بررسی نیازهای اساسی انسان در شخصیت شیخ صنعان بر اساس تئوری انتخاب گلاسر

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 18، شماره 30، تیر 1401، صفحه 27-39   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرناز ثامنی کیوانی¹؛ وجیهه ترکمانی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد چالوس،دانشگاه آزاد اسلامی،چالوس،ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد چالوس،دانشگاه آزاد اسلامی،چالوس،ایران

چکیده

بررسی آثار نویسندگان و شاعران مطرح با تکیه بر نظریه‏های روان‏شناسانه یکی از شیوه‏های درخور توجه برای آشنایی بهتر با اندیشه، شعرو شخصیت آنها است.برهمین اساس، بر آن هستیم تا داستان شیخ صنعان و دختر ترسا را بر اساس نیازهای بنیادین مطرح در تئوری انتخاب روان شناس معاصر، ویلیام گلاسر، مورد بررسی قرار دهیم. لذا نخست، به معرفی نظریّة گلاسر پرداخته سپس داستان شیخ صنعان و دختر ترسا تحلیل شده است. بررسی ارتباط داستان با این نظریه باعث شده تا ابعاد تازه ای از آن به نمایش گذاشته شود.  این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی با استفاده از نظریه گلاسر، به دنبال بررسی مفهوم نیاز در شخصیت شیخ صنعان می‏باشد. نتایج بررسی نشان می‏دهد از بین پنج نیاز اساسی انسان(عشق، بقا، قدرت، آزادی، تفریح) که گلاسر مطرح می‏کند، نیاز به عشق بیش از سایر نیازها جلوه گر شده است. البتّه عشق در شخصیت شیخ صنعان از کیفیت و حالت ثابت و یکسانی برخوردار نیست و گاهی از عشق نفسانی به عرفانی در نوسان است. دیگر نیاز‏ها مانند: نیاز به قدرت، بقا و آزادی در شیخ صنعان در گرو عشق به معشوقۀ حقیقی نمود پیدا کرده است؛ اما نیازی که گواه بر نیاز به تفریح در شخصیت شیخ صنعان باشد، وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

شیخ صنعان؛ دختر ترسا؛ تئوری انتخاب؛ نیاز؛ عشق