مطالعه تطبیقی فرایندها و چالش های بازسازی شرکت های تجاری در حقوق ایران و دیگر کشورها

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 41، دوره 15، شماره 58، دی 1401، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1951845.2280

نویسندگان

محسن ناظمی زاده¹؛ محمدرضا پاسبان^{* 2}؛ علی جبلی رادان³

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار، گروه حقوق خصوصی و اقتصادی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: حفظ تداوم فعالیت شرکت‌‌ها به عنوان یکی از مهمترین بازیگران عرصه اقتصاد، اهمیت فراوانی برای دولت‌ها و جامعه دارد؛ بنابراین یکی از سازکارهایی که در نظام حقوقی بسیاری از کشورها برای پیشگیری از انحلال شرکت­ها، در نظر گرفته شده است، نهاد «بازسازی» می‌باشد. با وجود آنکه نظام اقتصادی ایران در طی چند دهه اخیر ورشکستگی بسیاری از شرکت­های تجاری را تجربه کرده است، اما تاکنون در قوانین و مقررات، به طور مستقل به فرآیند و چالش‌های بازسازی شرکت‌های ورشکسته توجهی نشده است.
روش‌شناسی: با توجه به ضرورت وجود نهاد بازسازی در حقوق ایران و خلاءهای قانونی موجود در نظام تقنینی ایران، مقاله کنونی با رویکرد تطبیقی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فرآیندها و چالش­های بازسازی شرکت­های تجاری در قانون نمونه آنسیترال و کشور‌های دیگر پرداخته است
یافته‌ها و نتایج: یافته‌های این پژوهش دلالت بر آن دارد که بازسازی یک شرکت فرآیند متعددی دارد که در قانون نمونه آنسیترال و بیشتر کشورها عمدتا عبارتند از: تقاضای بازسازی؛ موافقت بستانکاران؛ تصدیق دادگاه؛ فعالیت با نظارت دادگاه و در نهایت، صدور حکم نهایی. علاوه بر این، با وجود آنکه بازسازی قدمت دیرینه­ای در بیشتر کشورهای توسعه یافته دارد، در عمل در این کشورها با چالش­ها و موانعی چون: تاخیر در اعلام توقف؛ مخالفت بستانکاران؛ ناتوانی شرکت تجاری، همراه است.

کلیدواژه‌ها

ورشکستگی؛ بازسازی؛ تصفیه؛ قرارداد ارفاقی

مراجع

- اسکینی، ربیعا (1387). حقوق تجارت؛ ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، تهران، سمت، چ یازدهم.

- انصاری، علی و عسکری، جواد (1398). مطالعه تطبیقی ابزارهای حقوقی جایگزین ورشکستگی بانک­ها، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، دوره 7، ش. 27، 90-114، قابل بازیابی از:

https://jplr.atu.ac.ir/article_10170.html

- بادینی، حسن و کوشکی، مصطفی (1399). قواعد حاکم بر ورشکستگی شرکت­های تجاری از منظر حمایت از نیروی کار، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 32، شماره 90، 11-35، قابل بازیابی از:

 https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_87492.html

- پاسبان، محمدرضا (1379). مسوولیت مدیران در ورشکستگی شرکت­ها در حقوق انگلیس، مجله پژوهش حقوق عمومی، ش 2 و 3، 39-64، قابل بازیابی از:

https://qjpl.atu.ac.ir/article_3335.html

- تقوی، مهدی (1399). وضعیت ایران در نماگر ورشکستگی، روزنامه دنیای اقتصاد، ش 4924، 12/4/1399، قابل بازیابی از:

http://ecj.iauctb.ac.ir/article_511556.html

- رضایی، علی و ملائی خاص، میلاد (1399). «توقف تاجر از پرداخت دیون در نظام حقوقی ایران و آمریکا»، فصلنامه قضاوت، ش 102، 63-85، قابل بازیابی از:

http://www.ghazavat.org/article_244875.html

- رمضانی آکردی، حبیب و عیسائی تفرشی، محمد (1399). نقش حقوق ورشکستگی در احیای بنگاه­های اقتصادی ورشکسته؛ مطالعه در حقوق ایران و آمریکا، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 24، ش 1، 59-86، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-35735-fa.html

- رمضانی آکردی، حبیب (1399). هدف حقوق ورشکستگی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 50، ش 2، 225-241، قابل بازیابی از:

https://jlq.ut.ac.ir/article_77495.html

- روشن، محمد و امیرحسینی، امین (1396). پیشگیری از وقوع ورشکستگی در نظام حقوقی ایران و جایگاه آن در فقه امامیه با نگاهی به حقوق فرانسه، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش 1، 87-104، قابل بازیابی از:

https://journals.ut.ac.ir/article_63930.html

- سیدی آرانی، عباس (1399). مطالعه تطبیقی پیشگیری از ورشکستگی شرکت‌های تجاری در بحران عمومی، فصلنامه حقوق اسلامی، دوره 17، ش 64، بهار 1399، 111-134، قابل بازیابی از:

http://hoquq.iict.ac.ir/article_39863.html

- سیمایی صراف، حسین و امینی، وحید (1399). نظام حقوقی خاص ورشکستگی بانک‌ها؛ چرایی و چارچوب حقوقی، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، ش 94، 259-299، قابل بازیابی از:

http://pajooheshnameh.itsr.ir/article_43564.html

- صقری، محمد (1396). حقوق بازرگانی؛ ورشکستگی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.

