مکانیابی اراضی مستعد کاشت نخل خرما در شهرستان شاهرود با استفاده از فاکتورهای اقلیمی و GIS

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 39، مرداد 1401، صفحه 187-208   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 2207-1448

نویسنده

مهناز پروازی^*

مرکز تحقیقات آمایش سرزمین واحد یادگار امام (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

چکیده

اهمیت صادرات غیر نفتی برای کشور ما، برای هیچ کس پوشیده نیست. صادرات محصولات کشاورزی نقش عمده ای را در صادرات غیر نفتی داشته است. در این محصولات کشاورزی خرما از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عواملی که در توسعه این محصول می تواند نقش داشته باشد عبارتند از: آب و هوا، خاک، رطوبت و وضعیت زمین شناسی و غیره. نخل خرما از گیاهان ارزشمندی است که قرن هاست به عنوان یک گیاه زراعی در بخش های جنوب غربی، جنوب تا جنوب شرقی کشور ما ایران کشت می گردد. این نواحی از کشور مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. در چنین نواحی پوشش گیاهی بویژه درختان میوه نه تنها از نظر تولید محصول بلکه از نظر حفظ آب و خاک و بهداشت محیط از ارزش بالایی برخوردار است.
تحقیق حاضر به هدف شناخت عوامل و عناصر اقلیمی موثر در کشت نخل خرما در شهرستان شاهرود و پهنه بندی نواحی مستعد کشت این محصول از نظر اقلیمی و محیطی با استفاده از توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)در تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی و در قالب مدلهای مختلف میباشد.در این تحقیق تلاش شد با شناسایی عوامل اقلیمی موثر و بدست آوردن داده های بلند مدت اقلیمی از ایستگاه های هواشناسی موجود در سطح شهرستان شاهرود نسبت به بررسی پتانسیل کشت نخل در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی اقدام گردد اما شرط اصلی مدل موجود درخصوص شناسایی عرصه های مناسب کاشت نخل‚ داشتن شرایط مورد نظر برای هر فاکتور است از میان پنج پارامتر موثر در این مدل کل محدوده شهرستان شاهرود به لحاظ فاکتورهای متوسط سالانه دما متوسط حداقل دما‚تعداد روزهای یخبندان و نیز متوسط بارش هر سه ماه اوت‚سپتامبر و اکتبر‚دارای شرایط مناسب هستند اما در خصوص عامل تعداد روزهای بدون ابر‚هیچ نقطه از محدوده مورد مطالعه از شایستگی لازم برخوردار نبوده و لذا زمانی که یک مدل چند شرطی بوده‚عدم وجود حتی یک شرط به معنای آن است که هیچ بخشی از عرصه مورد مطالعه از شایستگی لازم برخوردار نیست بنابر این میتوان نتیجه گرفت که اراضی این شهرستان باتوجه به پارامتر های اقلیمی برای کشت نخل مناسب نمی باشد چون برای تامین نیازهای اکولوژیک گیاه نخل‚مجموع عوامل اقلیمی حائز اهمیت هستند و مسلما وجود تعداد روزهای بدون ابر به منظور دریافت امواج نور خورشید مورد نیاز ضروری میباشد که این نیاز برآورده نمی شود.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای اقلیمی؛ اراضی مستعد؛ نخل خرما؛ شهرستان شاهرود؛ GIS