بررسی رابطه بین تعلق به شهر و رفاه ذهنی شهروندان تهرانی(مطالعه ای در بین شهروندان بالای 18 سال شهر تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 12، شماره 42، خرداد 1401، صفحه 135-168   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2022.693075

نویسندگان

مینا شیروانی ناغانی¹؛ افسانه ادریسی^{* 2}؛ زهرا سادات مشیر استخاره³

¹دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیارگروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

³مربی گروه جامعه شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین تعلق به شهرو رفاه ذهنی شهروندان بالای 18 سال شهر تهران انجام شده است. چارچوب نظری تحقیق مستخرج از رویکرد هاجرتی و فیتزپتریک است. روش تحقیق پیمایش کمی و از نوع «توصیفی/تحلیلی» است. جامعة آماری پژوهش حاضر، کلیة شهروندان بالای 18 سال شهر تهران بودند که بر اساس آخرین سرشماری 6750000 هزارند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر تعیین شد که به دلایلی (پارگی، نقض، پاسخ­های یکدست و غیره) این تعداد به 400 مورد افزایش داده شد. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه بود که پایایی کل آن 89/0 محاسبه  شد. شیوة نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­­ای بود. ابتدا وضعیت نرما­ل بودن داده­ها با استفاده از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف مورد بررسی قرار گرفت و پس از مشخص­شدن نرمال­بودن داده‏های تحقیق، رابطه بین متغیرها، با ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم­افزارspss 22  سنجیده شد. یافته­ها نشان می­دهد بین تعلق مکانی (49/0)، تعلق احساسی (24/0)، تعلق شناختی (46/0) و تعلق عملی (46/0) با رفاه ذهنی شهروندان رابطة معنادار و مثبتی وجود دارد. یافته­های رگرسیون چندمتغیره نشان می­دهد که متغیر تعلق اجتماعی 31/0 از تغییرات متغیر رفاه ذهنی را تبیین می‌کند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که تعلقات باعث می­شوند افراد ترجیحات منطقی اتخاذ کنند، سرمایه­گذاری اجتماعی کنند، حساس باشند و از این طریق به تعدیل انگیزه­های منفی خود بپردازند و در نتیجه احساس رضایت و خوشبختی داشته باشند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

تعلق به شهر؛ رفاه ذهنی؛ تعلق مکانی؛ تعلق شناختی؛ تعلق عملی

مراجع

امامی، بازدار، مهرنوش؛ صفری، ملیحه؛ فرحناکی، رامونا. (1393). «تعیین رابطة حس تعلق و شاخصه­های اجتماعی آن؛ نمونة موردی: روستای زیارت در گلستان»، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شمارة 21.

امین­بیدختی، اکبر؛ جعفری، سکینه؛ فرهادی، وحیدرضا. (1393). «رابطة تعلق اجتماعی و مشارکت اجتماعی با توسعة گردشگری پایدار: نقش میانجی اثرات ادراک­شده»، مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شمارة 26.

بابازاده خراسانی، بهزاد. (1390). «تبیین عوامل خرد و کلان مؤثر بر رفاه ذهنی در ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف، دانشکدة مدیریت و اقتصاد، گروه اقتصاد.

بارگاهی، حسین؛ کبیری، نرگس. (1394). «رفاه ذهنی و تاثیر اعتماد اجتماعی بر آن (مطالعة موردی: جوانان ساکن تهران)، فصلنامة مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال ششم، شمارة بیستم، صص 32_9.

تاج­مزینانی، علی­اکبر؛ قاسمی­نژاد، ابوذر (1395)، «کنش­ورزی سیاسی و سلامت اجتماعی زنان (مطالعة موردی: زنان 15 تا 49 ساله منطقة  4 شهر تهران»، د‌و فصلنامة ‌مطالعات ‌انتخابات، سال پنجم، شمارة 12-13، صص 141-166.

