اثربخشی راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی بر فراهیجان، راهبردهای مقابله‌ای، واکنش‌پذیری هیجانی و کنترل خشم نوجوانان متعارض 15-18 سال

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

دوره 11، شماره 44، اسفند 1401، صفحه 12-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیدرضا محمدی موسوی¹؛ منصوره بهرامی پور^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف: مطالعه حاضر با هدف اثربخشی راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی بر فراهیجان، راهبردهای مقابله‌ای، واکنش‌پذیری هیجانی و کنترل خشم نوجوانان متعارض 15-18 سال انجام شد. 
روش: این مطالعه نیمه آزمایشی با طرح دو گروه آزمایش و کنترل با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه پژوهش شامل نوجوانان متعارض 15-18 ساله شهر اصفهان در بازه زمانی تابستان و پاییز 1400 بودند که به روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 40 نوجوان متعارض انتخاب و بطور تصادفی در دو گروه هر کدام (20 نفر) آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش 10 جلسه 90دقیقه‌ای تحت راهبرد استرس مبتنی بر توجه آگاهی قرار گرفت و گروه کنترل آموزشی ندید. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه فراهیجان میتمانسگروبر و همکاران (2009)، پرسشنامه مهارت‌های مقابله‌ای کارور و همکاران (1989)، پرسشنامه واکنش‌پذیری هیجانی ناک و همکاران (2008)، پرسشنامه کنترل خشم اسپیلبرگر( 1999) و پرسشنامه تعارض والد-فرزند مورای و اشتراوس (1990) بود. داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار spss نسخه 23 تحلیل شدند. 
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی بر فراهیجان (خشم، شرم، کنترل خشونت، فرونشانی، شفقت و علاقه)، آگاهی بر واکنش‌پذیری هیجانی (حساسیت، شدت و تداوم هیجان) و کنترل خشم (بروز خشم بیرونی، بروز خشم درونی، کنترل خشم بیرونی و کنترل خشم درونی) نوجوانان متعارض 15-18 سال موثر است (01/0P<). همچنین نتایج نشان داد که راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی بر متغیر سبک مقابله (متمرکز بر مسئله، متمرکز بر هیجان، کم اثر و بی‌اثر) اثربخش نیست(05/0P>).
نتیجه گیری: با توجه به تاثیر راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی بر فراهیجان، واکنش پذیری هیجانی، کنترل خشم برنامه‌ریزی برای استفاده از این شیوه درمانی ضروری است. در نتیجه، درمانگران و مشاوران می‌توانند از روش راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی در کنار سایر روش‌های درمانی برای بهبود فراهیجان، واکنش‌پذیری هیجانی، کنترل خشم به ویژه در نوجوانان متعارض استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

راهبرد کاهش استرس مبتنی بر توجه آگاهی؛ فراهیجان؛ راهبردهای مقابله‌ای؛ واکنش‌پذیری هیجانی؛ کنترل خشم؛ نوجوانان متعارض

