بررسی فلورستیک، شکل زیستی و ناحیه رویشی گیاهان دارویی منطقه درکش در استان خراسان شمالی

فیزیولوژی محیطی گیاهی

دوره 2، شماره 8، اسفند 1386، صفحه 36-46   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مرجانه آیدانی¹؛ فرخ قهرمانی‌نژاد²؛ رمضانعلی خاوری‌نژاد³؛ محمدرضا جوهرچی⁴

¹عضو باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

²گروه زیست‌شناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

⁴پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

منطقه قرق درکش در مختصات جغرافیایی '49 - ْْ56 و '41 - ْ56 طول شرقی و '27- ْآْ37 و '24- ْ37 عرض شمالی واقع شده است و از نظر موقعیت مکانی در شمال شرق‌ ایران و در غرب بجنورد، به فاصله 75 کیلومتری از آن قرار دارد. مساحت ‌این ناحیه کوهستانی که بخشی از ارتفاعات آلاداغ می‌باشد، 4000 هکتار است حداقل ارتفاع از سطح دریا 1000 متر و حداکثر ارتفاع آن 2455 متر است. در ‌این تحقیق فلور منطقه برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفت و در مجموع تعداد 506 گونه متعلق به 310 جنس و 76 تیره گیاهی شناسایی شد که از بین آنها بیش از 140 گونه با ارزش دارویی تشخیص داده شد که به 116 جنس و 39 تیره گیاهی تعلق دارند. در بین تیره‌های شناسایی شده، تیره نعناعیان (Lamiaceae) با 26 گونه، کاسنی (Asteraceae) با 21 گونه و تیره گل سرخ (Rosaceae) با 13 گونه به ترتیب دارای بیشترین تعداد گونه دارویی هستند. مطالعه طیف شکل زیستی گیاهان دارویی منطقه نشان می‌دهد که همی کریپتوفیت‌ها، تروفیت‌ها و ژئوفیت‌ها به ترتیب با 40، 4/18 و 25/14 درصد بیشترین شکل زیستی را دارا هستند. از نظر فیتوجغرافیایی نیز گونه‌های دارویی متعلق به نواحی رویشی ‌ایران ـ تورانی، اروپا ـ سیبری (هیرکانی و اکسینوهیرکانی) و مدیترانه‌ای هستند.

کلیدواژه‌ها

گیاهان دارویی؛ شکل زیستی؛ ناحیه رویشی؛ خراسان شمالی؛ درکش

مراجع

آزاد بخت، م. (1378) رده‌بندی گیاهان دارویی. موسسه فرهنگی انتشارات تیمورزاده، نشر طیب، تهران.

اسدی، ا.، معصومی، ع.، جمزاد، ز.، خاتم‌ساز، م و باباخانلو، پ. (1384-1367) فلور‌ ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران. جلدهای 1 الی 49.

امیدبیکی، ر. (1379) رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول، طراحان نشر، تهران.

زرگری، ع. (1370-1368) گیاهان دارویی. جلدهای 5-1. انتشارات دانشگاه تهران.

صمصام شریعت، ه‍ (1374) پرورش و تکثیر گیاهان دارویی. انتشارات مانی، اصفهان.

طرح مدیریت منابع جنگلی بلوط جوزک. (1374) اداره کل منابع طبیعی خراسان.

طرح مدیریت منابع جنگلی فاز 2 درکش. (1373) اداره کل منابع طبیعی خراسان.

عصری، ی. (1382) تنوع گیاهی در ذخیره گاه بیوسفر کویر، انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران.

قهرمان، ا. و عطار، ف. (1377) تنوع زیستی گیاهان‌ایران. انتشارات دانشگاه تهران. صفحه 25-23.

نوروزیان، ا. و بشیری صدر، ز. (1380) داروهای گیاهی در ‌ایران و جهان. لوح فشرده از گروه ساتیک تهران.

Akhani, H. (1998) Plant biodiversity of Golestan National park, Iran. Stapfia 53. Austria.

Davis, P.H. (1965-1988) Flora of Turkey, Vols.1-10. University Press Edinburgh.

Frey, W. & Probst, W. (1986) A synopsis of the vegetation of Iran, In: Kurshner, H. (ed.). Contribution to the vegetation of southwest Asia. Pp.1-34 Ludwig Reichert Verlage, Wiesbaden.

Jalili, A. & Jamzad, Z. (1999) Red Data Book of Iran. Research Institue of Forest and Rangelands (RIFR).

Kamarov, V.L. (1968-2002) Flora of the U.R.S.S. Vols. 1-30. Keoltz Scientific Books, Germany. (in English)

Rechinger, K.H, (1963-1992) Flora Iranica. Vols. 1-171. Akademische Druck – u verlagsan stalt,Graz-Austria.

Townsend, C.C. & Guest, E. (1966-1985) Flora of Iraq. Vols. 1-9. Ministry of Agriculture and Agriculture and Agrarian Riform, Baghdad.

Tutin, T.G. Heywood, W.H., Burges, N.A., Valentine, D.H., Walters, S.M. Webb, D.A. (1996) Flora Europaea. Vols. 4. Gambridag University Press.

Vaguifalvi, D. (1967) The most important active substances in medicinal plants and their formation in the plant modifying effect of external factors and treatments. Herba Hungarica, 6(3), 175.