مؤلّفه‌های رئالیسم بومی در داستان‌نویسی جنوب(مطالعة مورد پژوهانه: رمان «اهل غرق» منیرو روانی‌پور)

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 2، دوره 17، شماره 27، آذر 1400، صفحه 9-25   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه حیدری^{* 1}؛ مجتبی جعفری کاردگر²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیّات و فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

²دانشجوی دوره دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

رئالیسم به معنای واقع­گرایی است و هدف از آن نمایش دنیای واقعی، عینی و بیرونی و روایت و تحلیل پدیده­ها، با نگاه علّت و معلولی از طریق بازآفرینی دقیق جزئیات زندگی است که در مفهوم خاص برای اشاره به جنبش ادبی قرن نوزدهم فرانسه دلالت دارد و در مفهوم عام به سبکی ادبی اطلاق می­شود که تا امروز استمرار دارد و به گرایش­ها و جریان­های گوناگون قابل تفکیک است. یکی از جلوه­های جمالی این مکتب، «داستان­ اقلیمی» است که غالباً سویه­ای رئالیستی دارد و گواه آن است که عمده­ترین مواد اوّلیه و شالودة اصلی در ساخت و بافت یک اثر ادبی به خاستگاه اقلیمی نویسنده باز می­گردد. «منیرو روانی­پور» از آن دست نویسندگانی است که در رمان­هایش با بسامد بالایی از مؤلّفه­های رئالیستی مواجه می­شویم. او به عنوان یکی از شخصیت­های تأثیرگذار در پیشبرد ادبیات اقلیمی، اغلب آثار خود به ویژه رمان «اهل غرق» را در جغرافیایی کاملاً بومی، ذیل مکتب رئالیسم با شگرد جادویی عرضه کرده است. این پژوهش بر­آن است تا با رویکردی توصیفی–تحلیلی، چگونگی بازتاب مؤلّفه­های رئالیسم بومی در اقلیم جنوب را در رمان مذکور در دو حوزة ساختار( فرم) و محتوا مورد کاوش و تحلیل قرار دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که روایت واقع­گرا متّکی بر اصول واقع­گرایانه، درآمیختن تخیّل داستانی با واقعیت­های عینی جامعه و استفاده از عناصر جادویی، اسطوره­ای و نمادین، به ترکیب دلپذیری از رئالیسم بومی و جلوه­های شگرد رئالیسم جادویی در رمان «اهل غرق» منجر شده و روانی­پور را در زمرة رئالیست­های اقلیم­گرا جای داده است.

کلیدواژه‌ها

رئالیسم؛ بومی‌گرایی؛ اقلیم جنوب؛ منیرو روانی‌پور؛ اهل غرق. کهن‌الگو