مقایسه اثربخشی مداخلات زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی با هیجان مدار بر کیفیت زندگی زناشویی زوجین

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 49، مرداد 1401، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد کریمی^{* 1}؛ کوروش گودرزی²؛ مهرنوش دوائی مرکزی³

¹دکتری مشاوره، استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

²دکتری روان‏شناسی تربیتی، استادیار، گروه روان شناسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

³دانشجوی دکتری مشاوره، گروه روان‏شناسی، گروه روانشناسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

چکیده

هدف: در مطالعه حاضر اثربخشی مداخلات زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی با رویکرد هیجان مدار بر کیفیت زندگی زناشویی زوجین مورد بررسی قرار گرفت. روش: پژوهش از نوع نیمه آزمایشی تک موردی از نوع خط پایه­ی چندگانه همزمان و جامعه آماری، زوجین ناسازگار مراجعه کننده به مرکز زوج درمانی طلیعه مهر در شهر تهران (149 زوج) بود، که با روش نمونه­گیری هدفمند و داوطلبانه 6 زوج به عنوان نمونه انتخاب شد. تحلیل داده‌های پژوهش با روش تحلیل نمودار، شاخص تغییر پایا (RCI) و معناداری با استفاده از فرمول درصد بهبودی انجام گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان دهنده این بود که بین درصد کل بهبود زوجین اول تا ششم بر اساس زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی و هیجان مدار تفاوت وجود دارد در مرحله مداخله اختلاف میانگین بهبود 78/48-72/61= 94/12% بود که سطح آن در واقعیت درمانی بیشتر بود همچنین از نظر آماری مقدار z برابر 1/4 (96/1<Z) است که نشان دهنده این است که اختلاف معنی دار است و اثر واقعیت درمانی کمتر از زوج درمانی هیجان مدار است. نتیجه­گیری: با توجه به یافته­های پژوهش، استنباط می­شود که زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی و هیجان مدار می­توانند نقش قابل توجهی در بهبود کیفیت زندگی زوجین ناسازگار داشته باشند.
 

کلیدواژه‌ها

زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی؛ زوج درمانی هیجان مدار؛ زندگی زناشویی؛ کیفیت زندگی

مراجع

آقایوسفی، علی؛ فتحی آشتیانی، علی؛ علی اکبری، مهناز؛ ایمانی فر، حمیدرضا. (1395). اثربخشی رویکرد واقعیت درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب بر تعارض‌های زناشویی و بهزیستی اجتماعی. زن و جامعه (جامعه شناسی زنان، 7(2)، 19-1.

     https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=274775

اسدزاده، نیما؛ مکوندی، بهنام؛ عسکری، پرویز؛ پاشا، رضا؛  نادری، فرح. (1398). اثربخشی واقعیت‌درمانی بر سازگاری اجتماعی، بهزیستی روان‌شناختی و خودانتقادی افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله دست آوردهای روان شناختی، 26(2)، 159-178.

اسمعیلی، م؛ و دهدست، ک. (1393). ارائه طرحی مفهومی از رابطه تعارض‌های دوران نامزدی (پیش از ازدواج) با سازگاری زناشویی (پس از ازدواج). مشاوره و روان درمانی خانواده، 3(4)، 405-446.

امیری، الهه؛ جمهری، فرهاد؛ باقری، فریبرز. (1396). اثربخشی خانواده درمانی به روش واقعیت درمانی بر ابعاد اجتماعی تعارضات و دلزدگی زناشویی زوجین. روانشناسی اجتماعی، 2(45)، 45-55

امیری، آ. (1392). رابطه گرایش به معنویت و سازگاری زناشویی با سلامت عمومی و فرسودگی شغلی پرستاران زن متأهل شهر کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر کرمان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

پاتو، مژگان. (1393)" بررسی نقش کیفیت ارتباط زناشویی در پیش‌بینیبهزیستی ذهنی و شادکامی دانشجویان" 1. 1393; 2 (1):0-0

پارسی آرزو عظیم زاده، علی حسینی مهر و عذرا رحمانی " بررسی ارتباط بین مؤلفه های مدل پنج عاملی شخصیت و شادکامی در دانشجویان " دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، سال دوم، شماره دوم، تابستان 1390، پیاپی 61- صص 12

پوربافرانی، معصومه؛ اعتمادی، عذرا؛ اکبر‌زاده، مهدی؛ و جزایری، رضوان السادات. (1394). نقش سبک حل تعارض مادر، تعارض زناشویی مادر و سبک دلبستگی دختر در تعارض دختر با مادر. روش‌ها و مدل‌های روان شناختی، 0(6)، 1-22.

