ملاک‏‏های تحقق حرز و هتک آن در مذاهب خمسه و حقوق کیفری ایران

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 3، شماره 3(پیاپی11)، تیر 1402، صفحه 41-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سهیلا بایبوردی¹؛ محمود قیوم زاده^{* 2}؛ عباسعلی حیدری³

¹گروه الهیات، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران. [e-mail]

²گروه الهیات، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران. (نویسنده مسئول): [e-mail]

³گروه الهیات، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. [e-mail]

چکیده

یکی از شرایط سرقت مستوجب حد این است که مال مسروق در حرز قرار گرفته باشد. حرز عبارت است از مکان متناسبی که مال عرفا در آن از دستبرد محفوظ می ماند. بنابراین حرز اموال با توجه به زمان و مکان تغییر می کند و ملاک تشخیص آن، عرف است. هتک حرز و اخراج مال از حرز از دیگر شرایط سرقت حدی می باشد که هتک حرز علاوه بر هتک مادی، هتک معنوی را شامل می شود. ملاک‏‏های عرف و نیز قابلیت نگاهداری مال در تحقق حرز مطرح هستند. هتک حرز نیز با ملاک‏‏های عرفی محقق است. پیدایش دنیای مجازی نیز در باز تعریف حرز و هتک آن مؤثر است. مذاهب خمسه عمدتاً درباره ملاک‏‏های تحقق حرز و هتک آن اتفاق نظر دارند. در حقوق کیفری ایران اما ملاک عرفی بودن پذیرفته شده است. این پژوهش دریافته است که به طور کلی ملاک‏‏های تحقق حرز و نیز هتک آن در فقه اسلامی و نیز حقوق کیفری ایران یکسان است و بر عرفی بودن استواری دارد اگرچه در فقه اسلامی اختلافات بسیاری در زمینه تعیین مصادیق حرز به چشم می‏‏خورد.

کلیدواژه‌ها

حرز؛ هتک حرز؛ فقه اسلامی؛ سرقت؛ حقوق کیفری

مراجع