تبیین علّی مهارت اجتماعی فرزندان بر اساس سرمایه اقتصادی با توجه به نقش واسطه‌ای سرمایه اجتماعی خانواده در بین والدین دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر یزد

روانشناسی اجتماعی

دوره 10، شماره 64، تیر 1401، صفحه 95-110   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا شریفی اردانی^{* 1}؛ مرضیه اثنان عشریه²؛ الهام شریفی اردانی³؛ معصومه دشت آبادی⁴؛ فاطمه آبداری تفتی⁵

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز ، شیراز ، ایران.

²کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان، یزد، ایران

³کارشناسی ارشد مشاوره خانواده ، گروه مشاوره ، دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ایران

⁴دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران.

⁵دانشجوی کارشناسی ارشدآموزش و بهسازی منابع انسانی، دانشکده علوم انسانی، ‏موسسه آموزش عالی امام جواد (ع)‏، یزد، ایران.‏

چکیده

افرادی که فرصت‌های اجتماعی شدن با دیگران را کمتر تجربه می‌کنند، مهارت‌های اجتماعی کمتری دارند و با شکست در اجتماعی شدن از تعاملات اجتماعی نیز اجتناب می‌کنند. خانواده در فراهم آوردن فرصت‌های اجتماعی شدن و شکل‌گیری مهارت اجتماعی در فرزندان نقش بسیار مهمی دارند، ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر تبیین علّی مهارت اجتماعی فرزندان بر اساس سرمایه اقتصادی با توجه به نقش واسطه‌ای سرمایه اجتماعی خانواده بود. روش پژوهش از نوع توصیفی –همبستگی است. جامعه آماری والدین دانش آموزان مقطع ابتدایی مدارس دولتی شهر یزد در سال تحصیلی 1399-1400 بودند. ‏حجم نمونه بنا بر نظر کلاین (2015) مبنی بر انتخاب حجم نمونه بر اساس ملاک 5/2 تا 5 برابر تعداد گویه ها، 500 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای بود که ‏درنهایت از این تعداد 419 نفر پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند.‏‎ ابزار پژوهش شامل پرسشنامه‌های مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (1990)، سرمایه اجتماعی خانواده اکبری (1393) و پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اقتصادی بود. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss نسخه 23 و همچنین جهت انجام معادلات ساختاری از نرم‌افزار AMOS استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد تأثیر مستقیم سرمایه اقتصادی بر مهارت اجتماعی (015/0= p؛ 25/0-=β) به‌صورت منفی معنی‌دار است و سرمایه اقتصادی به‌طور مثبت و مستقیم پیش‌بینی کننده سرمایه اجتماعی خانواده (002/0= p؛ 55/0=β) است. سرمایه اجتماعی خانواده به‌طور مستقیم پیش‌بینی کننده مهارت اجتماعی فرزندان (002/0= p؛ 67/0=β) است. یافته‌ها نشان داد تأثیر غیرمستقیم سرمایه اقتصادی بر مهارت اجتماعی فرزندان به‌واسطه سرمایه اجتماعی خانواده (002/0= p؛ 37/0=β) معنی‌دار است و با توجه به شاخص شمول واریانس (100%=VAF) این نقش میانجی‌گری کامل است. شاخص‌های برازش محاسبه‌شده در دامنه قابل قبولی قرار دارند (95/0‏NFI=‎، 049/0‏RMSEA= ‎‏‎‏). در مدل پژوهش حاضر ضریب تبیین مهارت اجتماعی (33/0=R2) و سرمایه اجتماعی (30/0=R2) است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که سرمایه اقتصادی به‌تنهایی نقش مثبتی در مهارت اجتماعی فرزندان ندارد و این سرمایه وقتی با سرمایه اجتماعی خانواده همراه می‌شود می‌تواند منجر به مهارت اجتماعی در فرزندان گردد.

کلیدواژه‌ها

سرمایه اقتصادی# سرمایه اجتماعی خانواده#مهارت اجتماعی فرزندان

مراجع

اکبری، ن. (1393). سنجش رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و شهروندی فعال جوانان مجرد 18-32 سال شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهرا (س). ##

درفشان، مریم. و یوسفی، فریده. (1394). بررسی رابطه بین ابعاد خود کارآمدی فرزندان با سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خانواده. جامعه‌شناسی کاربردی، 20(66)، 91-114. ##

سفیری، خ.، کمالی، ا.، و مصلح، ن. (1394). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت دینی با هویت دینی نوجوانان. مجله جامعه‌شناسی ایران، 15،3‏،162-198. ##

عباسی اسفجیر، ع.، و خطیبی، ف. (1395). هنجاریابی سیستم درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) برای کودکان پیش‌دبستانی شهر آمل. روان‌سنجی، 5،17، 77-96. ##

متقی، زینب،. حقیقتیان، منصور. و اسماعیلی، رضا. (1400). رابطۀ بین سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی والدین با مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ اول شهرضا (97-98). فصلنامه مطالعات فرهنگ – ارتباطات، 22(55)، 153-176. ##

 

Angélico, A., Paulo, C. J., Alexandre S. & Louriero, S. R. (2013). Social anxiety disorder and social skills: A critical review of the literature. International Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 7 (4), 16–33. ##

