بررسی مؤلفه‌های ادبیات روستایی در رمان سیاسی"یحدث فی مصر الآن" نوشته یوسف القُعیّد

مطالعات نقد ادبی

دوره 16، شماره 50، شهریور 1400، صفحه 23-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علیرضا اله بخشی^*

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

ادبیات روستایی در کشورهای مختلف همواره به­مثابه یکی از زیر شاخه‌های مهم ادبیات داستانی مطرح است و نویسندگان بزرگی رمان­هایی در این زمینه نگاشته­اند. اهمیت این شاخه از ادبیات داستانی در جوامع عربی تا بدان جاست که مفهومی به نام «الأدب الریفی» به­عنوان بخشی از ادبیات رمان­نویسی جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است. تأثیر ورود این نوع ادبی به ادبیات داستانی انکارناپذیر است. در پرتو اهمیت مسأله، مقاله حاضر با بهره‌گیری از نقد اجتماعی می­کوشد تا با الهام­گیری از مضامین و درون مایه­های زندگی روستایی مفهوم ادبیات روستایی را تبیین نماید و به­عنوان نمونه، رویکرد یوسف القُعیّد (1944م) نویسنده توانمند مصری از روستا و زادگاه خود را در رمان "یحدث فی مصر الآن" مورد بررسی قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از این است که نویسنده با بهره گیری از محیط روستا به عنوان یک نماد و جزء از کل ، در رمان خود ناهنجاری­های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه مصر را بصورت واقع­گرایانه و به دور از افراط و تفریط به تصویر کشیده و آنها را در طیف وسیعی از مفاهیم منفی نگاه تحقیر آمیز نسبت به روستائیان، نبود امکانات اجتماعی، فقر و تنگدستی، قدرت و فساد سیاسی، سوء استفاده از احساسات روستائیان بویژه احساسات مذهبی آنها، بی­توجهی به این قشر و بازیچه قرار دادن آنان برای اغراض سیاسی با استفاده از وعده­ها و سیاست­های پوپولیستی برشمرده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات روستایی؛ یوسف القُعیّد؛ واقع‌گرایی؛ فقر؛ یحدث فی مصر الآن

مراجع

انوشه، حسن.(1380). دانشنامه ادبی فارسی؛ چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه.

طوسی، علی اکبر.(1398). جامعه روستایی در ادبیات معاصر ایران با تکیه بر رمان (تبیین جامعه شناختی)؛ تهران: نشر لویه.

الراعی، علی.(1991). الروایة فی الوطن العربی؛ الطبعة الاولی، القاهرة: دار المستقبل العربی.

الشکری، غالی.(1997). الثورة المضادة فی مصر. القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب. 

الشوابکة‏، سمیه سلیمان.(1999). محمد یوسف القعید روائیا؛ الجامعة الأردنیة، رسالة الماجستیر فی اللغة العربیة وآدابها.

العالم، محمود امین.(1988). التاریخ والفن فی ثلاث روایات مصریة؛ بیروت: الهیئة المصریة العامة.

القعید، یوسف.(1986). یحدث فی مصر الآن؛ القاهرة: دار المستقبل العربی.

الموسوی، محسن جاسم.(1990). روایة النص خطاباً نقدیّاً فی الکتابة العربیة المعاصرة؛ العراق: الکتاب العربی.

النابلسی، شاکر.(1992). مباهج الحریة فی الروایة العربیة؛ بیروت: الموسسة العربیة للدراسات والنشر والتوزیع.

وادی، طه.(1996). الروایة السیاسیة؛ الطبعة الاولی، القاهرة: ‏دار النشر للجامعات المصریة.

الیسوعی، کامبل، الاب روبرت ب.(1996). اعلام الادب العربی المعاصر؛ المجلد الثانی، الطبعة الاولی، بیروت: الشرکة المتحدة للتوزیع.

Dickinson, William B.; Cross, Mercer.(1973). Watergate: chronology of a crisis, Polsky, Barry.