اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سرمایه روانشناختی کارکنان نوبت‌کاردانشگاه

روانشناسی اجتماعی

دوره 10، شماره 64، تیر 1401، صفحه 69-83   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سارا طاهری¹؛ ایلناز سجادیان^{* 2}

¹دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان،(خوراسگان)

²دانشیارگروه روانشناسی بالینی،مرکز تحقیقات سلامت جامعه، واحداصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان(خوراسگان)، ایران

چکیده

کار از نظر سلامت عامل بسیار ارزشمندی محسوب می شود و درصد قابل توجهی از شاغلین در حرفه‌های مختلف با برنامه نوبت کاری مشغول به کار هستند، همچنین نوبت‌کاری یکی از پدیده‌های اجتماعی است که در تاریخ بشری ریشه دارد و از روزگاران دیرین، مقوله‌ای آشنا بوده است و سرمایه روانشناختی از سرمایه های ناملموس سازمانی است که برخلاف سرمایه های ملموس با هزینه های کمتر قابل مدیریت و رهبری می باشد، لذا این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر مولفه‌های سرمایه روانشناختی کارکنان نوبت کار دانشگاه به مرحله اجرا در آمد. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون بود. جامعه آماری را کلیه کارکنان نوبت کار دانشگاه آزاد اصفهان (خوراسگان) در سال 1397شامل می-شد. بدین منظور 52 نفر از کارکنان،که دارای معیارهای ورود به پژوهش بودند به شیوه تصادفی، انتخاب و سپس 32 نفر به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 16 نفر). آزمودنی‌ها قبل و بعد از مداخله به ابزار پژوهش شامل مقیاس سنجش سرمایه روانشناختی (لوتانز، 2007) پاسخ دادند. آزمودنی‌های گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی قرار گرفتند اما بر گروه کنترل هیچ مداخله ای صورت نگرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده گردید. یافته‌ها حاکی از افزایش میانگین مولفه‌های امید، خوشبینی، خودکارآمدی و تاب‌آوری، در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود(05/0p≤). بنابر یافته‌های پژوهش، برای افزایش مولفه‌های سرمایه روانشناختی کارکنان نوبت کار، می‌توان از شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی سود جست.
کلید واژه ها: سرمایه روانشناختی، کارکنان نوبت کار، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی

کلیدواژه‌ها

سرمایه روانشناختی# کارکنان نوبت کار#شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی

مراجع

آقایی، اصغر؛ جلالی، داریوش؛ حسن زاده، ریحانه؛ و اصلان، زهرا (1390). پیش بینی ابهام نقش، تعارض نقش، فرسودگی شغلی و ابعاد چهارگانه سرریز شدگی استرس مشاوران مراکز مشاوره شهر اصفهان بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی آنان. یافته های نو در روانشناسی، 6 (20)، 19-7. ##

امیدی حسین آبادی، حمیده؛  و عباسی اسفجیر، علی اصغر (1394). رابطه نوبت کاری شب با میزان افسردگی و اضطراب پرستاران. فصلنامه مدیریت پرستاری،4(2)، 22-33. ##

انصاری، سمیرا؛ قلعه نویی، مهران؛ و بشیر پور، افسانه (1395). بررسی میزان استرس شغلی در پرسنل انتظامات بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دومین همایش دانشجویی تحقیق در جهت ارتقا سلامت جامعه. ##

بیرامی، منصور؛ موحدی، یزدان؛ و  علیزاده گورادل، جابر(1394). اثربخشی درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش اضطراب اجتماعی و نگرشهای ناکارآمد نوجوانان. فصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 1(7)، 52-41. ##

حناساب زاده اصفهانی، مریم؛ یکه یزدان دوست، رخساره؛ غرایی، بنفشه؛ و  فرید نژاد، علی اصغر(1388). بررسی مقدماتی کارایی راهنمای شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن برای بیماران افسرده با افکار خودکشی: گزارش موردی. مجله روانشناسی بالینی، 1(1)، 45-35. ##

سهرابی، فرامرز؛ جعفر ی فرد، سلیمان؛ زارعی، سلمان؛ و اسکندری، حسین (1391). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اختلال وحشتزدگی: مطالعه موردی. مجله روان شناسی بالینی، 3(4)، 40-31. ##