Belsky, J. (1984). The determinants of parenting: A process model. Child Development, 55(1), 83–96. ##

Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. Richardson (Editor), Handbook of Theory and ‎Research for‏ ‏Sociology of Education. Greenwood, New York. 241-258.‎ ##

Bronfenbrenner, U., & Morris, P. A. (2006). The bioecological model of human development. In W. Damon (Series Ed.) & R. M. Lerner (Vol. Ed.), Handbook of child psychology: Theoretical model of human development (pp. 793-828). New York, NY: John Wiley. ##

Coleman, J. S. (1990). Commentary: Social Institutions and Social Theory. American Sociological Review, 55(3), 333.‎ ##

Conger, R. D., & Donnellan, M. B. (2007). An interactionist perspective on the ‎socioeconomic context of human development. Annual Review of ‎Psychology, 58, 175–199.‎ ##

Dufur, M. J., Parcel, T. L., & McKune, B. A. (2013). Does capital at home matter more than capital at school? The case of adolescent alcohol and marijuana use. Journal of drug issues, 43(1), 85-102. ##

Funakoshi, Y., Xuan, Z., Isumi, A., Ochi, M., & Fujiwara, T. (2021). The association of community and individual parental social capital with behavior problems among children in Japan: Results from A-CHILD longitudinal study. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 56(1), 119-127. ##

Gresham F. M., & Elliott S. N. (1990). Social Skills Rating System: Manual. Circle Pines, MN: American Guidance. ##

Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1989). Social skills assessment technology for LD students. Learning Disability Quarterly, 12, 141–152. ##

Gresham, F. M., Elliott, S. N., Vance, M. J., & Cook, C. R. (2011). Comparability of the Social ‎Skills Rating System to the Social Skills Improvement System: Content and psychometric ‎comparisons across elementary and secondary age levels. School Psychology Quarterly, 26(1), 27–‎‎44‎‏.‏##

Hair, J. F., Hult, G. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2016). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). SAGE Publications, Inc. ##

Henriques, G. (2016). The behavioral shutdown theory of depression. Psychology Today.‎ ##

Hoffmann, J. P., & Dufur, M. J. (2018). Family social capital, family social bonds, and juvenile delinquency. American Behavioral Scientist, 62(11), 1525-1544. ##

Hosokawa, R., & Katsura, T. (2017). A longitudinal study of socioeconomic status, family processes, and child adjustment from preschool until early elementary school: the role of social competence. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 11(1), 1-28. ##

Kamper-DeMarco, K. E., Shankman, J., Fearey, E., Lawrence, H. R., & Schwartz-Mette, R. A. (2020). Linking social skills and adjustment. Social Skills Across the Life Span, 47–66. ##

Kassim, J., & Hutagalung, F. D. (2020). Socioeconomic Status (Ses) Differences In Preschoolers’ Social Skills. Journal of Nusantara Studies (JONUS), 5(2), 303-328. ##

Khanam, R., & Nghiem, S. (2016). Family income and child cognitive and noncognitive development in Australia: Does money matter? Demography, 53(3), 597–621. ##

Kingery, J. N., Erdley, C. A., & Scarpulla, E. (2020). Developing social skills. In Social Skills across the Life Span, 25–45. ##

Kline, R. B. (2015). Principles and practices of structural equation modeling (Forth Eds.). NewYork: Guilford. ##

Kyung, L. W., & Sun Joo, Y. (2020). Adolescent extracurricular activity participation: associations with parenting stress, mother–adolescent closeness, and social skills. Children and Youth Services Review, 116(6), 105-110. ##

Larson, K., Russ, S. A., Nelson, B. B., Olson, L. M., & Halfon, N. (2015). Cognitive ability at kindergarten entry and socioeconomic status. Pediatrics, 135(2), e440–e448. ##

Mohamed, S., & Toran, H. (2018). Family socioeconomic status and social-emotional development among young children in Malaysia. Journal of Applied Science, 18(3), 122–128. ##

Orr, A. J. (2003). Black-White Differences in Achievement: The Importance of Wealth. Sociology of Education, 76(4), 281–304. ##

Parcel, T. L. & Dufur, M. J. (2001). Capital at home‏ ‏and at school: Effects on child social adjustment.‎‏ ‏Journal of Marriage and ‎Family, 63, 32 – 47.‎ ##

Parcel, T. L., Dufur, M. J., & Zito, R. C. (2010). Capital at home and at‎‏ ‏school: A review and synthesis. Journal of Marriage and ‎Family, ‏‎72, 828–846.‎ ##

Paulsen, M. B., & St. John, E. P. (2002). Social class and college costs: Examining the financial nexus between college choice and persistence. Journal of Higher Education, 73(2), 189-236. ##

Putnam, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revivial of‏ ‏American Community. New York: Simon and Schuster‎.##

Ra, E. (2014). Understanding the Role of Economic, Cultural, and Social ‎Capital and Habitus in Student College Choice: An Investigation of ‎Student, Family, and School Contexts.‎ [Doctoral dissertation University of Michigan]. ##

Vandewater, E. A. & Lansford, J. E. (2005). A family process model of problem behaviors in adolescents. Journal of Marriage and Family, 67, 100 – 109.##