تاثیر رهبری ایمنی و رهبری اخلاقی بر رفتار ایمنی و عملکرد ایمنی با نقش میانجی جو ایمنی (مورد مطالعه: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران)

مطالعات رفتاری در مدیریت

مقاله 7، دوره 13، شماره 30، شهریور 1401، صفحه 123-145   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صدیقه طوطیان اصفهانی¹؛ سعیده مطیعیان²؛ عباس اسدی^{* 3}

¹دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی گرایش طراحی سازمان های دولتی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر رهبری ایمنی و رهبری اخلاقی بر رفتار ایمنی و عملکرد ایمنی با نقش میانجی جو ایمنی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است. جامعه آماری این پژوهش، کارکنان سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با تعداد 1632 نفر بود، که به منظور نمونه گیری با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده تعداد نمونه این پژوهش طبق فرمول کوکران 311 نفر به‌دست آمده است. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی و از نظر هدف نیز کاربردی است. علاوه بر آن، در این پژوهش برای سنجش متغیرها از پرسشنامه استادارد دارای 78 گویه استفاده شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات آمار توصیفی و اطلاعات جامعه شناختی مربوط به نمونه پژوهش بیان شده است و در بخش آمار استنباطی نیز با توجه به توزیع غیرنرمال داده‌ها، برای تجزیه و تحلیل داده‌های آماری از روش معادلات ساختاری (SCM) و تحلیل عاملی تأییدی به کمک نرم افزارهای اس‌پی‌اس‌اس و پی‌ال‌اس استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان می‌دهد که رهبری ایمنی مدیران ارشد بر رفتار ایمنی و عملکرد ایمنی تاثیر مثبت دارد. رهبری اخلاقی مدیران ارشد بر رفتار ایمنی تاثیر مثبت دارد. رهبری ایمنی مدیران ارشد با توجه به نقش میانجی جو ایمنی بر رفتار ایمنی و عملکرد ایمنی تاثیر مثبت دارد. رهبری اخلاقی مدیران ارشد با توجه به نقش میانجی جو ایمنی بر رفتار ایمنی و عملکرد ایمنی تاثیر مثبت دارد. اما رهبری اخلاقی مدیران ارشد بر عملکرد ایمنی تأثیری منفی دارد.

کلیدواژه‌ها

رهبری ایمنی؛ رهبری اخلاقی؛ رفتار ایمنی؛ عملکرد ایمنی؛ جو ایمنی

مراجع

افجه، سیدعلی اکبر، حمزه پور، مهدی (1394). رهیافتی جامع از نظریه رهبری کوانتومی و کاربردهای آن در سازمان. اندیشه مدیریت راهبردی، 8(2)، 204-161.

تقی زاده، هوشنگ، سلطانی فسقندیس، غلامرضا  (1394). نقش هویت یابی و باورهای اخلاقی کارکنان در نتایج عملکردی رهبری اخلاقی، اخلاق در علوم و فناوری، 10(4)، 106-97.

تقی پور، صابر، رازنهان، فیروز (1397). مدیریت حوادث جاده ای با رویکردهای فرهنگ ایمنی و رفتار ایمن. فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، شماره 50، ص. 189-167.

حضرتی، مرتضی، معمارزاده تهران، غلامرضا (1393). ارائه مدلی از رهبری اخلاقی سازگار با سازمان های دولتی ایران. مجله مدیریت توسعه و تحول، شماره 18، 70-63.

خالقی نژاد، عباس، ضیاءالدینی، محمد(1394)، بررسی رابطه بین جو ایمنی و عملکرد ایمنی کارکنان با توجه به نقش میانجی دانش ایمنی و انگیزش ایمنی در مجتمع مس سرچشمه، فصلنامه بهداشت و ایمنی کار.

 خدمتکاری بجگان، امیر، شاه حسینی، رضا، اسدپور، احمدعلی (1397). بررسی رابطه بین سبک های رهبری و رفتارهای سلامت و ایمنی کارکنان (مورد مطالعه: گمرک شهید رجایی بندرعباس). پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.

خندان، محمد، کوهپایی، علیرضا (1394). بررسی ارتباط فرسودگی شغلی و جو ایمنی و رابطه آن ها با بروز حوادث ناشی از کار در یکی از بنادر ایران. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 22(6)، 981-972.

درویشی، صیاد، مجتبایی، کاظم (1395). نقش فضای ایمنی بر رفتارهای ایمن کارکنان در مأموریت های سازمانی پلیس. فصلنامه نظارت و بازرس، 5(36)، 146-117.

دریائی، حمید، فریدونیان، کامبیز (1398). بررسی رابطه بین سبک رهبری ایمنی و عملکرد ایمنی در شرکتهای پیمانکاری(مطالعه موردی شرکتهای پیمانکاری ابنیه با گرید3). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت، گروه عمران.

دهقانان، حامد، ادیب پور، محمدرضا، فردوسی، شهرام، شجاعی، محمدحسین (1395). بررسی و تبیین پیامدهای رهبری اخلاقی. فصلنامة علمی-پژوهشی مدیریت سازمان های دولتی، 4(1)، 64-53.

