؛ امیررضا علیزاده مجد³

¹استاد، گروه فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

²دکترای تخصصی، گروه کار آفرینی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران

³استادیار، گروه کار آفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران

چکیده

امروزه سازمان‌هایی موفق هستند و می‌توانند در دنیای پررقابت ادامه حیات دهند که دائما افکار و اندیشه‌های جدید را در سازمان به کار ببرند و این امر توسط مدیران با ذهنیت فلسفی امکان‌پذیر است از طرفی تفاوت بنیادین فرهنگ علوی با دیگر فرهنگ‌ها خصوصاً فرهنگ غربی باعث شده مدیریت نیز در این فرهنگ از ماهیت و چهره متفاوتی برخوردار باشد که در بستر زمان این تفاوت‌ها به صورت‌های مختلف به نمایش گذاشته است که بارزترین آن‌ها در بستر زمان، مدیریت علوی با الگوی عملی مدیریت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و مدیریت اموی با مدیریت معاویه می‌باشد؛ بنابراین با تضعیف میزان دین‌داری زمینه کاهش پایبندی به اخلاق کسب‌وکار ممکن است فراهم شود. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- همبستگی است. در بخش تجزیه‌وتحلیل یافته‌های آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نشان داد، توزیع داده‌ها نرمال نبوده، بر این اساس برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار اسمارت پی ال اس استفاده گردید. نتایج نشان داد مدل مفهومی از برازش مناسب برخوردار است. همچنین برای بررسی فرضیات پژوهش از ضریب مسیر و مقدار آماری تی استفاده که همگی مورد تائید قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که توجه به فرهنگ علوی می‌تواند در اخلاق کسب‌وکار اسلامی تأثیر مثبت و معناداری داشته باشد از طرفی داشتن ذهنیت فلسفی می‌تواند این رابطه را تقویت کند. درواقع هر فردی که ذهن باز دارد، در مقابل ادراکات تازه حساس است ، دارای نیروی تمرکز است و می تواند ادراکات مختلف را با هم مربوط سازد از ذهنیت فلسفی برخوردار میباشد و به نوعی از آموزه‌ها و  عناصری که با مرجعیت اسلام درهم تنیده شده استفاده شود و بر پایه آن اخلاق کسب وکار اسلامی هویت یابد.
 
 

کلیدواژه‌ها

فرهنگ علوی؛ ذهنیت فلسفی؛ اخلاق کسب ‌و کار اسلامی؛ فرهنگ

مراجع

اسدی، محسن؛ شیرزاد، مهران (1391)، نقش اخلاق کاری اسلامی در فرهنگ و تعهد سازمانی، اسلام و مدیریت، دوره1، شماره2، ص150-133.

اسمیت، فلیپ جی ( 1374)، ذهنیت فلسفی در مدیریت آموزشی، ترجمه محمدرضـا بهرنگـی، تهـران، انتشارات کمال تربیت.

بابائی طلا تپه، محمدباقر (1384)، مبانی استراتژی فرهنگی از دیدگاه علی (ع)، تهران، دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد.

بابائی طلا تپه، محمدباقر (1389)، مهندسی مدیریت در فرهنگ علوی، مدیریت بهره‌وری، دوره۱، شماره3، ص80-23.

- بابائی طلا تپه، محمدباقر (1391)، جهانی‌شدن در فرهنگ علوی، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره۳، شماره6، ص58-31.

بابائی طلا تپه، محمدباقر (1396)، فرهنگ در کلام و سیره امیرالمؤمنین، چاپ دوم، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

بابائی طلاتپه، محمدباقر (1398)، بازکاوی تفاوت‌های نظام نظامات در فرهنگ علوی با نظامات فرهنگ غرب لیبرالیستی، فصلنامه علمی مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، سال۳، شماره9، ص417-466.

بیرانوند، بهروز و بیرانوند، رودابه (1395)، بررسی رابطه بین ذهنیت فلسفی و هوش هیجانی مدیران مدارس متوسطه شهرستان دورود در سال تحصیلی 1393-1392، کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز.

جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ ابوترابی، رزیتا (1389)، ذهنیت فلسفی و سبک رهبری مدیران در نظام آموزش عالی (موردبررسی: دانشگاه فردوسی مشهد )، مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 11 (1)، 234 -211.

جعفریان، حمید؛ جعفریان، فرزانه (1399)، بررسی رابطه ذهنیت فلسفی و مدیریت دانش در مدیران و معلمان دوره ابتدایی، پژوهش در آموزش علوم ابتدایی، دوره2، شماره3، ص25-35.

جهانگیری، شعیب (1393)، بررسی رابطه بین ابعاد ذهنیت فلسفی مدیران با تغییر سازمانی مدیران مدارس ابتدایی شهرستان کنارک، دانشگاه سیستان و بلوچستان پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

خسروپناه، عبدالحسین؛ عاشوری، مهدی (1400)، فلسفه اسلامی و فیزیک، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

خسروپناه، عبدالحسین؛ عاشوری، مهدی (1400)، فلسفه علم، فناوری و جامعه، نشر علمی و دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

خوچیانی، رامین؛ سودانی، کوثر (1396)، اخلاق اسلامی و محیط کسب‌وکار، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره20، ص99-117.