جمشیدیها، غلامرضا؛ پروایی، شیوا؛ پیری، صدیقه. (1393). «بررسی نقش احساس تعلّق محلّه‌ای در افزایش مشارکت اجتماعی (مورد مطالعه: محلة قزل قلعه تهران)»، جامعه­شناسی شهری، سال 4، شمارة 12، صص 1- 24.

چلبی، مسعود؛ موسوی، محسن (1388)، «بررسی جامعه­شناختی عؤامل موثر بر شادمانی در سطوح خرد و کلان»، جامعه­شناسی ایران، دورة 9، شمارة 12، صص 34-57.

حسینی­امین، سیده­نرگس؛ سیدمیرزائی، سیدمحمد؛ ادریسی، افسانه. (1395). «مطالعة کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر آن»، برنامه­ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، سال 7، شمارة 27.

حیدری، علی (1398)، «بررسی وضعیت رفاه ذهنی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه در بین شهروندان گیلان غرب)»، پایان نامة کارشناسی ارشد رشتة جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، دانشکدة ادبیات و علوم‌ انسانی.

سام­آرام، عزت­اله؛ بارگاهی، حسین؛ کبیری، نرگس. (1394). «تأثیر آنومی اجتماعی بر رفاه ذهنی شهروندان جوان شهر تهران»، علوم اجتماعی، سال نهم، شمارة 2 (پیاپی 29).

شیروانی­ناغانی، مینا؛ ادریسی، افسانه؛ مشیر، زهرا. (1400). «مطالعة جامعه‌شناختی رابطة سرمایة اجتماعی و رفاه ذهنی (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال به بالای ساکن شهر تهران)»، برنامه­ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، دوره 13.

صفری­شالی، رضا؛ و مهدی­زاده اردکانی، محمد. (1396). «میزان احساس برخورداری از رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامة برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هشتم، شمارة 30 .

عنایت، حلیمه؛ سروش، مریم (1388)، «میزان و نوع مقاومت زنان در رویارویی با ساختار قدرت در زندگی روزمره»، فصلنامة پژوهش زنان، سال 7، شمارة 2، صص 112- 85.

غفاری، غلامرضا؛ کبیری، نرگس (1394)، «بررسی رابطة الگوهای مصرف و رفاه ذهنی در شهر تهران»، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال چهارم، شمارة 2.

فیتزپتریک، تونی. (1383). نظریات رفاه، تهران، مؤسسة عالی پزوهش تأمین اجتماعی.

مبارکی، محمد، صلاحی، سمیه. (1393)، «کیفیت خدمات شهری، تعهدات شهروندی و حس تعلق اجتماعی»، رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شمارة 50، صص 285-315.

مروتی، نادر. (1398). «بررسی میزان انطباق رفاه ذهنی با رفاه عینی و تأثیر عوامل اجتماعی مؤثر بر آن» (مطالعة موردی: شهروندان استان­های کردستان و سمنان)، رسالة دکترای دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکدة علوم اجتماعی، رشتة رفاه اجتماعی.

موسوی، مهری­سادات؛ یزدخواستی، بهجت؛ محسنی­تبریزی، علیرضا. (1397). «طراحی مدل سنجش ابعاد اجتماعی بهزیستی ذهنی»، اندازه­گیری تربیتی، سال هشتم، شمارة 31، صص 113-150.

میرزائی، ابراهیم؛ قاسمی­نژاد، ابوذر (1397)، «شناسایی عومل مؤثر بر نشاط اجتماعی کارکنان ناجا و ارتباط آن با تحول سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان کوپ شهر اهواز)»،  طرح تحقیقاتی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی خوزستان.

میکائیلی، جعفر؛ خورسندی، مرتضی؛ همایونی، فاطمه­السادات. (1398). «بررسی نقش عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر بر شادی»؛ مطالعة موردی: جمعیت فعال شهر تهران»، پژوهشنامة مددکاری اجتماعی، سال سوم، شمارة 12.

نیلی، فرهاد؛ بابازاده خراسانی، بهزاد. (1391). «شناسایی عوامل مؤثر بر رفاه ذهنی در ایران»، پژوهش­های پولی و بانکی، سال ششم، شمارة 14.

