اثربخشی الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت بر رضایتمندی زناشویی در زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 49، مرداد 1401، صفحه 83-100   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرزانه عمادی‌فر¹؛ محمدحسین فلاح یخدانی^{* 2}؛ سعید وزیری یزدی³؛ زهرا چابکی نژاد⁴

¹دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران.

²دانشیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران.

³عضو هیئت علمی، استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، یزد، ایران

⁴عضو گروه روانشناسی و مشاوره دانشگاه علم و هنر یزد، یزد، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت بر رضایتمندی زناشویی در زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد انجام گرفت. روش‌: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه با دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد شهر اصفهان در تابستان 1399 بود. تعداد 30 زن با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه­های آزمایش و گواه گمارده شدند. گروه‌ آزمایش مداخله الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت (10 جلسه) دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده شامل پرسشنامه تعارض زناشویی (MCQ)؛ طرحواره‌های ناسازگار اولیه (EMSQ) و رضایتمندی زناشویی (MSQ) بود. داده‌ها به شیوه تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت بر رضایتمندی زناشویی زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد تاثیر دارد (0001≥P؛ 70/0=Eta؛ 84/57=F). نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر، الگوی درمانی حاضر با بهره‌گیری از مفاهیم طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت می‌تواند به عنوانی درمانی کارآمد در جهت افزایش رضایتمندی زناشویی زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه‌ها

الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت؛ رضایتمندی زناشویی؛ طرحواره‌های ناسازگار اولیه؛ زنان متعارض

مراجع

آرین‌فر، ن؛ و پورشهریاری، م. (1396). مدل معادلات ساختاری پیش بینی تعارضات زناشویی بر اساس طرحواره‌های ناسازگار اولیه حوزه بریدگی و طرد و متغیر میانجی سبک‌های عشق ورزی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 29(1)، 24-37.

اصغری، ف؛ صادقی، ع؛ زارع خاکدوست، س؛ و انتظاری، م. (1394). بررسی رابطه بین طرحواره های ناسازگار با تعارض زناشویی و بی‌ثباتی زناشویی در بین زوجین متقاضی طلاق و زوجین عادی، مجله آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، ۱(۱)، ۴۶-۵۸.

ایزدی، ن؛ و سجادیان، ا. (1396). رابطه سازگاری زناشویی و استرس مرتبط با ناباروری: نقش میانجی گری شفقت خود و خودقضاوتی، روان پرستاری، 5(2)، 15-22.

بابایی گرمخانی، م؛ کسایی، ع؛ زهراکار، ک؛ و اسدپور، ا. (1398). اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر شفقت، بر راهبردهای تنظیم هیجان و رضایت زناشویی زنان پیمان شکن دارای خیانت سایبری، مشاوره و روان درمانی خانواده، 9(2)، 73-92.

بشیری، ط؛ گل‌محمدیان، م؛ و حجت‌خواه، س.م. (1395). اثربخشی طرحواره درمانی بر نگرش های ناکارآمد نسبت به انتخاب همسر در دانشجویان دختر، فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 7(27)، 188-171.

تقی‌یار، ز؛ پهلوان‌زاده، ف؛ و سماوی، س.ع. (1395). اثربخشی طرحواره درمانی برسرخوردگی زناشویی زنان متأهل، زن و مطالعات خانواده، 9(34): 63-49.

چهرآز ابوالحسنی، م؛ و هنرپروران، ن. (۱۳۹۶). تبیین رابطه تعارضات زناشویی و طرح واره های ناسازگار اولیه با نگرش به روابط فرا زناشویی در زوجین، اولین کنفرانس ملی پژوهش های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد و حسابداری و علوم انسانی، شیراز، دانشگاه علمی کاربردی شوشتر.

خونساری، م؛ تاجری، ب؛ سرداری پور، م؛ حاتمی، م؛ و حسین‌زاده تقوایی، م. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی شفقت و تئوری انتخاب بر احساس درماندگی آموخته شده و خودکارآمدپنداری دانش‌آموزان، مجله علوم روان‌شناختی، 18(73): 27-17.

دشت‌بزرگی، ز. (1396). تاثیر مداخله مبتنی بر شفقت خود بر احساس تنهایی و تنظیم هیجانی زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 18(4): 72-79.

روحی، ع؛ جزایری، ر؛ فاتحی‌زاده، م؛ و اعتمادی، ع. (1396). اثربخشی رویکرد طرحواره درمانی بر کاهش آسیب‌های تعاملی زناشویی مردان دارای شخصیت اجتنابی، مطالعات روان‌شناسی بالینی، 8(29): 159-135.

