اثر بخشی معنا و هدفمندی در روان‌شناسی مثبت‌گرا از نظر سلیگمن و تطبیق آن با اشعار عطار

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 14، شماره 51، تیر 1401، صفحه 70-94   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.692899

نویسندگان

زهرا جعفری¹؛ رضا حیدری نوری^{* 2}؛ هومن نامور³

¹داشگاه ازاد تهران واحد ساوه

²استادیار دانشگاه آزاد ساوه

³گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه ازاد اسلامی ساوه،ساوه،ایران

چکیده

روان‌شناسی مثبت­گرا یکی از جدیدترین شاخه‌های روان‌شناسی است. این زمینه خاص از روان‌شناسی بر موفقیت انسان تمرکز دارد. درحالی‌که بسیاری دیگر از شاخه‌های روان‌شناسی بر رفتارهای نابهنجار و دارای اختلال تمرکز دارند. روان‌شناسی مثبت­گرا تمرکزش بر کمک به افراد برای شاد زیستن و رضایت و هدفمندی است. این رویکرد، تأثیر هدف در زندگی و سپری کردن یک زندگی با معنا را - که فراتر از زندگی خوب است - تأکید می‌کند و آن را یکی از اصول شادکامی می‌داند. سلیگمن از روانکاوانی است که در نظریه مثبت‌گرایی در پی هدفی است تا زندگی هدفمند و با ارزش را با ایجاد شرایطی که قابلیت‌های انسانی را پرورش و ارتقا می‌دهد به شکوفایی برساند. وی برای افرادی که قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود را نمی‌شناسند. توصیه‌ها و راهکارهایی برای ایجاد زندگی بامعنا و هدفمند ارائه می‌دهد که در حوزه عرفان نیز قابل‌بررسی است. عالمان ادبیات و ادبیات عرفانی با استفاده از آموزه‌های تربیتی و دینی که با روان و باطن انسان‌ها در ارتباط است. با پرورش رشد قابلیت‌ها و فضیلت‌های انسانی، سعی در دگرگون کردن حالات انسان، از تضادها و تعارض‌ها، و آماده ساختن بستری برای شکوفایی انسان در مراحل مختلف زندگی و ایجاد هدف و معنا در تکامل انسان‌ها و زندگی با ارزش را دارند.
این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از آموزه‌های دینی، به بررسی اشعار عطار و تطبیق آن با نظریه معنایابی در روان‌شناسی مثبت‌گرا در ارائه راه‌های حصول آرامش و امنیت روانی انسان معاصر می­پردازد. رسالت انسان عطار و سلیگمن، چراغ راه خود بودن و جستجوگر روشنایی در وجود خود است. انسان جستجوگر تلاش می‌کند تا معنای زندگی را بشناسد و رسیدن به هسته وجودی خود، شور و سرمستی هستی را درک کند و این یعنی رسیدن به شادمانی اصیل و بهزیستی که باعث می‌شود انسان هدفمند، احساس آرامش و امنیت کند و ارزشمند باشد.

کلیدواژه‌ها

عطار؛ سلیگمن؛ معنایابی؛ ارزشمندی؛ عرفان؛ انسان؛ مثبت‌گرایی؛ امنیت روانی

مراجع

 منابع

ایزدی طامه، احمد (1389) مقایسه تأثیر آموزش صبر حل مسائل ترکیبی نشریه روان‌شناسی نظامی ش،3 ،صص72059.

بافرانی، طلعت(1389) روان‌شناسی ودین، ش4.

پورجوادی، نصرالله (1375) باده عشق سیر تحولات معنای عشق (عشق حقیقی، مجازی ) نشر دانش، ش 68.

--------------(1380)مقاله­ها و نقدها چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

تمیمی آمدی، عبدالواحد(1388) غررالحکم و دررالکلم،ترجمه لطیف راشدی، قم: پیام علمدا.                .

جسنی، رمضان­علی وهمکاران (1390)بررسی رابطه خوش‌بینی اسلامی، خوش‌بینی آموخته شده سلیگمن و امنیت روانی، روان‌شناسی ودین، سال 4، ش4، صص 102-75.

جیمز، ویلیام (1356) دین و روان، ترجمه مهدی قائن، موضوعی و محتوایی در غزلیات عطار، مجله تاریخ ادبیات، ش3، پیاپی61 صص5-26.

---------(1356) دین و روان، ترجمه مهدی قائن، وع موضوعی و محتوایی در غزلیات عطار، مجله تاریخ ادبیات، ش3، پیاپی61 صص5-26.

چیتیک، ویلیام(1388) درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی، ترجمة جلیل پروین، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.

دزفولیان ،کاظم (1382)گلشن راز ،متن وشرح براساس قدیمی ترین ومهمترین شروح گلشن راز: شرح صاین الدین علی ترکه ،شرح شاه داعی الی الله شیرازی وتهران :طلایه .

 عطار، فرید الدین (1368) به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی، تهران: علمی‌و فرهنگی.

زرین‌کوب، عبدالحسین(1378)صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.

شجیعی، پوران (1373)جهان‌بینی عطار، تهران: موسسه نشر و ویرایش.

فرانکل (1389). انسان در جست‌وجوی معنا، ترجمة نهضت صالحیان و مهین میلانی، تهران: درسا.

---- (1391). انسان در جست‌وجوی معنای غایی، ترجمة شهاب‌الدین عباسی، تهران: پارسه.

فروزانفر، بدیع الزمان(1353)شرح احوال و نقد و تحلیل آثار عطار نیشابوری، چ2، تهران: دهخدا.

فروم، اریک (1388). هنر عشق‌ورزیدن، ترجمة سمیه سادات آل‌حسینی، تهران: جاجرمی.

لاهیجی، محمّدبن یحیی (1337)مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران: علم.

لویزن، لئونارد (1379)شیخ محمود شبستری، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: مرکز.

محمدپور، احمد رضا (1385) انسان در جستجوی معنا  نهایی فرانکل فصلنامه نقد ونظر ، ش44.

نیکروز، یوسف (1387)بررسی مفهوم درد در شعر عطار، کاوش نامه، سال9، ش17.

همایونی، مسعود (1384) سیری در افکار و زندگی عارف بزرگ ایرانی شیخ فرید الدین عطار نیشابوری، نشر حافظ، ش 18، صص27-22.