جانسون، سوزان. (1389). تمرین‌های زوج‌درمانی هیجان مدار "ایجاد رابطه" مترجم: بهرامی، فاطمه؛ آذریان، زهرا؛ اعتمادی، عذرا؛ صمدی، شهین؛ میرزاده، مینو. تهران: نشر دانژه

حجازی، مسعود؛ و نوری قیداری، حمید. (1396). تأثیر واقعیت درمانی گروهی بر افزایش رضایتمندی زناشویی در زنان مراجعه کننده به مرکز اورژانس خدمات اجتماعی بهزیستی استان زنجان. چهارمین کنفرانس بین المللی نوآوری‌های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران،https://civilica.com/doc/670150

شاه حسینی تازیک، سعید؛ صیادی، معصومه؛ و طاهری، نجمه. (1398). تعهد زناشویی و کیفیت ارتباط در زوجین بارور و نابارور. افق دانش، ۲۵(۳)، 197-184.

شفیع آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا. (1381). نظریه های مشاوره و رواندرمانی، تهران: انتشارات رسا.

عارفی، مژگان؛ گنجوری، مرجان. (1396). تأثیر آموزش مبتنی بر واقعیت درمانی بر بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان ناشنوا. فصلنامه مددکاری اجتماعی، ۶(۱)، 28-21.  URL: http://socialworkmag.ir/article-۱-۲۸۶-fa.html

عزیزی، آ؛ قاسمی، س؛ قربانی، آ؛ شجاعی واژنانی، ف؛ محمدی، ف. (1396). مقایسه اثربخشی خانواده درمانی کارکردی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و توانمندی خانواده‌های دارای فرزند با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. روانشناسی افراد استثنایی، 7(26)، 177-210

علی‌محمدی، ک؛ و جان‌بزرگی، م. (1387). بررسی رابطه میان شادکامی با جهت گیری مذهبی و شادکامی روان شناختی و افسردگی در دانش پژوهان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم در سال تحصیلی 86 - 1385. روانشناسی و دین، (2)، 131-146.

فروزانفر، آزاده؛ و صیادی، معصومه. (1398). فراتحلیل اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر کاهش مشکلات زناشویی. ارمغان دانش، 24(1)، 109-97.  https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=535281

موسوی، رقیه؛ مرادی، علیرضا؛ مهدوی‌هرسینی، سید اسماعیل. (1384). بررسی اثربخشی خانواده درمانی ساختاری در بهبود عملکرد خانواده و تقویت رضایت زناشویی در خانواده‌های کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی. خانواده پژوهی، 4(1)، 321-336.

صالحی، مهدیه؛ کوشکی، شیرین؛ حق دوست، نرگس. (1390). مقایسه سلامت عمومی، سبکهای مقابله ای و شادکامی مادران فرزندان معلول جسمی حرکتی و سالم. تحقیقات روانشناختی، 3(9)، 1-12

میدانچی، رضوان مسعود؛ یعقوبی، ابولقاسم؛ گودرزی، کورش؛  کریمی، جواد. (1399). بررسی تفاوت اثربخشی آموزش هیجان مدار و تئوری انتخاب بر رضایت زناشویی و دلزدگی زناشویی زوجین. خانواده پژوهی، 16(3)، 377-393.

میرزایی، فروغ؛ حاتمی، حمیدرضا. (1389). رابطه ی ویژگی های شخصیتی و شادکامی در دانشجویان. فصلنامه اندیشه و رفتار، 5(17)، 56-47.

میرکرمی، حمزه؛ زارع، حسین. (1396). تأثیر آموزش شیوه‌های برقراری ارتباط صحیح با والدین و فرزندان بر میزان تعارض بین آنها در دانش‌آموزان دختر مدارس متوسطۀ شهر ایلام. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 17(1)، 25-34.

