اثربخشی مداخلات بازی محور مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 44، خرداد 1401، صفحه 137-158   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زهرا رمضانپور¹؛ ابوالقاسم یعقوبی^{* 2}؛ ذبیح اله پیرانی³؛ داوود تقوایی³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران.

²استاد گروه روانشناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران‏ [e-mail]

³استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر باهدف اثربخشی مداخلات بازی محور بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی انجام شد.
روش: پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه گواه بود. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در مرحله غربالگری،30 نفر انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری (آزمایش و گواه) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه تحت مداخله بازی محور شناختی رفتاری قرار گرفت. برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز از پرسش‌نامه‌های خلاقیت عابدی و خود ارزشمندی کروکر استفاده شد. نتایج با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد.
یافته ها: یافته‌ها نشان داد که بین دو گروه (آزمایش و گواه) در متغیرهای خلاقیت و خود ارزشمندی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0 > p). به‌علاوه معنادار نبودن تفاوت بین نمره‌های پس‌آزمون و پیگیری در گروه آزمایش حاکی از ماندگاری تأثیر مداخله بر روی متغیرهای پژوهش بود.
نتیجه گیری: به نظر می‌رسد که بتوان از این روش مداخله ای در حوزه افزایش خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی بهره برد.

کلیدواژه‌ها

مداخله بازی محور؛ خلاقیت؛ خود ارزشمندی؛ دانش‌آموزان ابتدایی

مراجع

ابراهیم، انسیه؛ ارجمندنیا، علی اکبر؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و افروز، غلامعلی (1400). بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش تحصیلی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 11(1)، 1-22.

اصغری نکاح، سید محسن؛ کلانی، سارا و غنائی چمن آباد، علی (1392). درآمدی بر طراحی بازی‌های آموزشی- رایانه‌ای با رویکرد زبان شناختی در حیطه اختلالات ویژه یادگیری. تعلیم و تربیت استثنایی، 118(5)، 36-48.

جعفرلو، غلام؛ شریفی، نسترن و شریفی، حسن پاشا (1398). ارائه مدلی جهت پیش بینی خلاقیت بر اساس سخت رویی، خود کارآمدی، کمال گرایی، تحصیلات والدین، سوابق کارهای خلاقانه افراد خانواده و خویشاوندان نزدیک با میانجی انگیزش پیشرفت در دانش آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 153-184.

سبزه آرای لنگرودی، میلاد؛ سرافراز، مهدی رضا و قربانی، نیما (۱۳۹۳). بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس وابستگی های ارزش خود. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، ۱۰(۱)، ۱۲۲-۱۴۲.

کوشکی، فریبا و ناعمی، علی محمد (1397). تأثیرآموزش مدیریت ‌زمان بر خلاقیت در دانش‌آموزان ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 1-24.

کهن سال، لیلا (1399). تأثیر بازی‌درمانی بر افزایش خلاقیت کودکان. اولین کنفرانس روان شناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی ومشاوره، تهران.

محمد اسماعیل، الهه (۱۳۸۷). بازی‌درمانی؛ نظریه‌ها، روش‌ها و کاربردهای بالینی. تهران: دانژه.

میرزاصفی، اعظم و یعقوبی، ابوالقاسم (1400). بررسی تأثیر آموزش از طریق لگو بر میزان خلاقیت کودکان پیش دبستانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 179-198.

واحدیان، مجتبی و مهدوی، مائده (1397). اثر بازی‌درمانی بر اختلال املا دانش‌آموزان اول ابتدایی. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان شناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران.

هنربخش، ارزو؛ شریفی درآمدی، پرویز و وکیلی، سمیرا (1400). مقایسه احساس خود ارزشمندی، سلامت روانی و محبوبیت والدین در نوجوانان نابینا و بینا. فصلنامه مطالعات روان شناسی و علوم تربیتی، 7(1)، 110 - 124.

 

Abedi, J. (2002). A latent-variable modeling approach to assessing reliability and validity of a creativity instrument. Creativity Research Journal, 14(2), 267-276.

Antonietti, A. (2000). Enhancing creative analogies in primary school children. North American Journal of Psychology, 2, 75-84.

Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I., & Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?. Psychological science in the public interest, 4(1), 1-44.

Beghetto, R. A. (2010). Creativity in the classroom. In J. C. Kaufman & R. J. Sternberg (Eds.). The handbook of creativity (pp. 447-463). London, UK: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511763205.027

Beghetto, R. A. (2015). Teaching creative thinking in K12 schools. The Routledge International Handbook of Research on Teaching Thinking. New York: Routledge.

