تبیین فقهی و حقوقی حق زوج بر طلاق و قابلیت اسقاط آن

مطالعات فقهی و فلسفی

دوره 12، شماره 48، دی 1400، صفحه 1-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فخرآفاق حمیدی¹؛ سید احمد علی هاشمی^{* 2}؛ حسین ناصری مقدم³

¹دانشجوی دکتری، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

²استادیار، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور؛ گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی حق زوج بر طلاق و قابلیت اسقاط آن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد اسلام با تدبیری که در امر طلاق اندیشیده، سعی در کاهش آن داشته است و همواره به دنبال تحکیم نظام خانواده بوده است. با این وجود، در برخی شرایط متارکه و جدایی زوجین از یکدیگر، تنها راه خاتمه دادن به ناسازگاری‌ها و پیامدهای ناشی از اختلافات ناعلاج زوجین می‌باشد. راه طلاق نباید به طور مطلق بسته باشد، بلکه در جایی که امکان ادامه زندگی نیست، نباید به زور قانون، زن و مرد را در کنار هم نگاه داشت. طبیعت و روانشناسی زن و مرد اقتضاء می‌کند که حق طلاق به طور عادی و طبیعی در اختیار مرد باشد و این امر، تبعیضی بین زن و مرد نیست، هرچند در موارد محدودی نیز زن می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید و راه طلاق از ناحیه زن نیز بسته نیست. اسقاط حق طلاق مرد، به دلیل مغایرت با کتاب خدا، سنّت و قانون، باطل و از نظر قانونی بلااثر خواهد بود، اما شرط اعطای وکالت به زوجه در طلاق، منافاتی با اصل حق زوج نداشته و صحیح می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

طلاق؛ حق؛ حقوق زوجین؛ حق زوج؛ ازدواج

مراجع

قرآن کریم.

آذرنوش، آذرتاش (1385). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نشر نی.

ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410ق). السـرائر الحاوی لتحریر الفتـاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج2.

امامی، سید حسن (1386). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه، چاپ چهارم، ج4.

امین‌فرد، محمد؛ فرشی، حمید؛ رحمانی پاچی، مصطفی (1394). بررسی صحّت یا عدم صحّت شرط اسقاط حق طلاق ضمن عقد نکاح. فقه و مبانی حقوق اسلامی، 48(2)، ص181-200.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1340). تأثیر اراده در حقوق مدنی. تهران: گنج دانش، ج2.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قـم: آل البـیت (ع)، ج22.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1425ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت(ع)، ج7،9.

خامنه‌ای، سید علی (1367). استفتائات آیت‌الله خامنه‌ای (به زبان‌های اردو، عربی، فرانسه و انگلیسی). تهران: انتشارات الهدی.

خمینی، سید روح‌الله (1382). تحریر الوسیله. قم: نشر اسماعیلیان، ج2.

رحیمی، مرتضی؛ سلیمانی، سمیه (1397). بررسی حق یا حکم بودن اختیار رجوع زوج در طلاق رجعی. مطالعات حقوقی معاصر، 9(17)، ص55-77.

زحیلی، وهبه بن مصطفی (1404ق). الفقه الإسلامی وأدلته (الاحوال الشخصیه). دمشق: دارالفکر، ج9.

سیفی مازندرانی، علی اکبر (1386). مبانی الفقه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته، به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج1.

شهیدی، مهدی (1369). سقوط تعهدات. تهران: انتشارات مجد، چاپ هفتم.

صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1382). حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.

طباطبایی، سـید مـحمدحسین (1371). المیزان. ترجمه سید محمدباقر‌ همدانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج2.

عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1425ق). مسالک الافهام فـی شـرح شـرایع الاسلام. قم: انتشارات پاسدار اسلام، ج21.

عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌علی (1413ق). مسالک الافهام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه، ج9.

عاملی، محمد (شهید اول) (1375). لمعته الدمشقیه. قم: موسسه اسماعیلیان، ج2.

کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنی خانواده. تهران: نشر بهمن، ج1.

کاتوزیان، ناصر (1384). دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده). تهران: نشر میزان.

کاتوزیان، ناصر (1395). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: گنج دانش.

محقق حلّی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3.

محقق داماد‌، سید‌ مصطفی (1384). بررسی‌ فقهی‌ حقوق‌ خانواده. تهران: مـرکز نـشر علوم‌ اسلامی، چاپ شانزدهم.

مطهری، مرتضی (1386). نظام حقوقی زن در اسلام. تهران: نشر صدرا.

مکـارم شـیرازى، ناصـر (1424ق). کتـاب النکـاح. قـم: مدرسـه امـام على بن ابیطالب.

میرزای قمی، ابوالقاسم (1396). رساله در شروط‌ ضمن‌ عقد. تهران: نشر خرسندی.

نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 2،12-3.

نراقی، مولی احمد (1417ق). رسائل و مسائل. قم: کنگره بزرگداشت ملااحمد نراقی