- صیادیان، شاهرخ، صقری، محمد و حسین طاهرخانی (1400). بازسازی فعالیت‌ها به موجب لوایح جدید اصلاحی قانون تجارت با نگاهی به حقوق ایالات متحده آمریکا و فرانسه، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین‌المللی، دوره چهاردهم، شماره 54، قابل بازیابی:

http://alr.iauctb.ac.ir/article_685440.html

– صیادیان، شاهرخ، صقری، محمد و فرید محسنی (1399). کارخانه‌های بحران زده در حقوق ایران با نگاهی به حقوق ایالات متحده آمریکا و فرانسه، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین‌المللی، دوره چهاردهم، شماره 51، قابل بازیابی:

http://alr.iauctb.ac.ir/article_684586.html

-  طجرلو، رضا (1389). بررسی مبانی نظری حقوق ورشکستگی در سیستم حقوقی آمریکا و انگلستان، فصلنامه حقوق، دوره 40، ش 2، 239-257، قابل بازیابی از:

https://jlq.ut.ac.ir/article_21614.html

- عیسائی تفرشی، محمد و دیگران (1398). تمایزهای بانک­ها از شرکت­های تجاری و تاثیر این تمایز­ها بر نظام ورشکستگی؛ مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 23، ش 2، 83-109، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-22663-fa.html

- عیسائی تفرشی، محمد و شیروانی، خدیجه (1399). بررسی فرآیند حل و فصل (گزیر) در برخورد با بانک متوقف در حقوق آمریکا و امکان­سنجی آن در حقوق ایران، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 24، ش 2، 27-57، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-40625-fa.html

- عیسائی تفرشی، محمد (1397). مفهوم و قلمرو ناتوانی در پرداخت دین؛ مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا، فقه امامیه و حقوق ایران، فصلنامه دانشنامه‌های حقوقی، شماره1، 289-311، قابل بازیابی از:

http://portal.lawmagazine.ir/article_239493.html

- قنواتی، جلیل و کهنمویی، اسماعیل (1389). بررسی نهاد بازسازی در قانون ایالات متحده و مقایسه آن با قرارداد ارفاقی، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره14، شماره4، 115-143، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-8491-fa.html

– کاویانی، کوروش، فرزانه، جاوید (1393). بازسازی وضعیت ورشکسته در حقوق ایران و قواعد راهنمای حقوق ورشکستگی آنسیترال، دوفصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، دوره سه، شماره 1، قابل بازیابی از:

https://journals.scu.ac.ir/article_11445.html

- مهرآوران، غزاله (1392). مقایسه نهاد بازسازی با قرارداد ارفاقی در ایران با تاکید بر اصول راهنمای بانک جهانی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، تهران، دانشگاه علم و فرهنگ.

- نورانی آزاد، سمیه (1388). بازسازی بنگاه اقتصادی در نظام حقوقی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

-  David L. Bookbinder(2020). Basic Bankruptcy Law for Paralegals, 11th ed., Aspen Law and Business.

- Baird, Douglas & Rasmussen, Robert (2002). "The End of Bankruptcy", Stanford Law Review, Vol. 55.

https://chicagounbound.uchicago.edu/law_and_economics/518/

- Frey, Martin A., and Sidney K. Swinson (2012). Introduction to bankruptcy law. Cengage learning.

- J.White, michelle(2007). Bankruptcy Law, Hand Book of Law and Economies , Vol. 2, ch.14.

- L. Maxwell, Alison & others(2019). Corporate Reorganisations in USA, Globe Business Publishing Limited.

- Malačičp, Nina & Malačič, Iztok(2016). Key Factors for Successful Financial and Business Restructuring with a General Corporate Restructuring Model and Slovenian Companies Case Studies, Published by Institute for Economic Research in July, Ljubljana.

- Ren, Yongqing(2012). A comparative study of the corporate bankruptcy reorganization law of the US and China. Eleven International.

- Pomerleano, Michael, and William Shaw, eds (2005). Corporate restructuring: lessons from experience. World Bank Publications.

- Tanis, Elizabeth V. & Fease, Jennifer D(2009). "Emerging Issues in Deepening Insolvency Claims", RSCR publications LLC, Vol. 42 No. 18.

- Goode R. M(2005). Principles of Corporate Insolvency Law, 3rd edn Sweet & Maxwell London.

- Weiping, Hi (2017). "Shareholder Primary and Corporate Reorganization: A Comparison of US and Chinese Law." The Chinese Journal of Comparative Law, 5.1.

https://academic-oup-com.eres.qnl.qa/cjcl/article/5/1/205/4084342?login=true

- Payne, Jennifer (2018). "Debt Restructuring in the UK." European Company and Financial Law Review, 15.3.

https://ideas.repec.org/a/bpj/eucflr/v15y2018i3p449-471n2.html

 

ب- اسناد

- French Commercial Code (2012)

https://codes.droit.org/PDF/Code%20de%20commerce.pdf

- United Kingdom Corporate Insolvency and Governance Act (2020)

https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2020/12/contents/enacted/data.htm

- United States Bankruptcy Law Prior to the Bankruptcy Reform Act (1978)

 https://www.uscourts.gov/services-forms/bankruptcy/bankruptcy-basics/chapter-11-bankruptcy-basics

– Uncitral(2005). Legislative Guide on Insolvency Law, United Nation, New York.

https://uncitral.un.org/en/texts/insolvency/legislativeguides/insolvency_law