رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری سلفی گری تکفیری

اندیشه های فلسفی و کلامی

دوره 2، شماره 3، مرداد 1401، صفحه 129-149   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

پژوهش حاضر تبیین رویکردهای کلامی و زمینه های شکل گیری  سلفی گری تکفیری است. روش تحقیق حاضر، توصیفی و تحلیلی و از نوع کتابخانه ای است. با توجّه به نتیجه ی تحقیق، به طور کلی سلفی گری در حوزه ی روش شناسی نقل گرا، در حوزه ی معرفت شناسی حدیث گرا، در حوزه ی هستی شناسی حس گرا، و در حوزه ی معنا شناسی ظاهرگرا است. به عبارت دیگر اندیشه ی سلفی همیشه عقل ستیز و کاملاً ارتجاعی است و در شمول مذاهب فقهی چهارگانه ی اهل سنّت نیست. سلفی‎گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می‎شود که مخالفان خود را کافر می‎شمارند. براساس مبنای فکری آنان میان ایمان و عمل تلازم وجود دارد، به این معنی که اگر کسی ایمان به خدا داشته باشد و مرتکب کبائر شود، از دین خارج شده و کافر واجب القتل شمرده می‎شود. در جهان اسلام تنها گروهی که چنین عقیده‎ای داشتند، خوارج بودند. چنین دیدگاهی موجب شده است که سلفی ‎‎های تکفیری، بسیاری از مسلمانان را در ردیف مشرکان قرار دهند و در نتیجه آنان را مهدورالدم بدانند. مهم‎ترین نوع سلفی‎گری تکفیری، وهّابیان هستند. تکفیری ها خود را محور اصلی تفکّر سلفی بر می شمارند و ضمن دوری از وهّابی نامیدن خود، بر سلفی بودن اصرار دارند. آنان می کوشند دیگر جریان های سلفی را با محور خویش مدیریت کنند. در مواجهه با گروه های تکفیری، این حرکت انحرافی را باید در تضاد با اصول و باور سلف دانست و بر عدم مصادره ی این عنوان از سوی آنان تأکید کرد. 

کلیدواژه‌ها

رویکردهای کلامی؛ سلفی گری تکفیری؛ وهّابیت