تعیین شاخص‌های بهره‌وری منابع انسانی در سازمان‌های علمی و فناورانه

مدیریت بهره‌وری

دوره 16، 2(61)تابستان، تیر 1401، صفحه 217-241   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qjopm.2021.1926283.3118

نویسندگان

نجف قراچورلو^{* 1}؛ جاوید قهرمانی نهر²

¹استادیار گروه مدیریت توسعه پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی جهاد دانشگاهی، تبریز، ایران

²دانشجوی دکتری مهندسی صنایع دانشگاه کردستان، عضو هیأت علمی پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی جهاد دانشگاهی، تبریز، ایران

چکیده

ساده‌ترین توصیف بهره‌وری انجام درست‌ کار است. بهره‌وری می‌تواند از ابعاد مختلف مثل بهره‌وری انرژی، سرمایه، نیروی انسانی، تجهیزات و... مورد بررسی قرار گیرد. بهره‌وری منابع انسانی یکی از مهم‌ترین ابعاد آن بوده و به‌کارگیری صحیح سایر منابع نیز درگرو بهره‌ور بودن آن است. شناسایی و توصیف شاخص‌های بهره‌وری در ابعاد مختلف از قدم‌های اساسی مدیریت بهره‌وری می‌باشد. این امر در سازمان‌های علمی و فناورانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان و خبرگان سازمان‌های علمی و فناورانه بوده که در این مقاله شاخص‌های مذکور با حجم نمونه 350 از طریق پرسش‌نامه با استفاده از روش‌های کیفی تحلیل محتوا و تحلیل مضمون و تحلیل عاملی تأییدی و با استفاده از نرم‌افزارهای MAXQDA، SPSS و AMOS مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از یافته‌ها و تحلیل ضرایب مسیر عاملی تأییدی نشان می‌دهد پنج شاخص کلی "برنامه‌ریزی اثربخش و کارا"، " عوامل مالی و فناورانه"، " انگیزه، تعهد و روحیه کار تیمی"، " رقابت‌پذیری و توسعه" و "دانش، مهارت و تفکر سیستمی" مهم‌ترین شاخص‌های بهره‌وری منابع انسانی در سازمان‌های علمی و فناورانه محسوب می‌شود به‌طوری‌که ضریب شاخص دانش، مهارت و تفکر سیستمی کمترین ضریب و شاخص برنامه‌‌ریزی اثربخش و کارا بیشترین ضریب را در مدل نهایی دارد. بر این اساس سازمان‌های علمی و فناورانه جهت افزایش بهره وری منابع انسانی خود، بایستی به مهارت‌های تیم سازی، توسعه فرایند تصمیم غیر متمرکز، تقویت روحیه مشارکت پذیری در کنار عواملی نظیر ارتقاء سطح کیفیت تجهیزات، فناوری‌ها و مسائل مالی توجه ویژه ای داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

بهره‌وری منابع انسانی؛ سازمان‌های علمی و فناورانه؛ تحلیل مضمون؛ تحلیل عاملی تاییدی؛ شاخص های بهره وری

مراجع

Aithal, S. and Kumar, S. (2016), Theory A for Optimizing Human Productivity, IRA-International Journal of Management & Social Sciences, 4(3), 526-535.

Arulrajah, A.A. (2017), Productivity and Quality Management through Human Resource Management: A Systematic Review, International Review of Management and Business Research, 6(2), 419-428.

Baradaran V, Valijani M.  (2016) A Model to Improve the Labor Productivity at Iranian Tax Organization (A Case Study of the Eastern Tehran General Tax Directorate). J Tax Res.  24 (29):165-184. [In Persian].

Chieng, H. P., Arokiasamy, L. & Kassim, K. A. A. (2019), Influence of Human Resource Management Practices on Malaysian Construction Organizational Performance, Global Business and Management Research, 11(1), 367-379.

Dukec, D. and Miroslav, S. (2017), the Effect of Human Capital on Labor Productivity: A Case Study of Hilding Anders Ltd, Education for Entrepreneurship, 7(1), 9-19.

Evelyne, N, Muathe, S. and Kilika, J. (2018), Mediating Effect of Motivation on Employees Performance in Private Equity Firms, Kenya, Journal of Human Resource Management, 6(2), 78-84.

Haghighatian, M. and Ezati, Y. (2015), an investigation into effective factors on human resources productivity (Case Study: Region 11, Islamic Azad University, Iran), Procedia-Social and Behavioral Sciences, 205, 601-607.

Lee, H. W., Pak, J., Kim, S. & Li, L. Z. (2019), Effects of human resource management systems on employee proactivity and group innovation, Journal of Management, 45(2), 819-846.‏

Mardani, M., khaki, A (2019), Designing a Productivity Model for the University Staff of the Armed Forces Emphasizing on the Role of Information and Communication Technology, 11(2), 167-189. [In Persian].

Maciulyte Sniukiene, A. and Matuzeviciute, K. (2018), impact of human capital development on productivity growth in eu member states, business, Management and Education, 16(1),1-12.

Mirzaei, M (2017), A Study of Factors Affecting the Promotion of Human Resource Productivity with Emphasis on Knowledge Management (Case Study of Municipal Employees in Region 4), Third National and International Conference on Management and Accounting in Iran, pp. 1-10. [In Persian].

Nikpour, A (2019), the effect of implementing succession management system on human resource productivity (Case study: Kerman Province Industry, Mining and Trade Organization), Journals management system, 53(14), 20-40. [In Persian].

Sayadi, S, Chamanifard, R, Nikpour, M (2014), Mediating Role of Employee Job Satisfaction in the Relationship between Intellectual Capitals and Employee Productivity (Case study: North West Tejarat Bank of Tehran City), The Journal of productivity management, Volume 9, 3(34) - Serial Number 34, 27-44. [In Persian].

Shaker Ardakani, M., Abzari, M., Shaemi, A., & Fathi, S. (2016), Diversity management and human resources productivity: Mediating effects of perceived organizational attractiveness, organizational justice and social identity in Isfahan’s steel industry, Iranian Journal of Management Studies, 9(2), 407-432.