مفهوم عقل در اندیشه سنایی با تأکید بر «حدیقه‌الحقیقه» بر مبنای نظریه هرمنوتیک شلایر ماخر

مطالعات نقد ادبی

دوره 16، شماره 50، شهریور 1400، صفحه 187-202   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام قنواتی محمدقاسمی؛ زینب نوروزعلی^*

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی. تهران ایران

چکیده

از مفاهیم شناور و مورد اختلاف در فرهنگ ایرانی، مفهوم «عقل» است که دایرة معنایی وسیع و گاه متناقضی دارد ازاین‌رو نحله‌های فکری مختلف برداشت‌های متفاوتی از آن ارائه کرده‌اند. در این میان سنایی ازجمله کسانی است که در یکی از مشهورترین مجموعه‌های ادب پارسی به نام حدیقه­الحقیقه مفهوم عقل را موردتوجه قرار داده است. وی با اینکه در جای‌جای حدیقه‌الحقیقه، ابیاتی در وصف عقل و دفاع از آن آورده؛ چون ساختار ذهنش با منطق عقلانی هم‌سو نیست؛ محصول کارش با عقل، مباینت یافته است. عقل نزد سنایی در مجموع، عقل دینی است و تا حد زیادی از جنبه‌های مادی فاصله می‌گیرد. این نوشتار که با روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته بر آن است تا با استفاده از نظریة هرمنوتیک شلایر ماخر مفهوم عقل را در مجموعة «حدیقه­الحقیقه» موردبررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

سنایی غزنوی؛ حدیقه‌الحقیقه؛ عقل؛ هرمنوتیک؛ شلایر ماخر

مراجع

زرقانى‌ سید مهدى.(1381). زلف‌ عالم‌سوز‌، تهران: روزگار.

سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم.(1388). دیوان اشعار. به اهتمام مدرّس رضوی. تهران: سنایی، چاپ هفتم.

سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم.(1368). حدیقه‌الحقیقه، تصحیح مدرّس رضوی: دانشگاه تهران.

شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1372). تازیانه‌های سلوک، تهران: آگاه، چاپ نهم.

همو.(1372). مفلس کیمیا فروش، تهران: سخن.

شمیسا، سیروس.(1378). سبک‌شناسی شعر، تهران: فردوس، چاپ چهارم.

فتوحی، محمود.(1389). بلاغت تصویر، تهران: سخن، چاپ دوم.

محمدخانی، علی‌اصغر.(1385). شوریده‌ای در غزنه، تهران: سخن.

Farley W. 2008. Schleiermacher, the ‘Via Negative and the Gospel of Love, Theology Today, 17-13: 6.

West C. 1979. Schleiermacher’s Hermeneutics and the Myth of the given. Quarterly review, Vol. XXXIV, winter, P.92-96: 2.