تبیین تحولات سازمان فضایی شهر ساحلی محمودآباد از منظر اقتصاد سیاسی فضا

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

دوره 14، شماره 51، فروردین 1401، صفحه 137-113   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

غلامرضا حقیقت نایینی^{* 1}؛ یاسر محسن پور²

¹دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

شهرها در طول زمان تحت تأثیر نظام‌های اقتصادی و سیاسی قرار گرفته و با توجه به شرایط و تصمیمات موجود، سازمان فضایی آن‌ها شکل گرفته است. در این میان شهرهای ساحلی به دلیل داشتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری اغلب مورد توجه بازیگران و فعالان اقتصادی و سیاسی قرار گرفته‌اند. با این منظور در این پژوهش هدف اصلی بررسی نقش نیروهای سیاسی و اقتصادی در تغییر و تحولات سازمان فضایی شهر محمودآباد بوده است. روش پژوهش تحلیلی-استنباطی بوده است. جامعه آماری پژوهش شهروندان شهر محمودآباد به تعداد  31844 نفر و تعدادی از کارشناسان و متخصصان دانشگاهی و نظام مدیریت شهری این شهر بوده است. حجم نمونه به تعداد 10 نفر از کارشناسان و متخصصان شهری به منظور جمع‌آوری داده‌های میدانی با روش مصاحبه بوده است. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها به صورت کیفی و تکنیک تحلیل مضمون بوده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که نیروهای اقتصادی در قالب سرمایه‌گذاران زمین و مسکن و نیروهای سیاسی در قالب واسطه‌گران بین سرمایه‌داران و مدیران شهری و همچنین اقدامات جمعی به صورت ائتلاف رشد در تغییر و تحولات شهر محمودآباد نقش اصلی ایفا می‌کنند. تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش نشان داد که رشد جمعیت و افزایش ارزش زمین، فرصت‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری در زمین و مسکن ایجاد کرده است، اما بورس بازی، تبلیغات فراوان و کمبود منابع مالی نظام مدیریت شهری باعث شده است که فرآیندهای ساخت و ساز و توسعه شهر به سمت خانه‌سازی غیراصولی، ویلاسازی و همچنین برج‌سازی‌های خارج از ضوابط و قوانین شهری پیش برود، به صورتی که ادامه این روند منجر به تفکیک محلات از هم، خصوصی‌سازی سواحل و افزایش فاصله طبقاتی و عدم انطباق فضایی شهر را منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

نظام‌های اقتصادی و سیاسی؛ ائتلاف رشد؛ سازمان فضایی شهر؛ اقتصاد سیاسی فضا؛ شهر محمودآباد