بررسی و تحلیل فضایی – مکانی اثرات روابط شهر و روستا بر منابع انسانی نواحی روستایی با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: بخش مرکزی- شهرستان ملایر)

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 39، مرداد 1401، صفحه 165-186   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 1908-1224

نویسندگان

علیرضا تکلو¹؛ علی شمس الدینی^{* 2}؛ بیژن رحمانی³؛ مجید ولی شریعت پناهی⁴

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

³دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

⁴دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد یادگار امام، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرری، ایران

چکیده

         پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل فضایی– مکانی چگونگی تأثیر روابط شهر ملایر و روستاها بر منابع انسانی نواحی روستایی بخش مرکزی با رویکرد آینده پژوهی صورت گرفته است. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و کاربردی در چند مرحله به شیوه های کتابخانه ای و میدانی به صورت تهیه پرسشنامه انجام گردیده است. از دو جامعه آماری استفاده شده است الف. جامعه آماری در رابطه با تأثیر روابط شهر بر منابع انسانی پژوهش که 73 روستای بخش مرکزی شهرستان ملایرمی‌باشد و با توجه به حجم بالای جامعه آماری اقدام به نمونه برداری از روستاها شده است که100 خانوار از 5روستای مرکز دهستان به عنوان نمونه مورد مطالعه تحقیق انتخاب گردید. همچنین جامعه آماری آینده پژوهی که 20 نفر از متخصصین رشته های مرتبط با امر روستا و کشاورزی بوده است. در نهایت از تکنیک های دلفی، تحلیل ساختاری و نرم افزارهای میک مک استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که: شهر ملایر به عنوان شهر دوم استان با تجمیع امکانات زمینه قطبی شدن جمعیت و امکانات را فراهم نموده و به لحاظ اقتصادی و اجتماعی شهر ملایر با خرید محصولات (زراعی – باغی-دامی) روستائیان و ارائه مایحتاج رفاهی– معیشتی به روستاها ارائه خدمات نموده است. ولیکن رابطه بیشتر یک سویه بوده به گونه‌ای که در مدت زمان 60 سال از سال 1335 بیش از 100 روستا کاملاً تخلیه شده‌اند و نسبت شهرنشینی از 9/15 درصد به 20/65 درصد در سال 1395 افزایش یافته است. همچنین با توجه به نتیجه گیری از سیستم میک مک و آینده نگری صورت گرفته 24 عامل اصلی در توسعه منابع انسانی نواحی روستایی موثر می باشند که رفع تبعیض بین نواحی شهری وروستایی و همچنین بهبود و متعادل کردن رابطه بین شهر ملایر و روستاها، ارتقائ منزلت روستائیان، بهبود راهها وامکانات ارتباطی، خرید تضمینی و تأمین منابع مالی مورد نیاز روستائیان، توسعه اشتغال پایدار در روستاها، ساماندهی مراکز خدمات رسانی، کاهش تصدی گری، آمایش سرزمین وتوجه به روستاهای خاص، گسترش تعاونی های تولید وتوسعه فناوری، بهبود مدیریت منابع آب به همراه مدیریت یکپارچه توسعه وعمران روستاها به عنوان پیشرانهای مهم شناسایی گردیدند.

کلیدواژه‌ها

روابط شهر و روستا؛ منابع انسانی؛ رویکرد آینده پژوهی؛ ملایر