واکاوی قرائت‌های نظریه أمر بین الامرین در نگاه متکلمین شیعه

اندیشه های فلسفی و کلامی

دوره 2، شماره 3، مرداد 1401، صفحه 89-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

نظریه أمر بین الامرین که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می­کند.  قرائت­هایی که از سوی متکلمین شیعی ارائه شده از قبیل، قدرت بخشی خداوند به انسان­ها و بیان اوامر و نواهی؛ فعل انسان مشروط به اذن الهی و شرایط دیگر؛ شراکت انسان و خداوند در افعال انسانی؛ هدایت و توفیق الهی؛ اعطای قدرت از خداوند و اراده از انسان؛ اختیار امکانی؛ مجبور در غیر افعال تکلیفیه و مختار در امور تکلیفیه؛ مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند، می­باشد. قرائت­های نامبرده در توضیح امر بین الامرین خواسته یا ناخواسته یا به کسب و یا جبر و یا به تفویض گرایش پیدا کرده­اند و برخی هم از محل بحث خارج شده­اند.از بین قرائت­های ارائه شده از سوی متکلمین قرائت شیخ مفید (مالکیت انسان در طول مالکیت خداوند)، قرائت صحیح و روشنی می­باشند و علامه طباطبایی قرائت شیخ مفید را به شکل صحیح تفسیر می­کند و اراده انسان، جزء اخیر علت تامه می­داند.
 

کلیدواژه‌ها

أمر بین الامرین؛ متکلمین شیعه؛ جبر؛ تفویض