شناسایی عوامل مؤثر بر یادگیری ریاضی دانش‌آموزان به کمک فراترکیب و نظرات متخصصین آموزش ریاضی

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 15، شماره 57، خرداد 1401، صفحه 151-175   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2022.1960487.2727

نویسندگان

محمد علی پور فتحکوهی¹؛ محمد حسن بهزادی^{* 2}؛ حمید رسولی³؛ احمد شاهورانی سمنانی⁴

¹دانشجوی دکتری آموزش ریاضی گروه ریاضی کاربردی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه آمار، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه ریاضی محض، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

⁴دانشیار گروه ریاضی کاربردی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

شورای ملی معلمان ریاضی آمریکا بر ارزش نهادن به ریاضی و اهمیت دادن به آن در جریانِ زندگی و در پرورش ذهن و اندیشه تأکید کرده‌است. تمام دانش‌آموزان باید بتوانند ارتباطات ریاضی‌وار برقرار کرده و ریاضی‌وار استدلال کنند و نسبت به ریاضی قدردانی داشته باشند. در این پژوهش که با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر یادگیری ریاضی دانش‌آموزان انجام شده‌است در گام نخست تحقیق، تکنیک فراترکیب[1] در 7 مرحله که توسط سندلوسکی و باروسو در سال 2007 ارائه شده بکار گرفته شده‌است. در مرحله اول فراترکیب سؤالات پژوهشی تعیین شد و در مرحله دوم به جستجوی مقالات با کلمات کلیدی مرتبط با سؤال پژوهش پرداختیم. در گام سوم بعد از فیلتر کردن 215 مقاله‌یافت شده با تکنیک ارزیابی انتقادی [2]CASP  به 61 مقاله مرتبط با سؤال پژوهش دست یافتیم. در گام چهارم و پنجم فراترکیب، توسط نرم‌افزار MAXQDA به مطالعه و استخراج کدها و دسته‌بندی‌ها پرداخته شد و در گام ششم برای تأیید اعتبار کد گذاری، دو سند توسط یکی از اعضای پانل خبرگان مجدداً کد گذاری شد و شاخص کاپا برای این دو سند به ترتیب 64/0 و 68/0 به دست آمد. در گام هفتم نتایج خروجی نرم‌افزار منجر به تولید پرسشنامه‌ای شد که روایی آن بر اساس CVI و CVR تأیید و پایایی آن با روش دلفی در 3 مرحله توسط شاخص هماهنگی کندال انجام شد. انحراف معیار نظرات خبرگان در دور اول 856/0، دور دوم 8297/0 و دور سوم 7951/0 به دست آمد و ضریب هماهنگی کندال برای این سه مرحله برابر 5569/0، 6720/0و 7900/0 محاسبه شده‌است که نشان‌دهنده هماهنگی بالا در پاسخ‌های خبرگان می‌باشد. به‌این ترتیب 17 زیر معیار و 6 معیار اصلی یادگیری ریاضیات با تکنیک فراترکیب و بررسی نظرات خبرگان آموزش ریاضی، شناسایی شد.
 

6. Meta-synthesis
7. Critical Appraisal Skills Program (CASP)

کلیدواژه‌ها

یادگیری؛ عوامل مؤثر بر یادگیری؛ آموزش ریاضی؛ فراترکیب؛ دلفی

مراجع

آقاجانی، سیف اله؛ خرمایی، فرهاد؛ رجبی، سعید و رستم اوغلی خیاوی، زهرا (1391)، ارتباط حرمت خود و خودکارآمدی با اضطراب ریاضی دانش‌آموزان. مجله روانشناسی مدرسه، 3 (1)، 6-20.

خاکباز، عظیمه سادات و موسی پور، نعمت الله. (1387) بهره‌گیری از ریاضیات غیر رسمی برای طراحی فرصت‌های یادگیری در برنامه‌ی درسی ریاضی. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 11(3)، 44-60.

