جلوه‌ها و کارکردهای وصف طبیعت در قصیده از ظهیر تا بهار

جستارهای ادبی (ادبیات تعلیمی)

دوره 15، شماره 2، شهریور 1401، صفحه 43-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حوریه نیکوکار؛ مریم مجیدی^* ؛ زهرا قرقی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

قصیده در شعر فارسی از ابتدا شعر مدح و هدف شاعر از سراییدن آن تأمین معیشت بوده است، امّا این هدف در طی قرون، براثرعوامل گوناگون تغییر یافت.
پژوهش حاضر سهم تحولات اجتماعی در محتوای قصیده را از دورۀ ظهیر فاریابی تا ملک ‏الشعرای بهار بررسی کرده و با بررسی قصاید هفت شاعر ، قدم به قدم بزنگاه تحول را نشان داده است. حاصل آن‏که در قرن ششم شاعر از اوصاف طبیعت برای گریز به مدح ممدوح استفاده می‏کرد؛ ولی هر چه زمان می‏گذرد، از بازتاب روحیات خویش در آیینة طبیعت، محملی برای توصیف مسایل اجتماعی و سیاسی پیدا می‏کند و درنهایت از مدح کامل شاه، به مردم و بیان مشکلات اجتماعی می‏رسد.
پژوهش با روش کتابخانه‏ ای بررسی می‏کند که تحولات اجتماعی تا چه حد شعر را از دربار به میان مردم آورده و دیدگاه شاعران نسبت به طبیعت چگونه متحول شده است.

کلیدواژه‌ها

قصیدۀ فارسی؛ ظهیرالدین فاریابی؛ ملک الشعرای بهار؛ وصف طبیعت