ارائه الگوی شهر سالم در راستای تحقق زیست‌‌پذیری مناطق شهری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 45، اردیبهشت 1402، صفحه 100-113   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا اوطاری¹؛ مجید شمس^{* 2}؛ پروانه زیویار³

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ ریزی شهری، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی شهر سالم در راستای تحقق زیست‌پذیری منطقه یک تهران است. تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع پژوهش‌های بنیادی-کاربردی که از یکسو با مطالعات اسنادی – کتابخانه‌ای به بررسی ابعاد، تعاریف و چارچوب نظری تحقیق و از سویی دیگر با مشاهدات میدانی دقیق به گردآوری داده‌ها و اطلاعات لازم در محدوده مورد مطالعه برای دستیابی به سؤالات تحقیق می‌پردازد. بعد از مشخص کردن ابعاد و شاخص‌های تحقیق (در قالب ابعادی دو سویه) داده‌های مورد نظر از طریق نرم‌افزار Lisrel و آزمون تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و برای تایید نهایی مدل اطلاعات در نرم‌افزار Smart PLS وارد و اقدام به انجام تائید مدل نمودیم. نتایج تحلیل‌ها نشان داد که تمام روابط با 99 درصد اطمینان مورد تائید بودند و هیچ‌کدام از شاخص‌ها بار عاملی کمتر از 5/0 نداشتند و ضریب معنی‌داری تمامی شاخص‌ها مورد تائید بود. همینطور بار عاملی کلیه سؤال‌ها بالاتر از 7/0 بوده و کلیه شاخص‌ها از نظر همگن بودن با متغیرها، مورد تائید قرار گرفتند. روایی سازه شامل روایی همگرا بررسی شد و نتایج ارزیابی‌های موجود نشان داد بعد نهادی- مدیریتی با بیشترین میزان تأثیر در رده اول شاخص‌های تحقق شهر سالم و زیست پذیر، بعد کالبدی- محیطی و اقتصاد شهری در اولویت دوم، بعد اجتماع شهری، بعد تاریخ شهری، بعد زیست محیطی در اولویت سوم بیشترین میزان تأثیر را در بین ابعاد شهر سالم  در راستای تحقق زیست‌پذیری در منطقه یک تهران را دارا هستند.

کلیدواژه‌ها

شهر سالم؛ زیست پذیری؛ شهر تهران؛ منطقه یک

مراجع

براتی، احمد، حقانی، حمید، محمدی، رامین و دیگران،­(1390)­. رابطه سلامت سازمانی و شاخص­های عملکردی در مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، مجله مدیریت سلامت، 14(46)، صص 31-39.

بندر آباد، علیرضا،­(1390)­. شهر زیست پذیر از مبانی تا معنا، انتشارات آذرخش، چاپ اول، تهران.

حاتمی نژاد، حسین، پوراحمد، احمد، نیازی، زیبا، (1400). سنجش ابعاد زیست­پذیری و توسعه پایدار محله­ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب، فصلنامه چشم­انداز مطالعات شهری و روستایی، دوره 2، شماره 3، بهار 1400، صص 1-17.

رجبی، آزیتا، ترابی، عبدالعلی، (1396). ­بررسی رویکردهای نوین در برنامه­ریزی شهری با تأکید بر شهر سالم، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، صص 1-12.

سایت شهرداری منطقه یک تهران به آدرسhttp://region1.tehran.ir/؛ تاریخ بازدید:18/06/1400.

سلیمی سبحان، محمدرضا، منصوری، کامران، (1399). تحلیلی بر رویکرد شهر سالم و شاخص­های آن (مطالعه موردی: شهر شیراز)­، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال دهم، شماره دوم، بهار 1399، صص 455-469.

صالحی فرد، محمد، (1387). ­ارزیابی نقش و جایگاه الگوی توسعه پایدار شهری در ساختار شهرنشینی ایران­، مجله سیاسی- اقتصادی، شماره 199-­200.

قندچی، امیر، سیاح مفضلی، اردشیر، (1385). ­بررسی نقش آموزش­های مؤثر و پایدار و اثرات آن بر ارتقاء فرهنگ رانندگی بر مبنای الگوی جهانی شهر سالم­­، مجموعه مقالات شهرسازی، صص 1-23.

مرصوصی، نفیسه، اکبری، مجید، حاجی پور، نازنین، بوستان احمدی، وحید، (1400). ­تحلیل کارآیی شهرستان­های استان خوزستان از لحاظ شاخص­های شهر سالم با استفاده از تحلیل پوششی داده­ها (DEA)­، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیست و یکم، شماره 63، زمستان 1400، صص 175-191.

مؤید فر، سعیده، (1386). ­برنامه­ریزی توسعه پایدار شهری در شهرهای مناطق خشک: شهر اردکان­­، پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد، به راهنمایی: دکتر محمدحسین سرائی، دانشگاه یزد.

مهندسان مشاور بوم‌سازگان پایدار­،(1386). طرح جامع تهران، گزارش نهایی(جمع‌بندی نتایج و دستاوردهای طرح)­.

نیک‌پی، وحید و حاتمی نژاد، حسین­، (1389). بررسی شاخص­های شهر پایدار (شهر سالم) در محله قاسم‌آباد یزد، دومین همایش ملی شهر سالم، مرکز پژوهشی علوم جغرافیایی و اجتماعی دانشگاه تربیت‌معلم سبزوار.

AARP, (­2005),­ Livably Communities: An Evaluation Guid, public policy instituty, Washington.

Cities Plus, (2003), “A Sustainable Urban System”: The Long Term Plan For Greater Vancouver, Canada, Cities Plus.

Greer L.D. Akbar. S Hopkinson. and Danaghy, P,­(2005), Livability Audit of Mackay Whitsunday – Region. Technical Report. Mackay Whitsunday Regional Economic Development Corporation (REDC). Mackay.

Hall, T, (2010), Urban Geography, London & New York: Routledge.

Hopkins, W. E, (2001), Diversity and Organizational Applreformance, Routledge, NY.

Mueller, N. Rojas-Rueda, D. Khreis, H. Cirach, M. Andrés, D. Ballester, J. & Milà, C, (2020), Changing The Urban Design of Cities For Health: The Superblock Model. Environment International, 105132.

National Recreation and Park Association, (2010), A Collaborative Approach to Community Health and Livability, Association of State and Territorial Health Officials.

Norris, T. & Pittman, M, (2000), “The Health Community’s Movement and The Coalition for Heal Their Cities and Communities”, Public Health Reports 115:­­118-124.

Ottawa. Charter for Health Promotion (http://www.who.dk/policy/ottawa.htm). Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 1986, (Accessed 30 May 2000).

Thompson, S, (2007), Health Planning Forum, Premier’s Council.

Veenhoven, R. & Ouweneel, P,­(1995), Livability of The Welfare-State: Appreciation of Life and Length of Life in Nations Varying in State Welfare Effort, Social Indieators Research.

Wang, X. Shi, R. & Wang, T, (2021), Research on The Fuzzy Evaluation of The Livability of Old Urban Communities Using An Analytic Hierarchy Process: Case Study of Nanjing City in China. Open House International.

Yassin, H. H, (2019), Livable City: An Approach to Pedestrianization Through Tactical Urbanism. Alexandria Engineering Journal, 58(1): 251-259.