مراجع

Abdelmageed R I, Elhenawy Y I, Zaafar D K, Abdelaziz A W. (2022). Coping strategies among children and adolescents: validity and reliability of the Arabic version of the Kidcope scale. Heliyon, 8(1), e08706. [Link]
Abu Hamad B , Jones N, Gercama I(2021). Adolescent access to health services in fragile and conflict-affected contexts: The case of the Gaza Strip. Confl Health 15, 40. [Link]
Ahmadvand M, Yousefi S. (2017).The Impact of Mindfulness Training on the Use of Coping Strategies by Students. QJFR; 14 (3):49-66. [Link] 
Alipour A, Hashemi Nosratabad T, Babapour Khairuddin J, Tusi F. (2012). The relationship between coping strategies and students' happiness. New Psychological Research (Psychology of Tabriz University), 5 (18), 71-86. [Link]
Al-Refae M, Al-Refae A, Munroe M, Sardella NA and Ferrari M .(2021) A Self-Compassion and Mindfulness-Based Cognitive Mobile Intervention (Serene) for Depression, Anxiety, and Stress: Promoting Adaptive Emotional Regulation and Wisdom. Front. Psychol. 12:648087. [Link]
Amutio A, Franco C, Pérez-Fuentes MC, Gázquez JJ , Mercader I .(2015). Mindfulness training for reducing anger, anxiety, and depression in fibromyalgia patients. Front. Psychol. 5:1572. [Link]
Anari N, Nazari V (2019). The Role of Adolescent Conflict (with Parents) and Problem Solving Skills in Predicting Anger of Adolescent Female Theoretical High School Students in Parsabad, Fourth National Conference on Community Empowerment in Humanities and Management Studies, Tehran. [Link]
Antonova E, Schlosser K, Pandey R , Kumari V. (2021) Coping With COVID-19: Mindfulness-Based Approaches for Mitigating Mental Health Crisis. Front. Psychiatry 12:563417. [Link]
Bahmani, Behnaz, Torabian, Sahrasadat, Rezainejad, Salar, ManzariTavakoli, Vahid and Moeinifard, Mojgan (2017). Effectiveness of emotional self-efficacy training on social adjustment and social anxiety in adolescents, Journal of Applied Psychological Research, 7, 2, 67-78. [Link]
Choi J I , Koh M S. (2015). Relations of Job Stress, Burnout, Mindfulness and Job Satisfaction of Clinical Nurses. International Journal of Bio- Science and Bio-Technology; 3 (7): 128-121. [Link]
Cohodes E, Chen S ,Lieberman, A. (2017). Maternal meta-emotion philosophy moderates effect of maternal symptomatology on preschoolers exposed to domestic violence. Journal of Child and Family Studies; 26(7); 1831-43. DOI: 10.1007/s10826-017-0699- [Link]
Hassanvand Amouzadeh M, Hassanvand Amouzadeh M, Hassanvand Amouzadeh M. (2017). The Effectiveness of anger management skills training on social anxiety and anger self-regulation skills in high school socially anxious boys. Knowledge and Research in Applied Psychology, 14 (54), 73-83. [Link]
Hiromi T, Takafumi S, Sachiko K, Iori S, Mayumi Morisaki-N, Kiyoko K, Mari I, Craig H. Hart, Yoko E.(2022). How participating in a group-based anger management program changed Japanese mothers’ cognition, attitude, and behavior: A pre-post pilot study, Mental Health & Prevention, 25(1): 1-8.[Link]
Hurrell K E, Houwing F L ,  Hudson J L. (2017). Parental meta-emotion philosophy and emotion coaching in families of children and adolescents with an anxiety disorder. Journal of Abnormal Child Psychology; 45(3), 569–582. [Link] 
Keshavarzadeh ˛ F. Zakery pour GH, Watankhah H r. (2016). The effectiveness of mindfulness-based intervention on adolescent anger control. World Conference on New Horizons in Humanities, Futurology and Empowerment. [Link]
Khoury B, Lecomte T, Fortin G, Masse M, Therien P, Bouchard V et al. (2011). Mindfulness-based therapy: A comprehensive meta-analysis. Psychiat Res. 187: 441–453. [Link]
Mitmansgruber H, Beck T N, Höfer S, Schübler G. (2009). When you don’t like what you feel: Experiential avoidance, mindfulness and metaemotion in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 46(4), 448-453. [Link]
Mohadeth N, KHanjani Z, Aqdasiyya A N. (2020). The effectiveness of mindfulness-based intervention on difficult components in emotional regulation of male students with conduct disorder. Journal of Education and Evaluation; 12 (48): 63-83. [Link]
Mohamadpour S. (2018). The Role of Job Stress, Job Burnout and Mindfulness in Predicting Job Satisfaction of NAJA Employees; 11(45):138-166. [Link]
Moore D, Schultz NR Jr. (1983). Loneliness and adolescence:Correlations, attributions and coping. Journal of Youth and adolescence,12(2),95-100. [Link]
Nock MK, Wedig MM, Holmberg EB, Hooley JM. (2008).The emotion reactivity scale: development, evaluation, and relation to self-injurious thoughts and behaviors. Behavior Therapy; 39(2):107- 16. [Link]
Oatley K. (1992). Best Laid Schemes: The Psychology of Emotions, Cambridge, England: Cambridge University Press. [Link]
Philippe R, Goldin, James J Gross.(2014). “Effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) on emotion regulation in social anxiety disorder.” Emotion (Washington, D.C.) vol. 10,1 : 83-91. [Link]
Raposo B, Francisco R. (2022). Emotional (dys) Regulation and Family Environment in (non)Clinical Adolescents’ Internalizing Problems: The Mediating Role of Well-Being. Front. Psychol. 13:703762. [Link]
Rios Francisca F.(2020)."Increasing Healthy Coping in At Risk Adolescents”. Capstone Projects and Master's Theses. 756. [Link]
Sanchis-Sanchis A, Grau MD, Moliner A-R , Morales-Murillo CP. (2020) Effects of Age and Gender in Emotion Regulation of Children and Adolescents. Front. Psychol. 11:946. [Link]
Shabani M, RanjbarSudejani Y. (2018).The effectiveness of Treatment mindfulness-based stress reduction to reduce high-risk behaviors and impulsivity in adolescents. Rooyesh; 7 (8):17-30 30.URL: [Link] 
Shabani M, Khalatbari J (2020). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction training on emotion regulation difficulties and psychological well-being in premenstrual syndrome. Educational Sciences and Psychology; 8 (29): 134-152. [Link]
Shahidi S, Akbari H, Zargar F. (2017).Effectiveness of mindfulness-based stress reduction on emotion regulation and test anxiety in female high school students. J Edu Health Promot 2;6:87 [Link]
Tang Y Y , Tang R, Posner M I. (2016). Mindfulness meditation improves emotion regulation and reduces drug abuse. Drug and Alcohol Dependence; 163(1): 13-18. [Link]
Voigt L, Wadsley C G, Frenkel M O, Nieuwenhuys A. (2022). Response inhibition under emotional and physical stress. Sport, Exercise, and Performance Psychology. Advance online ublication. [Link]