تاثیر توهم بصری و حالات عاطفی بر تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی و تصمیم‌گیری مغرضانه

مطالعات اخلاق و رفتار در حسابداری و حسابرسی

دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، مهر 1401، صفحه 91-114   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا تات¹؛ منصور گرکز^{* 2}؛ محمدرضا عبدلی³

¹دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

²دانشیار، گروه حسابداری، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

³دانشیار، گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر توهّم بصری و حالات مختلف عاطفی در تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی و تصمیم‌گیری مغرضانه است.
روش: این پژوهش، کاربردی از نوع توصیفی و نیمه تجربی است. جامعه آماری آن دانشجویان تحصیلات تکمیلی حسابداری می‌باشند تعداد 198 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تحلیل یافته‌ها از آزمون تحلیل واریانس و برای تفسیر تفاوت میانگین گروه‌ها از آزمون تعقیبی LSD (روش کمترین تفاوت معنادار) استفاده شده است.
یافته‌‌ها: اطلاعات مالی نمایش داده شده به صورت گرافیک سه بُعدی، بدون خطوط شبکه، ایجاد توهّم بصری می‌نماید و منجر به کاهش دقت تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط خوانندگان اطلاعات مالی می‌گردد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که حالت‌های مختلف عاطفی (خوشحال/ ناراحت)، در تصمیم‌گیری دانشجویان تاثیر معناداری دارد. تصمیم‌گیری دانشجویان حسابداری که حالت عاطفی معمولی داشته‌اند، نسبت به دانشجویانی که حالت عاطفی غیرمعمول (خوشحال/ ناراحت) داشته‌اند، کمتر مغرضانه بوده است.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اطلاعات مالی نمایش داده شده در گرافیک سه بعدی، بدون خطوط شبکه ایجاد توهّم بصری می‌نماید و منجر به کاهش دقت تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی شده و می‌تواند منجر به سوگیری در تصمیم‌گیری شود. اما با قرار دادن خطوط شبکه روی نمودار می‌توان این سوگیری را کاهش داد. همچنین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد وقتی افراد حالات عاطفی طبیعی و پایدار را تجربه می‌کنند، می‌توانند به درستی تصمیم بگیرند، اما وقتی حالتشان غیرمعمول است، قادر به تصمیم‌گیری صحیح نیستند.

کلیدواژه‌ها

 احساسات؛ توهّم بصری؛ اطلاعات؛ تصمیم‌گیری مغرضانه؛ حالات عاطفی؛ اطلاعات مالی؛ حسابداری

مراجع

ایمر، فرشید؛ گرکز، منصور (1397). بررسی رابطه بین سه گانه تاریک شخصیت و تصمیم‌گیری فرصت‌طلبانه مدیران مالی در حسابداری. پیشرفت‌های حسابداری، 10(1)، ص273-303.

بنی‌مهد، بهمن (1400). تبیین تمایلات رفتاری در گزارشگری مالی متقلبانه: آزمون نظریه روانشناسی ثبات رفتاری. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(37)، ص129-141.

بنی‌مهد، بهمن؛ عربی، مهدی؛ حسن‌پور، شیوا (1396). پژوهش‌های تجربی و روش‌شناسی در حسابداری. تهران: انتشارات ترمه.

پسندیده فرد، فایزه؛ وادیزاده، کاظم؛ سپاسی، سحر (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر گزارشگری مالی متقلبانه و نادرست با استفاده از روش فراترکیب. حسابداری ارزشی و رفتاری، 9(5)، ص334-301.

حسین‌پور، یعقوب؛ ایزدی‌نیا، ناصر؛ محمدی خشوئی، حمزه (1400). تاثیر شاخص‌های عملکرد مالی و پیامدهای حسابرسی بر خوانایی گزارشگری مالی در شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۶(۱۱)، ص۲۷۵-۲۵۱.

رفاهی‌بخش، سمانه؛ بنی‌مهد، بهمن؛ خردیار، سینا؛ اوشک سرائی، مریم (1397). عواطف فردی و رفتار مدیریت سود: آزمونی از نظریه روانشناسی مثبت‌گرا. حسابداری ارزشی و رفتاری، ۳(۶)، ص۲۴۱-۲۵۳.

زارع، حسین؛ مرادی، کبری؛ قاضی، شیرین؛ صفری، نوش‌آفرین؛ لطفی، راضیه (1393). مقایسه توجه انتخابی بین بیماران افسرده، وسواسی، اضطرابی و افراد عادی. یافته، ۱۶(۳)، ص۶۲-۶۹.

سلطانی‌زاده، محمد؛ ملک‌پور، مختار؛ نشاط دوست، حمید طاهر (1391). رابطه بین عاطفه مثبت و منفی با رضایت از زندگی دانشجویان دانشگاه اصفهان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 19(7)، ص64- 53.

