تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان آموزش‌وپرورش استان فارس

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 59، خرداد 1401، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرتضی نامدار¹؛ محمد جلال کمالی^{* 2}؛ زهرا شکوه³؛ سنجر سلاجقه⁴

¹دانشجوی دکتری گروه مدیریت دولتی گرایش رفتار سازمانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران

²استادیار گروه مدیریت دولتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران

³استادیار گروه مدیریت دولتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران

⁴دانشیار گروه مدیریت دولتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان می باشد. روش پژوهش، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی – همبستگی بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره کل آموزش ‌و پرورش استان فارس به تعداد 500 نفر بود، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی تعداد 351 نفر جهت بررسی انتخاب شدند، به منظور برآورد حجم نمونه آماری از فرمول کوکران استفاده شد. ابزار اندازه گیری متغیرهای پژوهش پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی اُرگان (1988) و عملکرد کارکنان هرسی و گلداسمیت (2009) استفاده شده است. روایی پرسشنامه ها از طریق مراجعه به خبرگان و پایایی آنها به وسیله ی ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد؛  یافته های تحقیق نشان داد که رفتار شهروندی سازمانی با ضریب همبستگی 618/0رابطه ی مثبت معنی داری با عملکرد شغلی کارکنان دارد؛ نتایج  مدل‌یابی معادلات ساختاری  با استفاده از نرم افزار LISREL 8.8 نیز حاکی بر تأیید فرضیه ی تحقیق مبنی بر تأثیر مثبت معنی دار رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان با ضریب مسیر 41/0 بود. در نتیجه به منظور توسعه عملکرد شغلی کارکنان می توان به  رفتار شهروندی سازمانی توجه نمود.

کلیدواژه‌ها

رفتار شهروندی سازمانی؛ عملکرد شغلی کارکنان؛ آموزش و پرورش

مراجع

اسکندری، استیره. ایراندوست، منصور. (1394). رابطۀ اخلاق کاری و رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد سازمانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، 10(4): 107-114.

اسلامی، حسن .سیار،ابوالقاسم.( 1392 ). رفتار شهروندی سازمانی،تدبیر، 113: 57.

سعیدیان‌راد، بهمن. بزرگ‌خو، حامد. (1396). نقدی بر تئوری‌های مدیریت (همراه با مدل پیشنهادی برای مدیریت در قرن بیست و یکم).  جهاد دانشگاهی، واحد علامه طباطبایی

توره، ناصر.( 1390 ). شناخت عوامل رفتار شهروندی سازمانی و بررسی ارتباط آن با عملکرد سازمان، پایان نامه برای دریافت درجه دکترا، مدیریت دولتی، گرایش تشکیلات و روش ها.

جعفری سیریسی، مهدی. اسماعیلی ، انور. خدایاری زرنق، رحیم .عربلو، جلال. فرجی، عبیدالله .(1398). ارتباط هوش هیجانی و با رفتار شهروندی سازمانی با گرایش به رفتار های کاری انحرافی در کارکنان بیمارستان های منتخب شهر تهران، فصلنامه ی بیمارستان، 18(2):21-28.

خلیلی قلعهسری، سیده جمیله. مدانلو، یاسمن .(1397).  مدانلوتأثیر رفتار شهروندی سازمانی در بهره وری و کیفیت زندگی کاری مدیران مدارس، فصلنامه ی خانواده و پژوهش، 43: 47-65.

درگاهی، حسین . مرشدی تربتی، ملیحه. (1396). ارتباط رفتار شهروندی سازمانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرستاران در بیمارستان های عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، راهبر های مدیریت در نظام سلامت، 2(3): 234-246.

رضائی، روحاله. بادسار، محمد . امین فنک، داوود. (1395). تأثیر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2(47): 865-877.

زارعی متین، حسن.( 1397 ).مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته،چاپ هشتم،تهران،نشر آگه.

سنائی دشتی، ناصر. کلاهی، مریم. مرجانی، امیربابک.(1392). رفتار شهروندی سازمانی مدیران و عملکرد کارکنان آموزش و پرورش، فصلنامه مدیریت کسب و کار، 19: 25-39.

سید نقوی،میر علی . جعفری فارسانی،جواد.( 1389 ). رابطه بین کیفیت ادراک شده سبک رهبری رهبر-عضو با رفتار  شهروندی سازمانی، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 126:11-56.

سیدنقوی،میرعلی.رفعتی آلاشتی،کیمیا.( 1396).مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته،چاپ پنجم،تهران:نشر مهکامه.

فیضی، محمد.رحیمی، الهام.( 1390 ). تئوری های سازمان و مدیریت، اردبیل: انتشارات محقق اردبیلی.

مایل افشار، مهنار. رجب زاده، علی . معما پور، مهدی .(1391). بررسی ارتباط بین رفتار شهروندی سازمانی و بهر ه وری  نیروی انسانی از دیدگاه کارکنان در بیمارستا نهای آموزشی شهر تهران، مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، 6(2): 157-169.

محمودی میمند، محمد. خدایاری، ندا . محمد درینی، ولی. (1393). بررسی تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی: سازمان مورد مطالعه شهرداری منطقه یک تهران، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت چالش ها و راهکارها، شیراز، مرکز همایش های علمی همایش نگار.

مخلص آبادی، حسین. نوربخش، پریوش . سپاسی، حسین.(1395). ارتباط جامعه پذیری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مرکزی، فصلنامه علوم ورزش، 8(25):26-44.

