مدل‌یابی روابط ساختاری سرزندگی تحصیلی بر خلاقیت شناختی با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر تهران

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 44، خرداد 1401، صفحه 227-250   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهتاب یکانی¹؛ ارسلان خان محمدی^{* 2}؛ علی اصغر عباسی اسفجیر³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، و احد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران‏

²استادیار گروه روانشناسی، واحد آیت‌الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران‏

³دانشیار، گروه علوم اجتماعی ، واحد بابل ، دانشگاه آزاد اسلامی ، بابل، ایران

چکیده

مقدمه: توانایی خلاق بودن یکی از سه توانایی عمده انسان است که برای دست‌یابی به موفقیت اهمیت دارد. از این رو انجام پژوهش در این زمینه حائز اهمیت است.
هدف: هدف پژوهش حاضر مدل‌یابی روابط ساختاری سرزندگی تحصیلی بر خلاقیت با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان می‌باشد.
روش: طرح پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی به شیوه مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در رشته‌های علوم انسانی بود. با استفاده از روش نمونه-گیری تصادفی خوشه‌ای تعداد ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه جهت شرکت در این پژوهش انتخاب شدند و پرسشنامه-های سرزندگی تحصیلی دهقانی‌زاده و حسین‌چاری خلاقیت شناختی عابدی و خودکارآمدی ایلروی و باینتینگ را تکمیل کردند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش‌های همبستگی پیرسون و مدل‌یابی معادلات ساختاری به کمک نرم‌افزارهای SPSSV19 و LISRELV8.80 استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد سرزندگی تحصیلی اثر مستقیم و معنی‌داری بر خودکارآمدی تحصیلی (42/0) و خلاقیت شناختی (48/0) داشت. همچنین سرزندگی تحصیلی به واسطه خودکارآمدی تحصیلی اثر غیرمستقیم و معنی‌داری بر خلاقیت شناختی (56/0) داشت.
نتیجه‌گیری: در نهایت بر اساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت سرزندگی تحصیلی به واسطه خودکارآمدی تحصیلی بر خلاقیت شناختی اثر دارد، از این رو آگاهی روان‌شناسان، مشاوران و سایر متخصصان از این متغیرها جهت ارتقای خلاقیت شناختی دانشجویان می‌تواند کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها

سرزندگی تحصیلی؛ خلاقیت شناختی؛ خودکارآمدی تحصیلی؛ مدل‌یابی ساختاری

مراجع

امرایی، فروزان؛ قدم‌پور، عزت‌اله؛ شریفی، طیبه و غضنفری، احمد. (1398). مقایسه تأثیر آموزش مهارت‌های وسعت بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خلاقیت(سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) دانش­آموزان. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4)، 97-128.

آخوندمکه‌ای، نرگس. (1398). رابطه ابعاد خلاقیت هیجانی و خوش بینی علمی معلمان با سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان. همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران.

آذریان، رضا؛ مهدیان، حسین و جاجرمی، محمود. (1398). تأثیر آموزش سرزندگی تحصیلی بر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 13(4)، 1-19.

بشرپور، سجاد؛ عینی، ساناز. (1400). نقش میانجی تاب آوری تحصیلی دررابطه بین خودکارآمدی تحصیلی با سازگاری تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری. فصلنامه کودکان استثنایی، 21 (1) 53-64.

پورعبدل، سعید؛ صبحی قراملکی، ناصر و عباسی، مسلم. (1394). مقایسه اهمال کاری تحصیلی و سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. فصلنامه ناتوانی‌های یادگیری، 4(3)، 22-38.

جوادی علمی، لیلا؛ اسدزاده، حسن؛ دلاور، علی و درتاج، فریبرز. (1399). مدل‌یابی روابط ساختاری اشتیاق تحصیلی دانشجویان براساس تدریس تحول‌آفرین، خودکارآمدی تحصیلی با میانجیگری نقش سرزندگی تحصیلی. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 8(14)، 1-19.

دهقانی، یوسف؛ افشین، سیدعلی؛ حسینی، فریده سادات و سعیدی، مهری. (1398). نقش میانجی خودکارآمدی تحصیلی در رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با انگیزش پیشرفت. مجله روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، 8(2)، 22-42.

دهقانی‌زاده، محمدحسین و حسین‌چاری، مسعود. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 21-47.

سجادی، منیره سادات؛ شاه مرادی، سجاد و سلیمی، مهتاب. (1399). تأثیر آموزش سازه‌های رباتیک بر تفکر انتقادی و خلاقیت و یادگیری درس ریاضی دانش‌آموزان متوسطه اول شهر تهران. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 17-40.

عبدی، علی و بابایی، بهاره. (1394). بررسی رابطه بین خودکارآمدی و میزان خلاقیت دانشجویان دانشگاه پیام نور. همایش ملی مدیریت و آموزش.

فرامرزی، حمید؛ حاجی یخچالی، علیرضا و شهنی ییلاق، منیجه. (1395). رابطه ساده و چندگانه جهت گیری های انگیزشی با خودکارآمدی خلاق در دانش آموزان پسر سال سوم مقطع متوسطه. نشریه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 3(12)، 17-26.

فولادی، اسما؛ کجباف، محمدباقر و قمرانی، امیر. (1395). اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی بر معنای تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر پایه سوم دوره اول متوسطه شهر مشهد. نشریه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4(15)، 93-103.

