بررسی تمثیل‌های هفت‌پیکر در ساخت نمایش پداگوژیک

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 1، دوره 14، شماره 52، تیر 1401، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سمیه آورند^{* 1}؛ نیما خادمی²

¹دکترای زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه فرهنگیان و کارشناس آفرینش‌های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شیراز، ایران

²دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، شیراز، ایران

چکیده

نمایش پداگوژیک، یکی از شیوه‌های کاربردی نمایش در حیطۀ تعلیم و تربیت است و مهم‌ترین هدف آن، کمک به رشد و پرورش بازیگران به ویژه کودکان و نوجوانان است، تا اقناع زیباشناختی و ذوق هنری تماشاگران. از آنجا که مضامین اینگونه نمایش‌ها تأثیر مستقیم بر آموزش و تعلیم کودکان دارد و ایران یکی از کشور‌هایی است که در ادبیات تعلیمی-تربیتی بسیار غنی است، الهام از این متون می‌تواند در این زمینه ضروری و راهگشا باشد. از آنجا که به نظر می‌رسد تا کنون تحقیقی مشابه صورت نگرفته است، در پژوهش حاضر که به روش کتابخانه‌ای و  توصیفی-تحلیلی محتوا انجام شده، هفت‌پیکر نظامی که ترکیبی از مضامین تعلیمی- تربیتی و عاشقانه است، مورد بررسی قرار گرفته. در ابتدا تمثیل‌های‌ تعلیمی و تربیتی، کشف شده و بعد از تفسیر و بررسی آن‌ها به چگونگی استفاده از تمثیل‌ها در ساخت نمایش پداگوژیک، ویژۀ کودک و نوجوان پرداخته شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که اگرچه هفت‌پیکر نظامی، اثری غنایی است و صحنه‌ها و حوادثی دارد که ممکن است به کار کودک ونوجوان نیاید، امّا به خاطر وجود بسامد بالایی از مفاهیم تعلیمی-تربیتی که در داستان‌های تمثیلی‌اش گنجانده شده و همچنین جنبه‌های روایی بالا، می‌توان از بعضی از داستان‌ها با استفاده از شیوه‌های بازآفرینی، بازنگری، روش‌های تلفیقی و از بعضی دیگر با استفاده از شیوۀ بازنویسی و اقتباس برای ساخت نمایش پداگوژیک بهره برد.

کلیدواژه‌ها

داستان‌های تمثیلی؛ هفت‌پیکر نظامی؛ نمایش پداگوژیک

مراجع

1. آباد، فرزانه. حاتم پور، شبنم. سرخی، فرزانه و طهماسبی، فریدون. (۱۴۰۰). تمثیل شگردی تعلیمی در مثنوی معنوی. فصلنامۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی-واحد بوشهر، دورۀ ۱۳، شمارۀ ۵۰ (۴)، ص 40-64.
2. آقا عباسی، یدالله. (1384). نمایش خلاق: قصّه‌گویی و تئاترهای کودکان و نوجوانان. تهران: قطره.
3. دارابی پور، الهام. (۱۳۹۱). تبیین مبانی فلسفی نمایش پداگوژی و ارائه راهکار‌هایی برای آموزش و پرورش ایران. پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش. دانشگاه تربیت مدرس.
4. سپه وندی، مسعود. (۱۳۹۰). جنبه‌های تعطیلی و تمثیلی داستان روز شنبه در گنبد سیاه (از هفت پیکر نظامی)، فصلنامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی-واحد بوشهر ، دوره ۳،شماره ۱۰ (۴)، ص 105-128.
5. نظامی گنجه‌ای، الیاس. (1383). هفت‌پیکر. به کوشش برات زنجانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6. ---------------. (1385). هفت‌پیکر. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
7. نهج‌البلاغه. (1371). ترجمۀ اسدالله مبشری. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
8. وفایی، عباسعلی و آقابابایی، سمیه. (۱۳۹۲). بررسی کارکرد تمثیل در آثار ادبی تعلیمی. نشریه علمی-پژوهشی پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دوره پنجم، شماره هجدهم، ص 23-46.
9. Fleer, M. , Kamaralli, A. (2017). Cultural Development of the Child in Role-Play: Drama Pedagogy and Its Potential Contribution to Early childhood Education. Multidisciplinary Perspectives on Play from Birth and Beyond, 18, 111-128
10. Landy, Robert. j. p,stern. (1995). Nietzscheon Tragedy, University Press. Cambridge.