زاهد بابلان، ع؛ حسینی شورابه، م؛ پیری کامرانی، م؛ دهقان، ف. (1394). مقایسه رضایت زناشویی، تعارض زناشویی و بخشش در زوجین عادی و در حال طلاق، دوفصلنامه آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده، 2(1)، 74-84.

زمانی مزد، ر؛ گرافر، ا؛ داورنیا، ر؛ و بابایی گرمخانی، م. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت در بهبود کیفیت زندگی و خودکارآمدی والدینی مادران کودکان اوتیستیک. مجله تصویر سلامت، 9(4): 233-243.

سامی، ع؛ نظری، ع.م؛ محسن‌زاده، ف؛ و طاهری، م. (1393). روابط چندگانه سبک‌های دلبستگی، ابعاد شخصیت و رضایت زناشویی با پیمانشکنی زناشویی. فصلنامه زنان و خانواده، 9(29)، 79-93.

صدوقی، ز؛ آگیلار- وفایی، م؛ رسوال‌زاده طباطبایی، س.ک؛ و اصفهانیان، ن. (1387). تحلیل عاملی نسخه کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ در نمونه غیربالینی ایرانی، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(2): 214-219.

صدیقی، س.ر؛ و جعفری، ا. (۱۳۹۵). پیش بینی تعارضات زناشویی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه در زوجین جوان، دومین کنگره بین المللی توانمند سازی جامعه در حوزه علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، مرکز توانمندسازی مهارت‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه.

صفاری‌نیا، م؛ و عزیزی، ز. (1398). تاثیر طرحواره درمانی گروهی بر ارتقای بهزیستی اجتماعی و ادراک اعتماد اجتماعی در دانشجویان، مطالعات روان‌شناختی، 15(1): 147-163.

عسگری، ا؛ و گودرزی، س. (1397). اثربخشی طرحواره درمانی هیجانی بر دلزدگی زناشویی زوجین در آستانه طلاق، مطالعات ناتوانی، 8(1): 23-35.

فتوحی، س؛ میکاییلی، ن؛ عطادخت، ا؛ و حاجلو، ن. (1396). اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر فراهیجان بر سازگاری و دلزدگی زناشویی در همسران دارای تعارض، 12(39): 64-45.

کاظمیان مقدم، ک؛ مهرابی زاده هنرمند، م؛ کیامنش، ع؛ حسینیان، س. (1397). رابطه علّی تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی با دلزدگی زناشویی از طریق میانجی‌گری تعارض زناشویی و رضایت زناشویی، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 9(31)، 131-146.

محمدی، ح؛ سپهری شاملو، ز؛ و اصغری ابراهیم‌آباد، م.ج. (1398). اثربخشی طرحواره درمانی هیجانی گروهی بر کاهش پریشانی روان‌شناختی و دشواری تنظیم هیجان زنان مطلقه، اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی، 13(51):  27-36.

مقتدر، ل؛ و حلاج، ل. (1397). مقایسه طرحواره‌های ناسازگار اولیه، ناگویی هیجانی و شادکامی در زنان با و بدون تعارضات زناشویی، مجله بالینی پرستاری و مامایی، ۷(۲): ۱۳۸-۱۴۵.

یوسف‌زاده، م؛ طالبی، ه؛ و نشاط‌‌ دوست، ح.ط. (1396). اثربخشی طرحواره درمانی بر کاهش طرحواره های ناسازگار در بیماران مبتلا به کمردرد مزمن شهر تهران: پیگیری دو ماهه، پژوهش های علوم شناختی و رفتاری، 7(2): 81-69.

Abbas, J., Aqeel, M., Abbas, J., Shaher, B., Jaffar, A., Sundas, J., Zhang, W.(2019). The moderating role of social support for marital adjustment, depression, anxiety, and stress: Evidence from Pakistani working and nonworking women. Journal of Affective Disorders, 244, 231-238.

Barry, C.T., Loflin, D.C., Doucette, H.(2015). Adolescent self-compassion: Associations with narcissism, self-esteem, aggression, and internalizing symptoms in at-risk males. Personality and Individual Differences, 77, 118-123.

Batista, R., Cunha, M., Galhardo, A., Couto, M., Massano-Cardoso, I.(2015). Psychological Adjustment to Lung Cancer: the Role of Self-compassion and Social Support. European Psychiatry, 30: 28-32.

Bayerman, S., Kleverson, E. (2014). Family therapy and Self Differentation in women with and without mental disorders .Procedia social and Behavioral Sciences, 2 (11), 223-232.

Bluth, K., Eisenlohr-Moul, T.A.(2017). Response to a mindful self-compassion intervention in teens: A within-person association of mindfulness, self-compassion, and emotional well-being outcomes. Journal of Adolescence. 57, 108-118.

Calvete, E.(2014). Emotional abuse as a predictor of early maladaptive schemas in adolescents: Contributions to the development of depressive and social anxiety symptoms. Child Abuse & Neglect, 37(4), 735-746.