میردریکوند، فضل الله؛ قدم پور، عزت الله؛ شاه کرمی، محمد؛ مرادی زاده، سیروس. (1396). اثربخشی زوج درمانی هیجان محور بر افزایش سازگاری و صمیمیت زناشویی زنان افراد تحت درمان با متادون. پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران،https://civilica.com/doc/654580

نیکپور، صغری؛ جواهری، ایمان؛ یادآورنیکروش، منصوره؛ جمشیدی، روح‌انگیز (1385)" بررسی مشکلات روابط جنسی زناشویی ناشی از زایمان در زنان نخست‌زای مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی منطقه غرب تهران" مجله علوم پزشکی رازی. 13 (50):189-196

یوسفی، ناصر؛ اعتمادی، عذرا؛ بهرامی، فاطمه؛ بشلیده، کیومرث؛ شیربگی، ناصر. (1389). بررسی روابط ساختاری آسیب‌شناسی خود تمایزی در خانواده‌ درمانی بوونی با بهزیستی ذهنی، سلامت روانی و بهداشت کیفیت زناشویی «برازش نظریه بوون». مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 12(3)، 76-68.

Brandão, T., Brites, R., Hipólito, J., Pires, M., & Nunes, O. (2019). Dyadic coping, marital adjustment and quality of life in couples during pregnancy: an actor–partner approach. Journal of reproductive and infant psychology: 1-11.‏

Burgess, M. M., Johnson, S. M., Dalgleish, T. L., Lafontaine, M. F., Wiebe, S. A., & Tasca, G. A. (2016). Changes in Relationship‐Specific Attachment in Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 42(2): 231-245. doi:doi:10.1111/jmft.12139

Busby, D. M., Christensen, C., Crane, D. R., & Larson, J. H. (1995). A revision of the Dyadic Adjustment Scale for use with distressed and nondistressed couples: Construct hierarchy and multidimensional scales. Journal of Marital and Family Therapy, 21(3): 289-308.

Carr, A. (2014). The evidence base for couple therapy, family therapy and systemic interventions for adult‐focused problems. Journal of Family Therapy, 36(2): 158-194.

Chen, Y., Kawachi, I., Berkman, L. F., Trudel-Fitzgerald, C., & Kubzansky, L. D. (2018). A prospective study of marital quality and body weight in midlife. Health psychology, 37(3): 247.‏

Dalgleish, T. L., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Lafontaine, M. F., Wiebe, S. A., & Tasca, G. A. (2015). Predicting change in marital satisfaction throughout emotionally focused couple therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 41(3): 276-291.

Donoho, C. J., Seeman, T. E., Sloan, R. P., & Crimmins, E. M. (2010). Marital status, marital quality, and heart rate variability in the MIDUS cohort. Journal of Family Psychology, 29(2): 290.‌

Fernández-Álvarez, J., Rozental, A., Carlbring, P., Colombo, D., Riva, G., Anderson, P. L., ... & Cárdenas, G. (2019). Deterioration rates in Virtual Reality Therapy: An individual patient data level meta-analysis. Journal of anxiety disorders, 61: 3-17.‏

Flood, S. M., Genadek, K. R., & Moen, P. (2018). Does marital quality predict togetherness? Couples’ shared time and happiness during encore adulthood. Min nesota Population Center Working Paper Series, 1.‏

Furrow, J. L., Palmer, G., Johnson, S. M., Faller, G., & Palmer-Olsen, L. (2019). Emotionally focused family therapy: Restoring connection and promoting resilience. Routledge.‏

Furrow, J., Palmer, G., Johnson, S., Faller, G., & Olsen, L. P. (2017). Emotionally Focused Family Therapy: Restoring Connection and Promoting Resilience: Taylor & Francis.

Girard, A., & Woolley, S. R. (2017). Using emotionally focused therapy to treat sexual desire discrepancy in couples. Journal of sex & marital therapy, 43(8): 720-735.

Glasser, W. & Glasser, C. (2007). Eight lesson for a happier marriage. Harper Collins: Publisher INC 2007

Glasser, W. (1995). Reality therapy in action. New York: Harper & Row

Glasser, W. (2000). Counseling with choice theory a new Reality Therapy. New York, Harper Collins Publisher.

Glasser, W. (2001). Fibromyalgia: Hope from a completely new perspective. Chatsworth, CA: William Glasser, Inc.

Glasser, W. (2005). Defining mental health as a public health problem: A new leadership role for the helping professions. William Glasser Incorporated.‏

Glasser, W. (2019). Reality/Choice Theory. Contemporary Case Studies in School Counseling, 79.‏

Glasser, W. & Glasser, C. (2007). Eight lesson for happier marriage. New York: Harper Collins.

Glasser, W. (1998). Choice theory, A new psychology of personal freedom. New York, Harper Collins Publisher.Henry, N. J., Smith, T. W., Butner, J., Berg, C. A., Sewell, K. K., & Uchino, B. N. (2015).

