فرم شناسی کویر دکترعلی شریعتی در بستر کتاب درسی فارسی 3 متوسطۀ دوم نظری

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 45، آذر 1400، صفحه 109-130   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فضل الله رضایی ارادانی^{* 1}؛ غلامرضا هاتفی اردکانی²

¹استادیارگروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه فرهنگیان استان یزد. (نویسنده مسؤول)

²مدرس دانشگاه فرهنگیان یزد.

چکیده

 «کـویـر» یکـی از آثـار «ادبی- غنایی» و درون‌گرای شریعتی به شمارمی‌آید. او در نگارش «کویر» براساس جـریان سیّال ذهـن، کوشیده‌است تا مَتنی ادبی، جلوه دهد. توصیف‌، احساس‌گرایی، کاربرد صناعات ادبی، از جمله تشبیه، استعاره و تضمین، از ویژگی‌های غالب متن «کویر» است. او با اشراف به علم بیان و بدیع، از صناعات ادبی به شکل تصنّعی استفاده نکرده‌است. این جستار ادبی، با هدف دانش‌افزایی مدرّسان و دبیران، متن درس نهم کتاب فارسی 3، پایۀ دوازدهم متوسطۀ دوم نظری، با عنوان کویر، محور پژوهش قرار گرفته‌است و آن درس را در سه حوزۀ بااهمّیّت «زبانی، ادبی و فکری» بررسی کرده‌اند. شیوۀ پژوهش در این مقاله، توصیفی همـراه بـا تجزیـه و تحلیل یـافته‌هـای پژوهش، است. علاوه بـر آن، بـه بـررسـی هنـرسـازه‌هـای زبـانـی و ادبـی و آرایش و چیـدمـان منظّم آنهـا، در حـوزه‌هـای متعـدّدی، از قبیـل تاریخ‌نگـاری، تلمیـح‌گـویی، فـرامکانـی و فـرازمـانـی، عامیانه‌نـویسی، واژه و عبارت‌پـردازی و تصـویرپـردازی در ابعاد گوناگون، پرداخته شده‌است.

کلیدواژه‌ها

شریعتی؛ کویر؛ نقد؛ فرمشناسی؛ صورتگرایی

مراجع