منجیلی، رضا. گودرزوند چگینی، مهرداد . مهرابیان، فردین. (1398). رابطه هوش هیجانی با رفتارکاری ضدبهره ور و رفتارشهروندی سازمانی درمیان کارکنان بیمارستان های دولتی شهر رشت، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، 5(5):23-28.

مهرآرا، اسداله. دیانتی، ربابه. شفیع پور، سیده فاطمه. (1398). بررسی رابطه سبک رهبری تحول گرا با رفتار شهروندی سازمانی در شهرداری تهران، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 6: 186-201.

نعمتی، محمد علی. اکبرزاده صفوئی زنگیان، سمیه . باقرصاد رنانی، منصور. (1395). نقش سرمایه اجتماعی، تعهد و رفتار شهروندی سازمانی در بهبود عملکرد شغلی (مورد مطالعه: شهرداری شهرستان خوی)، اقتصاد و مدیریت شهری، 5(1): 115-132.

نیکوکار گوهری، هانی. آهی ، پرویز . اکبری،  محسن. (1400).  بررسی تأثیر رهبری آیندهنگر بر اثربخشی سازمانی: نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی، مدیریت بهره وری، 15(2):107-138.

هرسی، کنت اچ. و بلانچراد، هال. (1398). مدیریت رفتار سازمانی، مترجم: علی علاقه بند، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ 44.

Akbari, A. O., Hoseinzadeh, A., & Nikookar, H. (2021). Effects of innovation on corporate performance of manufacturing companies: which roles associated to social responsibility? Transnational Corporations Review, DOI: 10.108.

AlShehhi, F., AlZaabi, M. A., Sakhrieh, A., & Mosab I. T. (2021). The effect of organizational culture on the performance of UAE organizations, Cogent Business & Management, 8:1:741-753.

Appelbaum, S., Bartolomucci, N., Beaumier, E., Boulanger, J., Corrigan, R Dore, I., Girard, C., & Serroni, C. (2004). Organizational citizenship behavior: a" case study of culture, leadership and trust management decision, 42 (1): 13-40.

Bachrach, D.G., Powell, B.C., Bendoly, E., & Richey, R.G. (2006). Organizational citizenship behavior and performance evaluations: exploring the impact of task interdependence. Appl Psychol, 91(1): 193-201.

Bateman, T.S., & Organ, D.W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management Journal, 26(4): 587-595.

Castro, C. B., Armario E. M., &Ruiz David, M. (2010). The influence of employee organizational citizenship Behavior on customer loyalty.  International Journal of Service Industry Management, 15 (1):21-26.

Chu Cheng, I. (2012). Examining organizational citizenship behavior among nurses using Price and Mueller S model. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the Doctor of PhilosEPhy degree in Hospital and Health Administration in the Graduate of The University of Iowa.

Erturk, A. (2004). Promoting Organizational Citizenship Behavior, Relative Effective of Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Percieved Managerial Fairness”, Metu December 31, (December), pp 189-210.

Farida, I., Mulyani, S., Akbar, B., & Setyaningsih, S.D (2021b). Implementation and Performance of Accounting Information Systems, Internal Control and Organizational Culture in The Quality of Financial Information. Utopía Y Praxislatinoamericana, 26(1): 221-236.

Farida, I., Mulyani, S., Akbar, B., & Setyaningsih, S.D. (2021a). Quality and Efficiency of Accounting Information Systems. Utopía Y Praxislatinoamericana, 26(2): 222-236.

Hosain, S. (2019). The Impact of Accounting Information System on Organizational Performance: Evidence from Bangladeshi Small & Medium Enterprises. Journal of Asian Business Strategy, 9(2): 133-147.

Jehad, M., Quoquab, H. F., & Adnan A. M. (2011). Job Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior: An Empirical Study at Higher Learning Institutions. Asian Academy of Management Journal, 16(2): 149-65.

Karanja, J. (2014). Effects of corporate culture on orga nization performance. Journal of Mathematics, 10(6): 59–65.

Kavoosi, S., Sadeghian, S., & Mahmudi, K. (2014). An Empirical Investigation of the Impact of Customer Orientation, adaptive selling behaviors, and job satisfaction on salespeople's performance: The Moderating Role of Selling Experience. International Journal of Research in Management, 3(4):74-89.

Klotz, A.C., Buckley, M.R. (2013). A historical perspective of counterproductive work behavior targeting the organization. Journal of Management History, 19(1): 114-32.

Kumari, P., & Thapliyal, S. (2017). Studying the Impact of Organizational Citizenship Behavior on Organizational Effectiveness. International Academic Journal of Organizational Behavior and Human Resource Management, 4(1):11- 21

Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome.  Lexington, MA: Lexington Books.

Piedra, O. (2013). The relationship between employee trust and organizational citizen behavior. MSc. thesis, Nyack College, New York.

Podsakoff, E., MacKenzie, J., Paine, J. & Bachrach, D. (2008). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3):513−563.

Qiu, Y., Lou, M., Zhang, L., & Wang, Y. (2020). Organizational Citizenship Behavior Motives and Thriving atWork: The Mediating Role of Citizenship Fatigue. Sustainability, 12, 2231: 1-17.

Yaakobi, E. & Weisberg, J. (2020). Organizational Citizenship Behavior Predicts Quality, Creativity, and Efficiency Performance: The Roles of Occupational and Collective Efficacies. Front. Psychol. Organizational Psychology, journal Frontiers in Psychology, 11(758):1-18.