زکی، محمدعلی (1378)، بررسی ابعاد اجتماعی ذهنیت فلسفی مدیران، دانش مدیریت، سال11، شماره41، ص159-147.

شول، عباس؛ هادوی‌نژاد، مصطفی؛ پورسیاح، علی (1396)، طراحی مدل دیمتل فازی اخلاق کسب‌وکار پایدار، اخلاق در علوم و فناوری، دوره12، شماره4، ص1-32.

صفاری، فرشته (1398)، ترجمان قاعده‌ی زرین علوی در احیای فرهنگ صلح از دریچه‌ی اشعار شاعران پارسی‌زبان، رهیافت فرهنگ دینی، دوره2، شماره6، ص89-114.

عقیقی، محمد و ترابیان، رضا (1398)، اخلاق کسب‌وکار در اسلام؛ مفاهیم، اهمیت و ضرورت‌ها، پنجمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری، مدیریت و نوآوری در کسب‌وکار، تهران.

قصابان، مریم (1399)، رابطه ذهنیت فلسفی مدیران با اعتماد و تعهد سازمانی کارکنان، ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت.

کسرایی، محمدسالار؛ فاطمی، مجید (1394)، جنبش بنیادگرای فرهنگی مذهبی نوین، مطالعات میان فرهنگی، سال11، شماره28، ص39-64.

محمدی، اسفندیار؛ خلیل نژاد، شهرام؛ گل محمدی، عماد (1399)، تأثیر سرمایه اجتماعی بر پاسخگویی اجتماعی سازمانی: تأکید بر اخلاق کسب‌وکار، دوره7، شماره3، ص431-456.

مرادی، حجت‌الله؛ صادقی، ستار؛ جعفری، پریوش (1392)، تأثیر ذهنیت فلسفی بر گرایش‌های کارآفرینی موردمطالعه: مدیران کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، توسعه کارآفرینی، دوره6، شماره4، ص95-112.

منصوری، زهرا و بهاری، بنفشه (1395)، تعیین رابطه ذهنیت فلسفی و اثربخشی مدیران در سازمان آموزش‌وپرورش، دومین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع و مدیریت، تهران.

نامدارجویمی، احسان؛ روشن، علیقلی؛ یعقوبی، محمد؛ اورعی، بدرالدین (1398)، الگوی شایستگی‌های فرهنگی سرمایه انسانی از دیدگاه اسلام (با تاکید بر فرهنگ علوی و رضوی)، مطالعات میان فرهنگی، سال14، شماره38، ص117-148.

Ashokkumar S. (2014), Thoughts on business ethics and corporate social responsibility from Vedic Literature. Procardia Economics and Finance; 11: 15–22.

Aziz, A. (2013), Islamic perspective business ethics: Implementation of Islamic ethics for the business world. Bandung, Indonesia: Alfabeta Press.

Buldan, Hamdi&Hamid, EdySuandi, Sriyana, Jaka; Tohirin, Achmad (2021), The Role of Islamic Business Ethics and Market Condition on Organizational Performance, Journal of Asian Finance, Economics and Business Vol 8 No 1,781–790

Gheshlag, Parivash&Mohamadi, Aziz (2015), Examining the Relationship between Adopting Transformational Management and Philosophical Mindset (Logical Thinking) Among the Managers of Urmia Public Administrations, Specialty Journal of Psychology and Management, Vol, 1 (4): 50-54.

Hasbi, Hariandy Moeljadi Moeljadi, Noermijati Noermijati, Ainur Rofiq (2021), Effect of strength of the external environment and Islamic business ethics on the performance of Islamic finance companies with intellectual capital mediation, Management Science Letters, Volume 11 Issue 3 pp. 993-1002, 2021

Niazazari, Kioumars&Khosroabadi, Soheila (2015), Evaluation of the relationship between philosophical mindset and doing managerial tasks, International Letters of Social and Humanistic Sciences, 2300-2697, Vol. 46, pp 70-76

Reutter, Susan (2021), Administrative Leadership Mindset and Philosophical Approaches: Qualitative Method, Conceptual Framework, Consequentialism, and Capital, Integration and Application of Business Graduate and Business Leader Competency-Models

Rokhman, W. (2010), The effect of Islamic work ethics on work outcomes. EJBO-Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies. 15 (1), 21-27.

Salahudin, S. N. B., Baharuddin, S. S. B., Abdullah, M. S., & Osman, A. (2016), The effect of Islamic work ethics on organizational commitment. Procedia Economics and Finance, 35(October), 582–590. http://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)00071-X

Smith، Philip. G. (1990), What is Philosophy Education? USA: Macmillan