ترجیع‌بندی نویافته از طالب آملی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 14، شماره 51، تیر 1401، صفحه 153-176   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/farsij.2022.692903

نویسندگان

یدالله عابدی نهرخلجی¹؛ مهرداد چترایی عزیز آبادی^{* 2}؛ قربانعلی ابراهیمی³

¹گروه زبان وادبیات فارسی ،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد نجف اباد،دانشگاه ازاد اسلامی،نجف اباد،ایران

چکیده

طالب آملی ازشاعران برجسته و معروف ایران در سدۀ یازدهم هجری است.کلّیّا ت اشعار او یک بار تصحیح و به زیور طبع آراسته شده است. در مقدّمۀ کلّیّات اشعار طالب، از منابع و نسخه‌هایی که برای تصحیح و تدوین آن استفاده گردیده، نام برده شده است ولی به برخی نسخ اشاره‌ای نشده است. پس از آن بعضی از محقّقان با پژوهش و برّرسی این موضوع، اثبات نموده‌اندکه اشعار جمع‌آوری شده در کلّیّات طالب با توجه به همه نسخ و منابع موجود نبوده است. نگارندگان این مقاله هنگام تصحیح و برّرسی اثری به نام «سفینه نظم و نثر» به اشعاری نویافته از طالب آملی دست پیدا کرده‌اند. سفینۀ نظم و نثر به دست نویسندۀ گمنامی نوشته شده است و به شمارۀ 8982 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. در این سفینه اشعار شاعران متعددی جمع‌آوری شده است. این سفینه از نظر محتوایی به سبب داشتن ابیات نویافته شایستۀ توجه است. در واقع وجود ابیات نویافته از طالب آملی و دیگر شعرا، غنای این سفینه را تایید می‌کند، همچنین ذکر اشعاری که در منابع دیگر نیامده است، به ارزش این اثر می‌افزاید. پژوهش پیش رو، مطالعه‌ای نظری است که به شیوۀ پژوهش کتابخانه‌ای انجام شده است و نگارندگان در وهلۀ نخست به شخصیّت طالب آملی و در گام دوم به ترجیع‌بندی نویافته از وی پرداخته‌اند. تا از این طریق جایگاه و مرتبۀ شعری این شاعر بزرگ شناسانده شود و با ارائۀ 103 بیت تازه‌یاب در قالب یک ترجیع‌بند، که تا به امروز در دیگر منابع نیامده است، به تکمیل دیوان این شاعر کمک نمایند.

کلیدواژه‌ها

نسخه‌های خطی؛ سفینه‌ها؛ طالب آملی؛ ترجیع بندِ نویافته

مراجع

منابع

1. آفتاب رای لکهنوی.(1361)تذکرۀ ریاض العارفین.اسلام آباد:مرکز تحقیقات فارسی ایران وپاکستان.
2. آذر بیگدلی،لطفعلی.(1336)آتشکده.چاپ اول.تهران :امیر کبیر
3. اوحدی دقاقی بلیانی،تقی الدین محمد.(1389). عرفات العاشقین.جلد چهارم.چاپ اول،تهران :میراث مکتوب ,ص2463
4. بهادر، حسن خان.(1386). تذکره شمع انجمن.چاپ اول،یزد:دانشگاه یزد، ص694
5. حسن زاده،محمّد.(1398).سوز نامه ی طالب.چاپ اول،تهران:مانیان
6. دشتی،سیّد محمد.(1399)«ضرورت تصحیح دوباره غزلیّات طالب آملی».متن شناسی ادب فارسی،سال دوازدهم،شمارۀ46،صص114-95
7. رازقی شانی،علی.(1386).طالب آملی.تهران:تیرگان
8. صفا، ذبیح الله. (1371).تاریخ ادبیات ایران. جلد پنجم . چاپ ششم، تهران: فردوس،صص729-730
9. عظیمی،میلاد.(9138).سفینه وبیاض وجُنگ مقاله های ایرج افشار، تهران:سخن،ص14
10. عید گاه طرقبه ای،وحید.(1394)«تصحیح بیتهایی از کلیات طالب آملی»نامه فرهنگستان،5،72-92
11. فدایی،غلامرضا.(1386).آشنایی با نسخ خطی وآثارمکتوب،تهران:سمت،ص25
12. قهرمان، محمد.( 1383).دیوان میلی مشهدی.چاپ اول.تهران:امیر کبیر،ص252
13. قنبری،محمّدرضا.(1383).زندگی وشعر طالب آملی.چاپ اول ،تهران :زوُار
14. گلچین معانی ،احمد.(1369).کاروان هند .جلد اول.چاپ اول،مشهد:آستان قدس رضوی، ص 760
15. گودرزی،فرامرز.(1382).شاعری که شایستۀ این فراموشی نیست.چاپ اول،تهران:چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
16. واله داغستانی،علیقلی.(1384).تذکرۀ ریاض الشعرا.جلد چهارم.چاپ اول،تهران:اساطیر،ص2163
17. -------،-------،(بی تا)،نسخه خطی سفینه نظم ونثر به شماره 8982، متعلق به کتابخانه مجلس شورای اسلامی