مفهوم قانون در اندیشه میرزا ملکم‌خان

سیاست‌پژوهیِ اسلامی‌ایرانی

دوره 1، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 137-166   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فردین مرادخانی^*

دانشیار حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

قانون مفهوم کلیدی مشروطیت ایران است. ایرانیان از آغاز دوران جدید تاریخ خود به اهمیت این مفهوم پی بردند. به باور آنها قانون راه حل مشکلات متعددی بود که در کشور وجود داشت. اندیشمندان ایرانی از دوره قاجار کوشش کرده‌اند که دیدگاه خود را در مورد این مفهوم و چگونگی نوشتن آن در ایران بیان کنند. در این مقاله به بررسی آرای یکی از مهمترین روشنفکران ایران در عصر قاجار در خصوص قانون پرداخته شده است. میرزا ملکم خان از نخستین ایرانیانی بود که در مورد قانون سخنان متعددی گفت و تاریخ قانون خواهی ایرانیان با نام او گره خورده است. در این مقاله کوشش شده است با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر نوشته‌های ملکم خان تعریف او از قانون، چگونگی وضع قانون، ویژگی‌های قانون و نسبت فقه با قانون مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه سخنان او در برخی موضوعات مانند ویژگی‌های قانون قابل توجه است، اما حقیقت آن است که نمی‌توان اندیشه‌ای منسجم و منظم در خصوص مفهوم قانون از آرای او بیرون کشید.

کلیدواژه‌ها

ملکم؛ قانون؛ شریعت؛ ترجمه؛ حکمرانی

مراجع