طاهری، سارا؛ و سجادیان، ایلناز (1396). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برعلائم خستگی، شفقت خود و ذهن آگاهی    کارکنان دارای سندرم خستگی مزمن. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 9(30)، 145-171. ##

کاویانی، حسین؛ جواهری، فروزان؛ و  بهیرایی، هادی(1384). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی  بر کاهش افکار خود آیند منفی، نگرش ناکارآمد، افسردگی و (MBCT) بر ذهن آگاهی اضطراب پیگیری: 60 روزه. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، (7)1، 59-49. ##

مقتدرانی، کمال؛ کافی، موسی؛ افشار، حمید؛ آریا پوران، سعید؛ دقاق زاده، حامد؛ و پور کاظم، طاهره (1391). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی گروهی بر علائم جسمی بیماران زن مبتلا به به نشانگان روده تحریک پذیر. مجله علوم رفتاری اصفهان،7(28)، 65-53. ##

مهرپرور، امیر هوشنگ؛ میرمحمدی، سید جلال؛ و  فلاح مهرجردی، علی (1388). تأثیر نوبتکاری بر افسردگی در پرستاران. فصلنامه علمی تخصصی طب کار،1(1)، 2-27. ##

Akerstedt T, Kecklund G. The future of work hours--the European view. Ind Health 2012; 43(1): 80-4. ##                    

Barnhofer, T., Crane, C., Hargus, E., Amarasinghe, M., Winder, R., & Williams, M.)2009(. Mindfulness-based cognitive therapy as a treatment for chronic depression: A preliminary study. Behavior research and therapy, 47(5), 366-373. ##

Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2013). Can positive employees help positive organizational change?: Impact of Psycological Capital and Emotions on Relivant Attitudes and Behaviors The Journal of Applied Behavioral Science, 44:1, 48–70. ##

Belankirom, P. (2005). Storeis and Analogies in Cognitive Behaviar Theropy. Behaviar and cognitive Psycotheropy, 33(1), 45-59. ##

Cho YJ, Lewis GB.(2016). Turnover intention and turnover behavior implications for retaining federal employees. Review of Public Personnel Administration;32(1):4-23. ##

Crane R. (2009). Mindfulness Based Cognitive Therapy.New York. Routlege Press, page 18-19. ##

Neff k.2010. Self-Compassion and ACT. Weill-Cornell Medical College, American Institute for Cognitive Therapy, University of Texas at Austin. ##

Coombs A, Masten, A. S., & Reed, M. J l. (2011). Research on Employee Silence Behavior: A Review Based on Chinese Family Enterprise. Asian Social Science; Vol. 9, No. 17, 47-52. ##

Katharine, A., Rimes, KA., Down, Bath & Wingrove, J. (2013). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for People with Chronic Fatigue Syndrome Still Experiencing Excessive Fatigue after Cognitive Behaviour Therapy: A Pilot Randomized Study, Clin Psychol Psychother, 20(2),107–117. ##

Luthans, F.; Luthans, K. W. and Luthans, B. C. (2004). “Positive psychological capital: Beyond human and social capital”. Business Horizons, 47, 45-50. ##

Luthans, F.; Youssef, C. and Avolio, B. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford, England: Oxford University Press. ##

Liu, H. (2013). An exploratory study on the impact of organizational silence in hierarchial organizations: Turkish national police case. Journal of european scientific, 23(9), 38-50. ##

Peng, F. (2013). Can positive employees help positive organizational change?: Impact of Psycological

Capital and Emotions on Relivant Attitudes and Behaviors.The Journal of Applied Behavioral Science, 44:1, 48–70##

Roth B, Robbins D. 2004. Mindfulness-based stress reduction and health related quality of life. Psychosomatic medicine,66: 113-123. ##

Snyder,M, (2002).Organizational Silence: A New Challenge For Human Resource Management; Athense university of economics and business,pp1-19. ##

Teasdale J D, Williams J M, Segal Z V, Soulsby J. 2000. Mindfulness – based cognitive therapy reduces over general autobiographical memory in for merely depressed patients. Journal of Abnormal Psychology, 109:150-155. ##

Tesar, B., And Vokala,M, (2019).Organizational Silence: A New Challenge For Human Resource Management; Athense university of economics and business,pp1-19. ##

Wood, E., & Bandra, F. J. (1989). Organizational silence: a barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25, 706-725. ##