Charnia, M.R., & Ickes, W. (2007). Predicating marital satisfaction: Social absorption and individuation versus attachment anxiety avoidance. Personal Relationship, 14, 187-208.

Durkin, M., Beaumont, E., Martin, C.J.H., Carson, J. (2016). A pilot study exploring the relationship between self-compassion, self-judgement, self-kindness, compassion, professional quality of life and wellbeing among UK community nurses. Nurse Education Today, 46, 109-114.

Elaine, B.C.J., Hollins, M. (2016). Exploration of a training programme for student therapists that employs Compassionate Mind Training (CMT) to develop compassion for self and others. The Arts in Psychotherapy, 22, 5-13.

Frankel, L.A., Umemura , T., Jacobvitz, D., Hazen, N.(2015). Marital conflict and parental responses to infant negative emotions: Relations with toddler emotional regulation. Infant Behavior and Development, 40, 73-83.

Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53(1), 6-41.

Huber, C.H., Navarro, R.L., Womble, M.W., and Mumme, F.I. (2010). family Resilience and midlife marital satisfaction. The family journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 33, 347-456.

Khasho, D.A., Van Alphen, S.P.G., Heijnen-Kohl, S.M.J., Ouwens, M.A., Arntz, A., Videler, A.C.(2019). The effectiveness of individual schema therapy in older adults with borderline personality disorder: Protocol of a multiple-baseline study. Contemporary Clinical Trials Communications, 14, 321-330.

Lathren, C., Bluth, K., Park, J.(2019). Adolescent self-compassion moderates the relationship between perceived stress and internalizing symptoms. Personality and Individual Differences, 143, 36-41.

Makhanova, A., McNulty, J.K., Eckel, L.A., Nikonova, L., Maner, J.K.(2018). Sex differences in testosterone reactivity during marital conflict. Hormones and Behavior, 105, 22-27.

Nenadic, I., Lamberth, S., Reiss, N. (2017). Group schema therapy for personality disorders: A pilot study for implementation in acute psychiatric in-patient settings. Psychiatry Research, 253, 9-12.

Olson, D.H. & Olson, A. (2000). Preventive approaches in Couple Therapy. New York: talor and francis pub.

Onsy, E., Amer, M.M.(2014).           Attitudes Toward Seeking Couples Counseling among Egyptian Couples: Towards a Deeper Understanding of Common Marital Conflicts and Marital Satisfaction. Social and Behavioral Sciences, 140, 470-475.

Orue, I., Calvete, E., Padilla, P.(2014). Brooding rumination as a mediator in the relation between early maladaptive schemas and symptoms of depression and social anxiety in adolescents. Journal of Adolescence, 37(8): 1281-1291.

Pines, A.M., Neal, M.B., Hammer, L.B., Icekson, T. (2011). Job burnout and couple burnout in dual- earner couples in the sandwiched generation. Social Psychology Quarterly, 74(4): 361–86.

Pugh, M. (2015). A narrative review of schemas and schema therapy outcomes in the eating disorders. Clinical Psychology Review, 39, 30-41.

Qian, Y., Chen, F., Yuan, C. (2020). The effect of co-parenting on children’s emotion regulation under fathers’ perception: A moderated mediation model of family functioning and marital satisfaction. Children and Youth Services Review, 119, 105-111.

Renner, F., DeRubeis, R., Arntz, A., Peeters, F., Lobbestael, J., Huibers, M.J.H. (2018). Exploring mechanisms of change in schema therapy for chronic depression. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 58, 97-105.

Tanenbaum, M.L., Adams, R.N., Gonzalez, J.S., Hanes, S.J., Hood, K.K.(2017). Adapting and validating a measure of diabetes-specific self-compassion. Journal of Diabetes and its Complications, 33(10), 1540-1541.

Waller, G., Meyer, C., Ohanian, V. (2001). Psychometric properties of the long & short versions of the young schema questionnaire: Core beliefs among bulimic and comparision women. Cognitive Therapy Research, 25(2), 137-147.

Wang, X., Chen, Z., Poon, K., Teng, F., Jin, S.(2017). Self-compassion decreases acceptance of own immoral behaviors. Personality and Individual Differences. 106, 329-333.

Wilson, S.J., Andridge, R., Peng, J., Bailey, B.E., Malarkey, W.B., Kiecolt-Glaser, J.K. (2017). Thoughts after marital conflict and punch biopsy wounds: Age-graded pathways to healing. Psychoneuroendocrinology, 85, 6-13.

Xie, J., Zhou, Z.E., Gong, Y.(2018). Relationship between proactive personality and marital satisfaction: A spillover-crossover perspective. Personality and Individual Differences, 128, 75-80.

Young, J.E. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form. New York: Cognitive Therapy Center.