بررسی تطبیقی مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 و 1392

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 2، شماره 4 (پیاپی8) - شماره پیاپی 2، مهر 1401، صفحه 27-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا محمدبیکی^{* 1}؛ حبیب اسدی²؛ نوید الهوئی³

¹استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )نویسنده مسئول): [e-mail]

²استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران. [e-mail]

³پژوهشگر ارشد راهبردی. [e-mail]

چکیده

بابررسی قوانین مربوط به اطفال و نوجوانان ملاحظه می‏شود که در خصوص سن مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان و همچنین آئین دادرسی جرائم این دسته از افراد قوانین کیفری ایران دست‏خوش تحولات و تغییراتی گردیده و مقررات متعددی در این زمینه تصویب گردیده است. در ایران مطابق ماده 147 ق.م.ا. مصوب 1392 و تبصره ماده 1210 ق.م. سن مسئولیت کیفری در دختران 9 سال تمام قمری و در پسران 15 سال تمام قمری است. در تجزیه و تحلیل قوانین سابق و جدید خواهیم دید که برخلاف قوانین سابق در قانون جدید 3 نوع سن برای اطفال و نوجوانان تعبیه شده؛ سن عدم مسئولیت کیفری (افراد نابالغ): اشخاص زیر این سن هیچ مسئولیتی نداشته و در صورت ارتکاب جرم فاقد مسئولیت کیفری می­باشند. (ماده 146 ق.م.ا. مصوب 1392) سن مسئولیت کیفری تخفیف­یافته که اطفال 9 تا 15 سال را گویند که مجازات نمی­شوند بلکه مشمول اقدامات تأمینی و تربیتی می­گردند و خود به دو دسته تقسیم می­شوند اولا ، اطفال 9 تا 12 سال (صغیر غیرممیز) اطفال 12 الی 15 سال (صغیر ممیز) سن بلوغ کیفری است که بر اساس آن در صورتی که افراد زیر این سن مرتکب جرمی شوند، با توجه به قوانین و مقررات مربوط به دادرسی اطفال و نوجوانان به جرایم ایشان رسیدگی می­شود که در ایران سن بلوغ کیفری 18 سال است. افرادی که در فاصله سنی 15 تا 18 سال مرتکب جرمی شوند در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می­شوند. در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 برای افراد نابالغ عدم مسئولیت کیفری و در مورد افرادی که به تازگی به سن بلوغ رسیده‏اند مسئولیت کیفری همسان با افراد بزرگ سال مورد پذیرش قرار گرفته است.پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و واکاوی تطبیقی تشخیص مسئولیت کیفری اطفال به درک بهتر مسئولیت کیفری اطفال کمک می‏کند.

کلیدواژه‌ها

اطفال بزهکار؛ بلوغ؛ رشد؛ مسئولیت کیفری

مراجع