هزارجریبی، جعفر؛ صفری شالی، رضا. (1389). «بررسی مفهوم  شادکامی اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعة موردی: استان مرکزی)، فصلنامة برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی شمارة 3، سال دوم.

Anant.S. (1969). A Cross Cultural  Study of , Belongingness. Anxiety and Self- sufficiency. Acta Psycho logica.31, 385-393.

Aker C. Jenny (2007), Social Networks and Household Welfare in Tanzania: Working Together to Get out of Poverty, University of California-Berkeley.

Albanesi, C., Cicognani, E. and Zani, B. (2007), Sense of community, civic engagement and social wellbeing in Italian adolescents. Journal of Community and Applied Social Psychology, 17(5), 387-406.

Amati, V; Meggiolaro , S; Giulia, Ri & Zaccarin, S (2018), Social relations and life satisfaction: the role of friends, Genus, vol 74, pp,7-34.

Amit, K. and Bar-Lev, S. (2015), Immigrants’ sense of belonging to the host country: the role of life satisfaction, language proficiency, and religious motives. Social Indicators Research, 124 (3), 947–961.

Cramm, J. M. and Nieboer, A. P. (2015), Social cohesion and belonging predict the well-being of community-dwelling older people. BMC geriatrics, 15(1), 30.

Delhey, J  and Dragolov, G (2016), Happier together. Social cohesion and subjective well-being in Europe, International Journal of Psychology, Vol. 51, No. 3, 163–176, DOI: 10.1002/ijop.12149.

Grobecker, P. A. (2016), A sense of belonging and perceived stress among baccalaureate nursing students in clinical placements. Nurse education today, 36, 178–183.

Grillo. M. Teixeira.M. & Wilson.D.(2010), Residential and Satisfaction Civic Engagement Under standing the Causes of Community Participation. Social Indicators Indicators. 97(3), 451-466.

Haddad, L. & John, M. (2000), Social Capital and Household Welfare in South Africa: Pathways of Influence, Prepared for presentation at the Centre for the study of African Economies 9-10 April.

Hagerty.B & Patusky.K(1995). Developing a Measure of Sense of Belonging. Nursing research, 44(1), 9-13.

Huang, Xianbi; Western, Mark; Bian, Yanjie; Li, Yaojun  (2018),  Social Networks and Subjective Wellbeing in Australia: New Evidence from a National Survey, Sociology,  1–21, Reprints and permissions: sagepub.co.uk/journalsPermissions.nav DOI: 10.1177/0038038518760211 journals.sagepub.com/home/soc.

Hwang, Li-Ann; Wei Jian Ng, Jason; Vaithilingam, Santha (2019), Social capital and subjective well-being: The mediating role of social networking sites, Volume 24, Number 10 – 7.

Jetten, Jolanda; Catherine Haslam, S. Alexander Haslam, and Genevieve Dingle (2014), Ho Groups Affect Our Health and Well-Being: The Path from Theory to Policy, Social Issues and Policy Review 8(102):128.

Lewicka .M. (2010). What Makes Neighborhood Different from  home and city? Effects of place scale on place Attachment jornal of Environmental Psychology , 30 (1), 35-51.

Newman, B. M., Lohman, B. J. and Newman, P. R. (2007), Peer group membership and a sense of belonging: Their relationship to adolescent behavior problems. Adolescence, 42(166), 241.

Timo, T (2018), Community belongingness and subjective well-being among unemployed people in a Finnish community, University of Eastern Finland's eRepository  Emerald Publishing http://dx.doi.org/10.1108/IJSSP-01-2018-0010

Vanhoutte, B., Bram, V., Field, J. (Ed.), Burke, R. J. (Ed.), & Cooper, C. L. (Ed.) (2013), The measurement of multiple dimensions of subjective well-being in later life. In The SAGE handbook of Aging, Work and Society (pp. 493-513). London: Sage Publications Ltd.

Yusuf, A. S. (2008), Social Capital and Household Welfare in Kwara State, Nigeria, J. Hum. Ecol, 23.