تقابل اندیشه تبارشناسی سامانیان و آل‏بویه در بستر منازعات سیاسی و ارضی؛ مطالعۀ موردی منطقۀ ری

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 9، دوره 17، شماره 68، آذر 1401   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مینا صفا^*

استادیار گروه تاریخ،دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجه،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

از قرن دوم هجری با قدرت گرفتن خاندان‏های ایرانی در عرصه سیاسی، به تدریج تمایلات ایرانگرا و باستانگرا از حوزۀ فرهنگی به ساختار سیاسی وارد گردید، از جمله تلاش سامانیان و آل‏ بویه برای انتساب دودمان خود به خاندان پادشاهان کهن، بزرگان و پهلوانان ایرانی. انتخاب چنین سلسله نسبی فرآهم‏آورندۀ مقبولیت ملّی در بستر اجتماعی، اثبات شایستگی و حقانیت حاکمیت و به تبع برآورندۀ بسیاری از اهداف ایشان در عرصۀ منازعات فرهنگی، سیاسی و ارضی بود. مهمترین بستر نمود این تمایلات و وسیلۀ تبلیغ و معرفی تبار دستگاه حاکم، کتاب‏های تاریخی بودند.
در این مقاله به منظور آشکار نمودن تقابل اندیشه و گفتمان تبارشناسی سامانیان و آل‏بویه در بستر منازعات سیاسی و ارضی، با تأکید بر منطقۀ ری، داده‏های مرتبط با گفتمان تبارشناسی این سلسله‏ها با رویکردی معناکاوانه توصیف و تحلیل شد. در نتیجه آشکار گردید که سامانیان و خاندان بویه در منازعات ارضی خود، به ویژه درگیری بر سر منطقۀ استراتژیک ری، از ادعاهای تبارشناسی سود جسته تا حقانیت حاکمیت خود را به وسیلۀ اعلان در متون تاریخی آشکار و اثبات نمایند.

کلیدواژه‌ها

گفتمان تبارشناسی؛ سامانیان؛ آل‏بویه؛ منازعات ارضی؛ ری

مراجع