 رستگارزاده، احسان، کریمی، علی (1396). مدلسازی شیوع رفتار نا ایمن براساس ابعاد جو ایمنی و سبک رهبری سازمانی در کارکنان سکوهای نفتی و گازی منطقه لاوان با استفاده از منطق فازی. پایاننامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی تابناک.

رودگرنژاد، فروغ (1398). تأثیراسترس شغلی بر رفتار ایمنی با نقش تعدیلگر هوش هیجانی در ترمینال اپراتورهای اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان. فصلنامه علمی آموزش علوم دریایی، شماره 18، 134-119.

رهنورد، فرج اله (1387). عوامل موثر بر ارتقای عملکرد سازمان های بخش دولتی ایران. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی مدیریت، 8(4)، 100-76.

زارع، مهدی، آقاملایی، تیمور، دادی­پور، سکینه، صفری مرادآبادی، علی، فاطمه السادات حسینی (1395). ارتباط فرهنگ ایمنی با رضایت شغلی در کارکنان اسکله شهید رجائی. مجله طب پیشگیری، 4(1)، 9-1.

زندی، خلیل، موسوی جد، سید محمد، سیف پناهی، حامد، راستا، آرمان (1394). رابطه رهبری اخلاقی و مسؤولیت پذیری اجتماعی (مطالعه موردی کارکنان سایت اداری سنندج). جامعه شناسی کاربردی، 26(4)، 222-213.

سپاس­خواه، محمدرضا، حضرتی، مرتضی (1396). بررسی تاثیر رهبری تعامل گرا بر عملکرد ایمنی با توجه به نقش میانجی جو ایمنی (مورد مطالعه:اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان). پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، دانشکده علوم انسانی.

سرمد، زهره، بازرگان، عباس، حجازی، الهه (1384). روش های تحقیق در علوم رفتاری. (چاپ چهاردهم)، تهران: نشر آگاه.

شیخ الاسلامی کندلوسی، نادر، خسروحیدری، مریم (1394). سیستم های پاداش، رفتارهای ایمنی چگونه سیستم های پاداش بر رفتارهای ایمنی تاثیر می گذارد؟. دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری.

شیرالی، غلام عباس، خادمیان، فضل الله(1394)، تجزیه و تحلیل جو ایمنی محیط کار با استفاده از پرسشنامه نوردیک: مطالعه موردی در یک صنعت فلزی، دو ماهنامه سلامت کاربران.

صادقی، زینب، محتشمی، رضا (1391). نقش رهبری غیرمتمرکز در بهبود کیفیت یادگیری. فصلنامه راهبردهای آموزش، 5(3)، 214-207.

صادقی یارندی، محسن، رستگارزاده، احسان، کریمی، علی (1398). مطالعه اثر بخشی سبک رهبری سازمانی و جو ایمنی بر وقوع رفتارهای ناایمن در کارکنان سکوهای نفتی. مجله مهندسی بهداشت حرفه ای، 7(1)، 77-68.

صداقت، روزبه، فدایی، مهدی (1396). تاثیر اقدامات سیستم مدیریت ایمنی، رهبری اخلاقی و خودکارآمدی بر رفتارهای ایمنی مورد مطالعه: کارکنان دارای مشاغل سخت و زیان آور در صنایع تولیدی استان گیلان. کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در مدیریت ، اقتصاد ، توانمندی صنعت جهانگردی در توسعه، مشهد.

طبیبی، سید جمال الدین، رضائی محمدی، زهرا، الهویرنلو، توفیق، تقدیسی، محمدحسین (1393). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه رهبری ایمنی در صنایع خودروسازی. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 10(3)، 34-25.

عالم تبریز، اکبر، رجبی، ایمان، حاجی بابا علی، علی (1389). سرمایه فکری. جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.

عباس پور، عباس، زندیان، هادی، قادرمرزی، حبیب الله (1394). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتار کارکنان: نقش واسطه‌ای تعامل رهبر – عضو. مطالعات رفتار سازمانی، 4(16)، 73-51.

عقیقی، علیرضا،  برجی زاده، حسین (1399). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر عملکرد ایمنی سازمان با نقش میانجی فرهنگ ایمنی و آگاهی ایمنی (مطالعه موردی: کارکنان بیمارستان های دولتی ایلام). ششمین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد سالم در بانک، بورس و بیمه، تهران.

علی گل، مهدی (1396). جو ایمنی، فرهنگ ایمنی و رهبری ایمنی (تفاوت و ارتباط). مرکز تخصصی طب کار آسا، https://www.asahse.ir/Home/Article/2364.

کردلو، مریم(1394)، تبیین رابطه بین رهبری ایمنی و عملکرد ایمنی در بیمارستانهای استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت.

کرمی، محمدرضا، میرکمالی، سیدمحمد، پورکریمی، جواد (1395). بررسی و تبیین رهبری اخلاقی و ابعاد آن (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه تهران). خط مشی گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، 7(22)، 34-17.