خندان، فرح؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و حجازی، الهه (1390)، بررسی اثربخشی روش یادگیری مشارکتی بر اضطراب ریاضی و رفتار کمک طلبی. مجله روانشناسی، 4 (15)، 397-405.

رحمانی، مهدی (1383)، اهداف آموزش ریاضی چیست؟ و چه نقشی در اعتلای ریاضیات دارد؟ نشریه رشد آموزش ریاضی، 50(3)، 53-55.

سراجی, فرهاد, حیدری, سیروس, عنایتی فر نوین, علی. (1396). نقش عوامل اجتماعی و آموزشی در تضعیف انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه. اندیشه‌های نوین تربیتی, 13(2)،22-35.

 سلیمانی، بهاره؛ رکابدار، قاسم (1392)، بررسی ارتباط بین رویکردهای مطالعاتی و پیشرفت تحصیلی ریاضی با نقش واسطه‌ای اضطراب ریاضی. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 21(6)، 25-39.

 سیف، علی اکبر (1389)، روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، ویرایش ششم . تهران، انتشارات دوران

شریفی ساکی، شیدا؛ فالح، محمد حسین و زارع، حسین (1393)، نقش خودکارآمدی ریاضی، خودپنداره ریاضی و ادراک از محیط کلاس در پیشرفت ریاضی دانش‌آموزان با کنترل جنسیت. فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 1(3)، 19-28.

طالع زاده، الهام؛ سلیمی، حسین و فرخی، نور علی (1391)، بررسی رابطه بین راهبردهای شناختی و فراشناختی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی

عبداله پور، محمدآزاد و کدیور، پروین و عبداللهی،محمد حسین (1384)، بررسی رابطه‌ی بین سبک‌های شناختی و راهبردهای شناختی و فراشناختی با پیشرفت تحصیلی. پژوهش های روان شناختی، 3(8)، 19-29.

 عسگری، محمد و همکاران (1390) تأثیر آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان دختر سال سوم راهنمایی اراک. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 21(7)، 55-69.

 عطارخامنه، فاطمه؛ سیف، علی اکبر (1388)، تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری مطالعه فراشناختی بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهشنامه مطالعه روانشناسی تربیتی، شماره نهم، بهار و تابستان

عطایی، مریم؛ حمیدی، فریده، نصری، صادق (1392)، رابطه راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و خودپنداره ریاضی با انگیزه پیشرفت ریاضی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.

کیامنش، علیرضا؛ پوراصغر، نصیبه (1385)، نقش خودپنداره ریاضی، انگیزش یادگیری ریاضی، عملکرد قبلی ریاضی و جنسیت در پیشرفت ریاضی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،2(3)، 58-69.

مجتبی هوشنگی، مریم کریم‌پور، فهیمه جمالی،(1395)، نقش روش تدریس و اخلاق معلم بر دانش‌آموزان ، بجنورد، انتشارات گسترش علوم نوین.

میرلوحی، مرضیه و درتاج، فریبرز (1399). مقایسه اثربخشی راهبردهای یادگیری خلاصه نویسی، علامت گذاری، حاشیه نویسی و نقشه مفهومی بر درک مطلب و سرعت یادگیری دانش‌آموزان دختر ، فصلنامه روان شناسی مدرسه، 2(3)، 25-27.

حسین چاری،مسعود، فتانه قزل بیگلو، بهرام جوکار، (1398). تعامل معلم- دانش آموز و خودکارآمدی با سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه گری جهت گیری هدف، فصلنامه روانشناسی تربیتی، 3(5)، 12-25.

میری، انوری؛ یزدانبخش، کامران و کرمی، جهانگیر (1391)، اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر کاهش اختالال یادگیری در کودکان دبستانی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه رازی

Abdullapour, M., Kadivar, P., Abdullahi, M. (2014). investigating the relationship between cognitive styles and cognitive and metacognitive strategies with academic achievement. Psychological Research, 3(8):19-29. [In Persian]

Aghajani, S., Khormai, F., Rajabi, S., & Rostam Oghli Khayavi, Z. (2012). the relationship between self-esteem and self-efficacy with students' math anxiety. Journal of School Psychology, 3(1):12-32. [In Persian]

Andrei, C., Izabela, V. P., & Valentina, Z. (2014). Comparative study between study tracks: math and sciences or humanities, regarding academic motivation and learning strategies in the 9th grade students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 128, 432-437.