Marital quality, depressive symptoms, and the metabolic syndrome: a couples structural model. Journal of behavioral medicine, 38(3): 497-506.‌

Jackson, D. (2019). Integrating Spirituality And Reality Therapy. International Journal of Choice Theory® and Reality Therapy, 38(2): 8.‏

Jessee, A., Mangelsdorf, S. C., Wong, M. S., Schoppe-Sullivan, S. J., Shigeto, A., & Brown, G. L. (2018). The Role of Reflective Functioning in Predicting Marital and Coparenting Quality. Journal of Child and Family Studies, 27(1), 187-197.

Johnson, S. M. (2007). The contribution of emotionally focused couples therapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 37(1): 47-52

Johnson, S. M., Bradley, B., Furrow, J. L., Lee, A., Palmer, G., Tilley, D., & Woolley, S. (2013). Becoming an emotionally focused couple therapist: The workbook: Taylor & Francis.

Lewis, R. A., & Spanier, G. B. (1982). Marital quality, marital stability, and social exchange. Family relationships: Rewards and costs, 49-65.

Mikrut, E. E., Panjwani, A. A., & Revenson, T. A. (2018). When a helping hand hurts: negative effects of social relationships on psychological adjustment in parents of ayas with cancer. Paper presented at the Annals of Behavioral Medicine.

Konishi, H., Froyen, L. C., Skibbe, L. E., & Bowles, R. P. (2018). Family context and children’s early literacy skills: The role of marriage quality and emotional expressiveness of mothers and fathers. Early Childhood Research Quarterly, 42: 183-192.

Ng, J. H., & Page, A. (2019). Revised Reality Therapy: A New Intervention to Help Boost Self-Esteem in Malaysian Secondary Schools. In Multicultural Counseling Applications for Improved Mental Healthcare Services (pp. 64-83). IGI Global.‏

Oznobishin, O., & Kurman, J. (2018). Parenting Immigrant Parents: Role Reversal, Language Brokering, and Psychological Adjustment Among Immigrant Adolescents in Israel. In Parental Roles and Relationships in Immigrant Families (pp. 233-251): Springer.

Plopa, M. (2008a). Kwestionariusz stylów przywiązaniowych (KSP). Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo Vizja Press & IT.

Rostami, M., Taheri, A., Abdi, M., & Kermani, N. (2014). The effectiveness of instructing emotion-focused approach in improving the marital satisfaction in couples. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 693-698.

Sahebi, A. (2013). William glasser: the founder of choice theory and reality therapy. Danje publishing Co. first press. p:30. [Persian]

Salvatore, J. E., Larsson Lönn, S., Sundquist, J., Sundquist, K., & Kendler, K. S. (2018). Genetics, the Rearing Environment, and the Intergenerational Transmission of Divorce: A Swedish National Adoption Study. Psychological science, 0956797617734864

Troxel, W. M. (2006). Marital Quality, Communal Strength, and Physical Health. Doctoral Thesis. University of Pittsburgh

Wang, H., Xu, C., & Fan, X. (2019). Effect of marital relationship on women's quality of life: Testing the mediating role of subjective well‐being. Journal of community psychology, 47(2): 327-337.‏

Weissman, N., Batten, S. V., Rheem, K. D., Wiebe, S. A., Pasillas, R. M., Potts, W., . . . Dixon, L. B. (2018). The effectiveness of emotionally focused couples therapy with veterans with PTSD: A pilot study. Journal of Couple & Relationship Therapy, 17(1): 25-41.

Wiebe, S. A., & Johnson, S. M. (2017). Creating relationships that foster resilience in Emotionally Focused Therapy. Current Opinion in Psychology, 13: 65-69.

Wiebe, S. A., Elliott, C., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Dalgleish, T. L., Lafontaine, M.-F., & Tasca, G. A. (2019). Attachment change in emotionally focused couple therapy and sexual satisfaction outcomes in a two-year follow-up study. Journal of Couple & Relationship Therapy, 18(1): 1-21.

Yang, X., Zhu, L., Chen, Q., Song, P., & Wang, Z. (2016). Parent marital conflict and Internet addiction among Chinese college students: The mediating role of father-child, mother-child, and peer attachment. Computers in Human Behavior, 59: 221-229

Ye, M., DeMaris, A., & Longmore, M. A. (2018). Role of marital quality in explaining depressive symptoms after marital termination among older adults. Marriage & Family Review, 54(1): 34-49.