بازتاب قرآن و روایات در منطق الطیر عطار نیشابوری در باب نفس

فصلنامه علمی متن شناسی حکمی و عرفانی

مقاله 6، دوره 1، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 133-154   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیده پرگل شمسی¹؛ علی اکبر افراسیاب پور^{* 2}؛ علی فتح الهی³

¹دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران.

²دانشیار، گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،خرم آباد،ایران. دانشیار،گروه ادیان و عرفان، دانشگاه تربیت دبیر. (نویسندۀ مسئول)

³دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران.

چکیده

یکی از مسائل مورد توجه مکاتب الهی و بشری، معرفت نفس بوده است؛ زیرا با شناخت ویژگی های انسان، می توان برنامه ای متناسب با نیازهای او، برایش تدارک دید. از جمله ابعاد شناخت نفس، آگاهی از جنبه های منفی آن است. شناخت ضعف ها و کمبود ها، راهی را برای مبارزه و رفع این کمبود ها، پیش پای انسان می گذارد و متون وحیانی، بهترین شناخت را در مورد انسان، ارائه می دهند. عرفای مسلمان تلاش وافری را جهت شناختن و شناساندن نفس،به منصه ی ظهور، گذاشته اند و جهت غنی و استوار نمودن نظرات خود،از قرآن کریم و بیانات معصومین علیهم السلام، که متصل به منبع عظیم وحی بوده اند،استفاده کرده اند. هدف از انجام این پژوهش،بررسی واژه ی نفس، از دیدگاه عطار نیشابوری در منطق الطیر و میزان تاثیرپذیری وی از قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام، در این زمینه، مشخص است. بر اساس نتایج پژوهش، تصور عطار از نفس، در منطق الطیر، اغلب تصوری منفی است و با نفس امّاره در قرآن کریم،همخوانی دارد. وی برای بیان ویژگی های نفس، به کرّات،از آیات و روایات استفاده نموده است.گاهی قسمتی از آیه یا حدیث را به کار برده و گاهی نیز،از مفهوم آن استفاده کرده است.

کلیدواژه‌ها

منطق‌الطیر؛ عطار نیشابوری؛ آیات و روایات؛ نفس؛ نفس امّاره

مراجع