تحلیلی بر پایداری اجتماعی و سنجش آن در نواحی شهری نظرآباد

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 40، آبان 1401، صفحه 33-53   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (نظری و تحلیلی)

نویسندگان

کرامت الله زیاری¹؛ علیرضا گروسی^{* 2}؛ سمیه نوزارع³

¹استاد گروه چغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²کارشناس ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران

³دانشجوی دکترای گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، ایران

چکیده

توسعه پایدار یکی از این دیدگاه­های مهم در ادبیات شهری جهان  می­باشد. توسعه پایدار رویکردی جامع به بهبود بخشی کیفیت زندگی انسان­ها در جهت تحقق رفاه اقتصادی، اجتماعی و محیطی سکونت­گاه­های انسانی است. یکی از ابعاد اساسی در توسعه پایدار، پایداری اجتماعی می­باشد. پایداری اجتماعی به توانایی جامعه برای حفظ ابزارهای ضروری ایجاد ثروت، رفاه و مشارکت اجتماعی برای گسترش یکپارچگی اشاره می­کند. در این پژوهش که از نوع توصیفی­– تحلیلی و با رویکرد کاربردی می­باشد، پایداری اجتماعی در نواحی شهر نظرآباد، به عنوان یکی از شهرهای میانی در سلسله مراتب شهری  که دارای رشد سریع و همچنین جمعیت مهاجر پذیر بالایی در دهه­های اخیر بوده­است، بررسی می­گردد. برای همین منظور پس از استخراج شاخص­های پایداری اجتماعی و تنظیم پرسش­نامه، بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه 384 نفر تعیین شده و پرسش­نامه­ها بر اساس سهم جمعیتی نواحی شهر نظرآباد توزیع گردید. برای بررسی پاسخ­های شهروندان نواحی شهر نظرآباد از آزمون T تک نمونه­ای و همچنین مدل تصمیم­گیری VIKOR استفاده شد. پاسخ­های شهروندان با استفاده از آزمون T تک نمونه­ای بررسی شد که نشان داد، پاسخ­های شهروندان در هفت شاخص مذکور وضعیت نامطلوبی را نشان می­دهد. در واقع ازنظر پاسخ دهندگان وضعیت پایداری اجتماعی درکل سطح شهر نظرآباد پایین می باشد. درادامه  با استفاده از مدل VIKOR وضعیت پایداری اجتماعی در نواحی شهری نظرآباد نسبت به هم سنجیده شد. بر اساس خروجی مدل  VIKOR،  ناحیه 4 شهر نظرآباد با مقدار Q (247233/0) نسبت به نواحی دیگر وضعیت بهتری را داراست و وضعیت نیمه توسعه یافته دارد.  ناحیه 2 با مقدارQ  (458198/0)، در وضعیت توسعه متوسط و در رتبه دوم و  نواحی 1 و 3 نیز ترتیب با مقدار Q  (633326/0) و (659216/0) در رتبه­های سوم و چهارم قرار دارند و سطح کمتر توسعه یافته و ناحیه 5 شهر نظرآباد نیز به مقدار Q  (999888/0) در رتبه آخر از نظر شاخص­های پایداری اجتماعی قرار دارد و وضعیت آن به صورت سطح محروم در پایداری اجتماعی می باشد. درکل نتایج نشان دهنده این است که هیچ کدام از نواحی شهری در نظرآباد درسطح پایدار قرار دارند و وضعیت کلی پایداری در نواحی این شهر درسطح متوسط به پایین قرار دارد که بحث برنامه ریزی و مدیری مطلوب در اموراجتماعی شهری را مهم و حیاتی نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار؛ پایداری اجتماعی؛ نواحی شهری؛ نظرآباد