مرادی، راحله؛ احمدی، فائق؛ کردلوئی، حمیدرضا؛ اسدنیا، جهانبخش (1400). بررسی نقش تعدیل‌گر تورش‌های رفتاری بر رابطه بین ویژگی‌های فردی مدیران مالی و مشخصات شرکت‌ها با عملکرد مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری، 1(2)، ص123-127.

موسوی شیری، محمود؛ سلیمانی، حمید؛ مومنی، یوسف؛ سلیمانی، حجت (1394). رابطه بین کیفیت افشای اطلاعات حسابداری و نوسان‌پذیری بازده سهام. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 5(4)، ص131-144.

نبی‌زاده چیانه، قسیم؛ واحدی، شهرام؛ رستمی، محمد؛ نظری، محمدعلی (1391). بررسی اعتبار و روایی آزمون خود‌ارزیابی تصاویر آدمک. پژوهش در سلامت روانشناختی، ۶(۲)، ص-۵۲.

یوسفی شارمی، میرامید؛ بنی‌مهد، بهمن (1398). تاثیر عواطف فردی بر بی‌طرفی حسابرس. دانش حسابداری مالی، 6(1)، ص163-185.

Amer, T.S. & Ravindran, S. (2010). The Effect of Visual Illusions on The Graphical Display of Information. Journal of Information Systems, 24(1), p.23-42.

Amer, T.S. (2005). Bias Due to Visual Illusion in the Graphical Presentation of Accounting Information. Journal of Information Systems, 19 (Spring), p.1-18.

Arunachalam, V., Pei, B. & Steinbart, P. (2002). Impression management with graphs: Effects on choices. Journal of Information Systems, 16(2), p.183-202.

Beattie, V. & Jones, M. (2008). Corporate reporting using graphs: A review and synthesis. Journal of Accounting Literature, 27, p.71-110.

Bradly, M.M. & Long, P.J. (1994). Measuring Emotion: the self assessment manikin and the semantic differential. Journal of Behavior therapy and experimental psychology, 25, p.49-59.

Chan, R.C.S. & Dennis, H.P. (2015). How images and color in business plans influence venture investment screening decisions. Journal of Business Venturing, 30(5), p.732-748.

Changizi, A. & et al. (2008). Perceiving the Present and A Systematization of Illusions. Cognitive Science: A Multidisciplinary Journal, 32(3), p.459–503.

Charles, A. & Kasilingam, R. (2015). Do Investor's Emotions Determine Their Investment Decisions? Drishtikon: A Management Journal, 6(2).

D’Souza, M.F. & Lima, G.A. (2015). The dark side of power: The dark triad in opportunistic decision-making. Advances in Scientific and Applied Accounting, 8)2), p.135-156.

Ding, Y., Hellmann, A. & De Mello, L. (2017). Factors driving memory fallibility: A conceptual framework for accounting and finance studies. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 14, p.14-22.

Dunning, D., Fetchenhauer, D. & Schlösser, T. (2017). The varying roles played by emotion in economic decision making. Current opinion in behavioral sciences, 15, p.33-38.

Hellmann, A. (2016). The role of accounting in behavioral finance. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 9, p.39-42.

Hernandez, J.G. & Ortega, R.P. (2019). Bounded Rationality in Decision-Making. International Journal of Financial Management and Economich, 2(1), p.65-72.

Hirshleifer, D. & Teoh, S. (2003). Limited attention, information disclosure, and financial reporting. Journal of Accounting and Economics, 36(1-3), p.337-386.

Lazarus, R.S. (1991). Progress on a cognitive-motivational-relational theory of Emotion. American Psychologist, 46(8), p.819-834.

Mahmood, A., Luffarelli, J. & Mukesh, M. (2019). What's in a logo? The impact of complex visual cues in equity crowdfunding. Journal of Business Venturing, 34(1), p.41-62.

Pennington, R. & Tuttle, B. (2009). Managing impressions using distorted graphs of income and earnings per share: The role of memory. International Journal of Accounting Information Systems, 10(1), p.25-45.

Rosdini, D., Sari, P.Y., Amrania, G.K.P. & Yulianingsih, P. (2020). Decision making biased: How visual illusion, mood, and information presentation plays a role. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, p.100347.‏

Scheaf, D.J., Davis, B.C., Webb, J.W., Coombs, J.E., Borns, J. & Holloway, G. (2018). Signals' flexibility and interaction with visual cues: Insights from crowdfunding. Journal of Business Venturing, 33(6), p.720-741.

Schrand, C. & Walther, B. (2000). Strategic benchmarks in earnings announcements: The selective disclosure of prior-period earnings components. Accounting Review, 75(2), p.151-177.

Stanton, S.J., Reeck, C., Huettel, S.A. & LaBar, K.S. (2014). Effects of induced moods on economic choices. Judgment and Decision Making, 9(2), p.167.