محمدی زیدی، عیسی، فرمانبر، ربیع االله، حسین، محمد شریف (1391). تعیین روایی و پایایی پرسشنامه جو ایمنی: کاربرد تحلیل عاملی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 21(81)، 21-12.

معایر حقیقی فرد، علی، یوسفی، سجاد، میرزاده، اکبر (1389). سبک رهبری و پیامدهای آن در چارچوب الگوی رهبری تمام عیار. دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 7(28)، 27-11.

منتخب یگانه، محمد، بشلیده، کیومرث، شمسی، مرجان، هزاریان، سولماز (1395). بررسی رابطة رهبری اخلاقی با رفتارهای انحرافی در محیط کار: نقش میانجی تعهد عاطفی و جو اخلاقی. مجله علمی مدیریت فرهنگ سازمانی. 14(1)، 153-137.

نظری، فرهاد، کاشف، سیدمحمد، بهنام، محسن (1399). مدل یابی نقش سبک رهبری فروتن بر رفتار صدای کارکنان وزارت ورزش و جوانان: نقش میانجی توانمندسازی روانشناختی و امنیت روانی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 7(25)، 78-65.

همایون فر، مهدی، فدایی، اشکیکی، مهدی،صداقت، روزبه(1397). تاثیر اقدامات سیستم مدیریت ایمنی، رهبری اخلاقی و خودکارآمدی بر رفتارهای ایمنی کارکنان دارای مشاغل سخت و زیان آور در صنایع تولیدی استان گیلان. مجله ارگونومی، 6(1)، 74-69.

یکتا کلوسفروشی، زینب، احتشام راثی، رضا(1394)، شناسایی عوامل اثرگذار بر عملکرد ایمنی شغلی در صنایع کوچک و متوسط استان قزوین (مطالعه موردی: صنعت نساجی)، فصلنامه رسالت مدیریت دولتی.

Bilgiç  , R &  Bulazer , M. B  Bürümlü-Kısa, E &  Öztürk, İ(2016) , The effects of leadership on safety outcomes: The mediating roles of trust and safety climate, International Journal of Occupational Safety and Health.

Brown ME, Treviño LK, Harrison DA. (2005). Ethical leadership: a social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behaviorand Human Decision Processes; 97(2): 117–134.

Health and Safety Executive. (2009).Statistics 2009/10. Available at: http://www.hse.gov/news.htm.

Imran Malik, M,. Saleem, F,. Nauman Malik, M,. Qureshi, S,. (2020). Ethical Leadership and Safety Performance: Does Team Cohesiveness mediate?. Journal of Southwest Jiaotong University. Vol 55, No 5.

Khan, N,. Ahmad, I,. Ilyas, M,. (2018). Impact of Ethical Leadership on Organizational Safety Performance: The Mediating Role of Safety Culture and Safety Consciousness. Ethics & Behavior .Volume 28, 2018 - Issue 8

Kim, T,. Gausdal, A,. (2017). Leading for safety: A weighted safety leadership model in shipping. Reliability Engineering & System Safety. Volume 165, September 2017, Pages 458-466.

Kofi .A.(2010)” Safety Climate in a Ghanaian Industry ; Its Measurement and Relative Influence on Employee Safety-Oriented Behaviour,NTNU,Norvegian University of Science and Technology,june,2010, https://brage.bibsys.no/xmlui /bitstream /handle/11250/.../378404_FULLTEXT0.

Li, M & Zhai, H &   Zhang,  J  and  Meng, X (2020), Research on the Relationship Between Safety Leadership, Safety Attitude and Safety Citizenship Behavior of Railway Employees, Int J Environ Res Public Health.

Mo, Sh,. Shi, J,. (2017). Linking Ethical Leadership to Employees’ Organizational Citizenship Behavior: Testing the Multilevel Mediation Role of Organizational Concern. Journal of Business Ethics 141 (1):151-162.

National Institute for Occupational Safety and Health. (2010). Available at:http://www.bls.gov/news .release /cfoi.t02.htm.

Resick, C.J, Hanges, P.J, Dickson, M.W., Mitchelson, J.K., (2006).A cross-cultural examination of the endorsement of ethical leadership. Journal of business ethical 63,p345-359.

Shafique, I,. Kalyar, M,. Rani, T,. (2020). Examining the impact of ethical leadership on safety and task performance: a safety-critical context. July 2020Leadership & Organization Development Journal ahead-of-print(ahead-of-print).

Skeepers, N. C  & Mbohwa, C (2015). A Study on the Leadership Behaviour, Safety Leadership and Safety Performance in the Construction Industry in South Africa, Industrial Engineering and Service Science.

Xue, Y. & .Fan, Y . &  Xie, X (2020), Relation between senior managers’ safety leadership and safety behavior in the Chinese petrochemical industry, Journal of Loss Prevention in the Process Industries.

Zohar D. Safety Climate in Industrial Organizations: Theoretical and Applied Implications. Journal of Applied Psychology 1980; 65: 96- 102.