بررسی و مقایسه عوامل موثر بر تغییرات اعداد هانسفیلد در اسکنرهای سی تی

فصلنامه بیولوژی کاربردی

دوره 11، شماره 44، دی 1400، صفحه 5-18   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آمنه عبداللهی قمی¹؛ پرویز زبده^{* 2}؛ سعید کریمخانی زندی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، مهندسی هسته‌ای پرتو پزشکی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

²دانشیار، گروه فیزیک و پرتو پزشکی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

³استادیار، گروه پرتودرمانی دانشگاه علوم پزشکی، قم، ایران

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت همسانی اعداد CT در برنامه‌های تشخیصی و درمان‌های رادیوتراپی سرطان، در این پژوهش عوامل موثر در میزان تغییرات اعداد هانسفیلد در اسکنرهای مختلف CT بررسی شده است تا جهت ارائه راهکارهای بهتر عملکردی در زمینه کالیبراسیون CT به منظور بهبود کیفیت سیستم‌های کاربردی تشخیصی و درمانی و تاکید بر دقت و کنترل خطاهای حاصل از محاسبه دزهای برنامه‌ریزهای درمان مفید واقع گردد.
مواد و روش‌ها: داده‌های این پژوهش شامل اطلاعات کالیبراسیون دستگاه‌های سی تی در 10 مرکز مختلف کشور مستخرج از لیست‌های آزمون‌های کنترل کیفیت منتخب و مورد تأیید سازمان انرژی اتمی کشور بوده که صحّت عدد سی تی در آزمون‌های اجرا شده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: ایجاد خطا و تغییر اعداد سی تی موجب تغییر در منحنی چگالی الکترونی عدد سی تی شده و نهایتاً در طراحی درمان و دز دریافتی بیمار اثر می‌گذارد.
نتیجه‌گیری: می‌توان با ارزیابی عوامل موثر بر خطای حاصل از روش سیستم طراحی درمان در تبدیل اعداد سی تی به دانسیته الکترونی بافت‌های نرم، میزان خطا را به حداقل رساند.
 

کلیدواژه‌ها

توموگرافی کامپیوتری؛ اعداد هانسفیلد؛ سیستم شبیه‌سازی CT؛ اعدادCT؛ کنترل کیفیتCT؛ چگالی الکترونی

مراجع

1. Van Dyk J, Battista J, Cunningham J, Rider W & Sontag M. On the impact of CT scanning on radiotherapy planning. Computerized tomography. 1980; 4(1): 55-65.
2. Khan FM & Gibbons JP. Khan's the physics of radiation therapy. Lippincott Williams & Wilkins; 2014.
3. Asgharizadeh F, Ghannadi Maragheh M, Salimi B & Sedgh Gouya E. Dose rate calculation caused by natural radioactivity in granite samples used as building materials in Iran. ijrsm. 2014; 2(2): 27-30.
4. Landry G, Reniers B, Granton PV, van Rooijen B, Beaulieu L, Wildberger JE & et al. Extracting atomic numbers and electron densities from a dual source dual energy CT scanner: experiments and a simulation model. Radiotherapy and Oncology. 2011; 100(3): 375-9.
5. Jaffray DA, Siewerdsen JH, Wong JW & Martinez AA. Flat-panel cone-beam computed tomography for image-guided radiation therapy. International Journal of Radiation Oncology *Biology* Physics. 2002; 53(5): 1337-49.
6. Yoo S, Yin F-F. Dosimetric feasibility of cone-beam CT-based treatment planning compared to CT-based treatment planning. International Journal of Radiation Oncology *Biology* Physics. 2006; 66(5): 1553-61.
7. Mahmoudi R, Jabbari N & Khalkhali HR. Energy dependence of measured CT numbers on substituted materials used for CT number calibration of radiotherapy treatment planning systems. PloS one. 2016; 11(7): e0158828.
8. Rizescu C, Beşliu C & Jipa A. Determination of local density and effective atomic number by the dual-energy computerized tomography method with the <sup> 192 <sup> Ir radioisotope. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment. 2001; 465(2): 584-99.
9. Skrzyński W, Zielińska-Dąbrowska S, Wachowicz M, Ślusarczyk-Kacprzyk W, Kukołowicz PF & Bulski W. Computed tomography as a source of electron density information for radiation treatment planning. Strahlentherapie und Onkologie. 2010; 186(6): 327-33.
10. Nobah A, Moftah B, Tomic N & Devic S. Influence of electron density spatial distribution and X‐ray beam quality during CT simulation on dose calculation accuracy. Journal of applied clinical medical physics. 2011; 12(3): 80-9.
11. Lamba R, McGahan JP, Corwin MT, Li C-S, Tran T, Seibert JA & et al. CT Hounsfield numbers of soft tissues on unenhanced abdominal CT scans: variability between two different manufacturers’ MDCT scanners. American Journal of Roentgenology. 2014; 203(5): 1013-20.
12. Cropp RJ, Seslija P, Tso D & Thakur Y. Scanner and kVp dependence of measured CT numbers in the ACR CT phantom. Journal of applied clinical medical physics. 2013; 14(6): 338-49.
13. Constantinou C, Harrington JC & DeWerd LA. An electron density calibration phantom for CT‐based treatment planning computers. Medical physics. 1992; 19(2): 325-7.
14. Heismann B, Leppert J & Stierstorfer K. Density and atomic number measurements with spectral x-ray attenuation method. Journal of applied physics. 2003; 94(3): 2073-9.
15. Joseph PM & Spital RD. The effects of scatter in x‐ray computed tomography. Medical physics. 1982; 9(4): 464-72.
16. Davis AT, Palmer AL, Pani S & Nisbet A. Assessment of the variation in CT scanner performance (image quality and Hounsfield units) with scan parameters, for image optimisation in radiotherapy treatment planning. Physica Medica. 2018; 45: 59-64.
17. Bushberg JT & Boone JM. The essential physics of medical imaging. Lippincott Williams & Wilkins; 2011.
18. Parker R, Hobday PA & Cassell K. The direct use of CT numbers in radiotherapy dosage calculations for inhomogeneous media. Physics in Medicine & Biology. 1979; 24(4): 802.
19. Grantham KK, Li H, Zhao T & Klein EE. The impact of CT scan energy on range calculation in proton therapy planning. Journal of applied clinical medical physics. 2015; 16(6): 100-9.
20. Bazalova M, Carrier J-F, Beaulieu L & Verhaegen F. Dual-energy CT-based material extraction for tissue segmentation in Monte Carlo dose calculations. Physics in Medicine & Biology. 2008; 53(9): 2439.
21. Williamson JF, Li S, Devic S, Whiting BR & Lerma FA. On two‐parameter models of photon cross sections: Application to dual‐energy CT imaging. Medical physics. 2006; 33(11): 4115-29.
22. Torikoshi M, Tsunoo T, Sasaki M, Endo M, Noda Y, Ohno Y & et al. Electron density measurement with dual-energy x-ray CT using synchrotron radiation. Physics in Medicine & Biology. 2003; 48(5): 673.
23. Wu V, Podgorsak MB, Tran TA, Malhotra HK & Wang IZ. Dosimetric impact of image artifact from a wide‐bore CT scanner in radiotherapy treatment planning. Medical physics. 2011; 38(7): 4451-63.
24. Mutic S, Palta JR, Butker EK, Das IJ, Huq MS, Loo LND & et al. Quality assurance for computed‐tomography simulators and the computed‐tomography‐simulation process: report of the AAPM Radiation Therapy Committee Task Group No. 66. Medical physics. 2003; 30(10): 2762-92.