Aghajani, S., Khormai, F., Rajabi, S., & Rostam Oghli Khayavi, Z. (2012). the relationship between self-esteem and self-efficacy with students' math anxiety. Journal of School Psychology, 3(1): 6-20. [In persian]

Asgari, M. (2012). The effect of teaching self-regulation strategies on the self-concept and academic progress of mathematics of the third-year female students of Arak middle school. Educational Psychology Quarterly, 21(7): 25-36. [In Persian]

Attai, M., Hamidi, F., Nasri, S. (2013). The relationship between self-regulated learning strategies and mathematical self-concept with the motivation of mathematical progress, master's thesis, field of educational psychology, Shahid Rajaei University of Education. [In Persian]

Attar Khamene, F., Saif, Ali. (2008). The effect of teaching metacognitive study learning strategies on students' motivation and academic progress. Educational psychology research journal, number nine, spring and summer, 2(5): 2-15. [In Persian]

Ayebale, L., Habaasa, G., & Tweheyo, S. (2020). Factors affecting students’ achievement in mathematics in secondary schools in developing countries: A rapid systematic review. Statistical journal of the IAOS, 36(20): 73-76.

Barrett, Peter., Davies, Fay., Zhang, Yufan., Barrett, Lucinda. (2015). The impact of classroom design on pupils' learning: Final results of a holistic, multi-level analysis. Building and Environment, 89, 118–133.

    doi: 1016/10/j.buildenv.02/2015.013

Chen, B. H., Chiu, W. C., & Wang, C. C. (2015). The relationship among academic selfconcept, learning strategies, and academic achievement: A case study of national vocational college students in Taiwan via SEM. The Asia-Pacific Education Researcher, 24(2): 419-431.

Clivaz, S., Miyakawa, T. (2020). The effects of culture on mathematics lessons: an international comparative study of a collaboratively designed lesson. Educ Stud Math 105, 53–70.

d’Entremont, Yvette. (2015). Linking Mathematics, Culture and Community. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174(2): 2818–2824.

Gasco, J., Villarroel, J. D., & Goñi, A. (2014). Differences in the Use of Learning Strategies in Mathematics in 8th and 9th grade. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1040- 1043

Hossein Chari, M., Fatane Qezel Biglou, B. (2018). Teacher-student interaction and self-efficacy with academic vitality: the mediating role of goal orientation, Educational Psychology Quarterly, 15(52): 45-85. [In Persian]

Jacobus G. Maree., Fletcher, L., Erasmus, P. (2013) The Relationship Between Emotional Intelligence, Study Orientation in Mathematics and the Mathematics Achievement of the Middle Adolescent, Journal of Psychology in Africa, 23(2): 205-211, DOI: 1080/10/2013/14330237.10820616

Jang, Selim., Hyde, Daniel C. (2020). Hemispheric asymmetries in processing numerical meaning in arithmetic. Neuropsychologia, 146(2): 10-52

Khakbaz, A., Musapour, N. (1387), using informal mathematics to design learning opportunities in mathematics curriculum. Curriculum Studies Quarterly. 11(5):10-19. [In Persian]

Khandan, F., Lavasani, M., Hejazi, E. (2018). investigating the effectiveness of collaborative learning method on math anxiety and help-seeking behavior. Journal of psychology, 4(15): 25-39. [In Persian]

Kiyamanesh, A., Pourasghar, N. (2016), the role of math self-concept, motivation to learn math, previous math performance and gender in math progress. Journal of Educational Sciences and Psychology of Shahid Chamran University of Ahvaz, 3(30), 22-35. [In Persian]

Kosir, K., Tement, S. (2014). Teacher–student relationship and academic achievement: a cross-lagged longitudinal study on three different age groups. Eur J Psychol Educ, 29, 409–428.