قدم‌پور، عزت‌اله و بیرانوند، کبری. (1396). اثر آموزش معنادرمانی بر شادکامی و سرزندگی تحصیلی دانش­آموزان. تازه‌های علوم شناختی، 19(4)، 43-56.

گراوند، هوشنگ؛ قدم پور، عزت الله و ویسکرمی، حسنعلی. (1396). ارائه مدل علّی ادراک از جو آموزشی خلاق و مهارت‌های حل مسئله با انگیزش تحصیلی: نقش واسطه‌ای تحصیلی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 13(46)، 95-121.

محبی امین، امینه و ربیعی، مهدی. (1398). بررسی رابطه باورهای خودکارآمدی و تدریس خلاقانه استادان در دانشکده پرستاری و مامایی مشهد. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 11(1)، 10-19.

مردعلی، لیلا؛ پیرخائفی، علیرضا؛ صداقتی فرد، مجتبی. (1400). بررسی روابط باور جهت انگیزشی و خلاقیت شناختی شخصیتی به منظور تدوین و برازش مدل پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4) 1-20.

مومنی، خدامراد و رادمهر، فرناز. (1397). پیش­بینی درگیری تحصیلی براساس سازه‌های خودکارآمدی و خودناتوان‌سازی تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 10(4)، 41-50.

نظامی، مانداناسادات؛ رضوی نعمت­الهی، ویدا؛ سلطانی، امان الله و زین الدینی میمند، زهرا. (1398). رابطه خودکارآمدی خلاقانه وسبک یادگیری شناختی با انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمان. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 16(36)، 169-188.

ویسکرمی، حسنعلی و یوسف‌وند، لیلا. (1397). بررسی نقش سرزندگی تحصیلی و شادکامی در پیش‌بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 10(2)، 28-37.

 

Bandura, A. (1997). The anatomy of stages of change. American journal of health promotion: AJHP, 12(1), 8-10.‏

Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual review of psychology, 52(1), 1-26.‏

Bedel, E. F. (2016). Exploring Academic Motivation, Academic Self-efficacy and Attitudes toward Teaching in Pre-service Early Childhood Education Teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(1), 142-149.‏

Byrne, B. M. (2013). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. routledge.‏

Chen, M. H., Chang, Y. Y., & Lo, Y. H. (2015). Creativity cognitive style, conflict, and career success for creative entrepreneurs. Journal of Business Research, 68(4), 906-910.‏

Comerford, J., Batteson, T., & Tormey, R. (2015). Academic buoyancy in second level schools: insights from Ireland. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 98-103.‏

Honicke, T., & Broadbent, J. (2016). The influence of academic self-efficacy on academic performance: A systematic review. Educational Research Review, 17, 63-84.‏

Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (2010). LISREL 8: Users' Reference Guide Chicago: Scientific Software International; 1993. Google Scholar.‏

Kline, R. B. (2018). Response to Leslie Haydock's review of principles and practice of structural equation modeling. Canadian Studies in Population [ARCHIVES], 45(3-4), 188-95.‏

Martin, A. J. (2013). Academic buoyancy and academic resilience: Exploring ‘everyday’and ‘classic’resilience in the face of academic adversity. School Psychology International, 34(5), 488-500.‏

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281.‏

Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2008). Workplace and academic buoyancy: Psychometric assessment and construct validity amongst school personnel and students. Journal of Psych educational Assessment, 26(2), 168-184.

McIlroy, D., & Bunting, B. (2002). Personality, behavior, and academic achievement: Principles for educators to inculcate and students to model. Contemporary Educational Psychology, 27(2), 326-337.‏

Miles, J., & Shevlin, M. (2001). Applying regression and correlation: A guide for students and researchers. Sage.‏

Orkibi, H., & Ram-Vlasov, N. (2019). Linking trauma to posttraumatic growth and mental health through emotional and cognitive creativity. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 13(4), 416-425.‏

Peng, J., Chen, Y., Xia, Y., & Ran, Y. (2017). Workplace loneliness, leader-member exchange and creativity: The cross-level moderating role of leader compassion. Personality and Individual Differences, 104, 510-515.

Putwain, D. W., & Daly, A. L. (2013). Do clusters of test anxiety and academic buoyancy differentially predict academic performance? Learning and Individual Differences, 27, 157-162.‏

Reiter-Palmon, R., & Robinson, E. J. (2009). Problem identification and construction: What do we know, what is the future? Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 3(1), 43-50.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61, 101860.‏

Walia, C. (2019). A dynamic definition of creativity. Creativity Research Journal, 31(3), 237-247.‏

Woodman, J., Ballard, K., Hewitt, C., & MacPherson, H. (2018). Self-efficacy and self-care-related outcomes following Alexander Technique lessons for people with chronic neck pain in the ATLAS randomised, controlled trial. European journal of integrative medicine, 17, 64-71.‏

Yunlu, D. G., Clapp-Smith, R., & Shaffer, M. (2017). Understanding the role of cultural intelligence in individual creativity. Creativity Research Journal, 29(3), 236-243.‏

Zander, L., Brouwer, J., Jansen, E., Crayen, C., & Hannover, B. (2018). Academic self-efficacy, growth mindsets, and university students' integration in academic and social support networks. Learning and Individual Differences, 62, 98-107.