محوریت شخصیت فرهمند و روش های تبلیغی داعیان اسماعیلی در تاسیس خلافت فاطمی

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 5، دوره 17، شماره 67، شهریور 1401   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

زهرا رئوفی¹؛ علیرضا واسعی^{* 2}؛ محمود سید³

¹دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

²دانشیار، گروه هنر و تمدن اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.(نویسنده مسئول) [e-mail]

³استادیار، گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

تاسیس خلافت فاطمی در مغرب در سال 297 ه.ق، به رغم اینکه از نظر سیاسی برای اسماعیلیه پیروزی به شمار می رفت، اما موفقیت در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی در مغرب به سهولت نبود. داعیان اسماعیلی با تاکید بر نقش محوری شخصیت فرهمند، سیره عملی و شیوه های تبلیغی خود موجب کامیابی بی نظیر اسماعیلیه در شمال آفریقا شدند. داعیان در تلاش بودند تا شرایط را به سمت یک حرکت شورانگیز شیعی سوق داده و متعاقب آن با تغییر رویکرد امامان اسماعیلی از وضعیت ستر به آشکار و تمرکز رهبری در مغرب موجبات موفقیت داعیان در تاسیس خلافت فاطمی را فراهم آوردند. داعیان عامل محوری در گرایش دادن بخش قابل توجهی از مردم مغرب به نهضت اسماعیلیه را داشتند، هرچند آنان با مخالفت گسترده رو به رو شدند و مجبور گردیدند سیاست مذهبی خویش را در مغرب تعدیل کنند و سیاست مدارا و تسامح را در پیش بگیرند، که این خود منجر به پایه مهم موفقیت داعیان اسماعیلی بود.
کلید واژه: داعیان اسماعیلی، مغرب، خلافت فاطمی، مدارای مذهبی

کلیدواژه‌ها

داعیان اسماعیلی؛ مغرب؛ خلافت فاطمی؛ مدارای مذهبی

مراجع