نقد کهن‌الگویی سفر قهرمان در داستان "شازده کوچولو" بر اساس نظریۀ پیرسن

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 3، دوره 17، شماره 27، آذر 1400، صفحه 26-38   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

راحله عبداله زاده برزو^{* 1}؛ محمد ریحانی²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات تهران، تهران، ایران

²عضو هیأت علمی بازنشستة دانشگاه آزاد اسلامی، گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، شیروان، ایران

چکیده

شازده کوچولو، اثر آنتوان دو ­سنت اگزوپری،گزارشی تمثیلی از سفر به دنیای درون است که با فرود اضطراری هواپیما به بیابانی در آفریقا، آغاز می­شود و با تعمیرآن و بازگشت به وطن به پایان می رسد. دیدارخلبان با شازده کوچولو، رمزی از دیدار خودآگاه باپدیده­های عالم ناخودآگاه است.خانم پیرسن که شارح نظریة تک اسطورة ژوزف کمپبل است، اعتقاد دارد در طی سه مرحلة تدارک، سفر و بازگشتِ قهرمان، دوازده کهن­الگو در روان او فعال می­شود. بر این اساس، نقص موتور هواپیما بازتاب مشکلات درون قهرمان است که او را ناگزیر به فرود در بیابان ناخودآگاه و دیدار با آنیمای درون که در قالب شازدة کوچولو نمادین شده، می­کند. روباه که نمادی از زیرکی­های طبیعت درون است به او نکاتی در بارة عشق می­آموزد. در این داستان به جایِ خودآگاه، ناخودآگاه با سایه دیدار می­کند و نتایج این دیدار به خودآگاه می­رسد. سرانجام با نوشیدن مشروب جاودانگی از چاهِ ناخودآگاه، آنیما با نیش ماری زرد می­میرد و بدین ترتیب خودآگاه و ناخودآگاه به وحدت می­رسند.ناخودآگاه به دنیای خود بازمی­گردد و خودآگاه به تعمیر هواپیما که رمزی از وجود مادّی ماست، قادر می­شود. صرف نظر از رعایت نشدن توالی ظهور کهن­الگوها، در این داستان تمامی کهن­الگوهای را که پیرسن شرح کرده است، می­توان دید.

کلیدواژه‌ها

کهن‌الگو؛ سفر قهرمان؛ شازدۀ کوچولو؛ پیرسن