Maxwell, Sophie., Reynolds, K., Lee, E., Subasic, E., Bromhead, D. (2017). The Impact of School Climate and School Identification on Academic Achievement: Multilevel Modeling with Student and Teacher Data. Frontiers in Psychology, 8(2), 2069–2101. doi:3389/10/fpsyg.02069/2017

Miri, A., Yazdanbakhsh, K., Karmi, J. (2012). The effectiveness of teaching cognitive strategies on reducing learning disorders in primary school children. Master's thesis in the field of general psychology. Faculty of Social Sciences. Razi University [In Persian]

Mirlohi, M., Dartaj, F. (2019). Comparison of the effectiveness of summarizing, marking, annotation and concept map learning strategies on female students' comprehension and learning speed, School Psychology Quarterly, 9(3): 259-277. [In Persian]

Mohr-Schroeder, M., Jackson, C., Cavalcanti, M., Jong, C., Craig Schroeder, D., Speler, G. (2017). Parents’ Attitudes Toward Mathematics and the Influence on Their Students’ Attitudes toward Mathematics: A Quantitative Study. School Science and Mathematics, 117(5): 214–222.

Hoshangi, M., Jamali, M. (2015). The role of teaching method and teacher's ethics on students, Bojnord, New Science Development Publications. [In Persian]

 

Nurul, N., Zaleha, I., Yudariah, Y. (2016). The Relationship between Emotional Intelligence and Mathematical Competency among Secondary School Students. Journal on Mathematics Education, 7. 10.22342/jme.7.2.3534.91-100.

 

Radisic, J., Videnovic, M., Baucal, A. (2015). Math anxiety—contributing school and individual level factors. European Journal of Psychology of Education, 30(1): 1-20

Rahmani, M. (2004), What are the goals of mathematics education? And what role does it play in improving mathematics? Roshd Journal of Mathematical Education,3(5): 53-55. [In Persian]

Saif, A. (2009), Modern educational psychology: Psychology of learning and education, 6th edition. Tehran, Duran Publications. [In persian]

Sadi, O., Uyar, M. (2013). The relationship between cognitive self-regulated learning strategies and biology achievement: A path model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 847-852.

Sandra Crespo. (2006). Elementary Teacher Talk in Mathematics Study Groups. Educational Studies in Mathematics, 63(1): 29–56.

Saraji, F., Heydari, S., EnayatiFar, N. (2016). The role of social and educational factors in weakening the academic motivation of secondary school students in Kermanshah. New Educational Thoughts, 13(2): 22-36. [In Persian]

Sievert, H., van den Ham, A., Niedermeyer, I., Heinze, Aiso. (2019). Effects of mathematics textbooks on the development of primary school children's adaptive expertise in arithmetic. Learning and Individual Differences, 74(2): 101716–. doi: 1016/10/j.lindif.02/2019.006

Sharifi Saki, S., Falah, M., Zare, Hossein. (2013). The role of math self-efficacy, math self-concept and perception of the classroom environment in students' math progress with gender control. Scientific-research quarterly, research in school and virtual learning, 1(3): 19-28. [In Persian]

Soleimani, B., Rekabdar, Q. (2012). investigating the relationship between study approaches and math academic progress with the mediating role of math anxiety. Education and Evaluation Quarterly, 21(6): 25-39. [In Persian]

Stewart, V. (2005). Making sense of students’understanding of fractions: An exploratory study of sixth graders’construction of fraction concepts through the use of physical referents and real-world representations. Ph.D. thesis, Florida State University.

Talezadeh, E., Salimi, H., Farkhi, N. (2013), Investigating the relationship between cognitive and metacognitive strategies and academic performance of female secondary school students. Master's thesis. Tehran, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University [In Persian]

Zimmerman, B., Martinez Pons, M. (1986). Development of a structured interview for assessing student use of selfregulated learning strategies. American Educational Research Journal, 23, 61423.