Berliner, D. (2009). MCLB (Much curricular left behind): A U.S. calamity in the making. The Educational Forum, 73(4), 284-296. https://doi.org/10.1080/00131720903166788

Bronson, P., & Merryman, A. (2010, July). The creativity crisis. Newsweek, 156(3), 44-49.

Crocker, J. (2008). From ego system to ecosystem: Implications for learning, relationships, and wellbeing. In H. Wayment & J. Brauer (Eds.), transcending self -interest: Psychological explorations of the quiet ego (pp. 63- 72), Washington, DC: American Psychological Association.

Crocker, J., Luhtanen, R., Cooper, M.L., Bouvrette, S.A. (2003). Contingencies of self-worth in college students: Measurement and theory. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 894–908.

Crocker, J., Park, L.E. (2004). The costly pursuit of self-esteem. Psychological Bulletin, 130, 392–414.

Crocker, J., Sommers, S.R., Luhtanen, R.K. (2002). Hopes dashed and dreams fulfilled: Contingencies of self-worth and admissions to graduate school. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 1275–1286.

Crocker, J., Wolfe, C. T. (2001). Contingencies of self-worth. Psychological Review, 108:593–623.

Eason, R., Giannangelo, D. M., & Franceschini III, L. A. (2009). A look at creativity in public and private schools, Thinking Skills and Creativity, 2(2), 130-137. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2009.04.001

Fleith, D. S., Renzulli, J. S., & Westberg, K. L. (2002). Effects of a creativity training program on divergent thinking abilities and self-concept in monolingual and bilingual classrooms. Creativity. Research Journal, 14, 373–386.

Friedman, T. L., & Mandelbaum, M. (2011). That used to be us: How American fell behind in the world it invented and how we can come back. New York, NY: Farrar, Straus and Giroux.

Gardner, H. (1993). Creating minds: An anatomy of creativity. New York, NY: Basic Books.

Guilford, J. P. (1950). Creativity. The American Psychologist, 5(9), 444-454. https://doi.org/10.1037/h0063487

Harris, M. A., & Orth, U. (2019). The link between self-esteem and social relationships: A meta-analysis of longitudinal studies. Journal of Personality and Social Psychology. https://doi.org/10.1037/pspp0000265

Harter, S. (1987). The determinants and mediational role of global self worth in children. In N. EISENBERG (Ed.), Contemporary issues in developmental psychology (pp. 219–242). New York: Wiley.

Harter, S. (1991). Causes and consequences of low self esteem in children and adolescents. In R.F. BAUMEISTER (Ed.), self esteem: The puzzle of low self regard (pp. 1–30). Denver, CO: Plenum.

Kolubinski, D. C., Frings, D., Nikčević, A. V., Lawrence, J. A., & Spada, M. M. (2018). A systematic review and meta-analysis of CBT interventions based on the Fennell model of low self-esteem. Psychiatry research, 267, 296-305.

Komarik, E., & Brutenicova, E. (2003). Effect of creativity training on preschool children. Studia Psychologica, 45, 37–42.

Magnusson, C., & Nermo, M. (2018). From childhood to young adulthood: The importance of self-esteem during childhood for occupational achievements among young men and women. Journal of Youth Studies, 21(10), 1392–1410. https://doi.org/10.1080/13676261.

Mishra, B. (2017). An assessment of the impact of kindergarten play-landscape design on children’s play behaviour and development: The case of Tartu, Estonia (Master's thesis, Eesti Maaülikool).

Pyszczynski, T., Greenberg, J., Solomon, S., Arndt, J., & Schimel, J. (2004). Why do people need self-esteem? A theoretical and empirical review. Psychological bulletin, 130(3), 435.

Sowislo, J. F., & Orth, U. (2013). Does low self-esteem predict depression and anxiety? A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological bulletin, 139(1), 213.

Su, H., Wang, L., Li, Y., Yu, H., & Zhang, J. (2019). The mediating and moderating roles of self-acceptance and self-reported health in the relationship between self-worth and subjective well-being among elderly Chinese rural empty-nester: An observational study. Medicine, 98(28), 25-32.

Wong, J. M. S. (2021). “I am a little superhero!” a pilot play-based group to enhance self-esteem of children from low-income families in Hong Kong. Social Work with Groups, 44(2), 181-192.

Zheng, L. R., Atherton, O. E., Trzesniewski, K., & Robins, R. W. (2020). Are self-esteem and academic achievement reciprocally related? Findings from a longitudinal study of Mexicanorigin youth. Journal of Personality. https://do