نقش سبک‌های اسنادی و تربیتی در پیش‌بینی اختلال سلوک با واسطه‌گری کارکرد اجرائی در دانش‌آموزان مقطع اول متوسطه

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 15، شماره 57، خرداد 1401، صفحه 105-126   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2022.1955218.2688

نویسندگان

ندا حسینلو¹؛ مهران سلیمانی^{* 2}؛ رضاقربان جهرمی³

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

²دانشیارگروه روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

³استادیار گروه روان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش سبک‌های تربیتی و اسنادی در پیش‌بینی اختلال سلوک با واسطه‌گری کارکرد اجرائی در دانش‌آموزان مقطع اول متوسطه بود. جامعه آماری، شامل تمامی دانش‌آموزان دوره اول متوسطه شهر خوی در سال تحصیلی 1400- 1399 بود که از میان آن‌ها بعد از برآورد حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای 400 نفر انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسش‌نامه‌های سیاهه رفتاری کودک آخنباخ نسخه والدین(2007) ، پرسش‌نامه سبک‌های فرزند پروری بامریند(1971) و پرسش‌نامه سبک‌های اسنادی پترسون و همکاران(1982) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار Smart-PLS3 و SPSS-25 استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی داد‌ ها نشان داد سه مقدار 01/0، 25/0و 36/0 به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF  نشان از برازش مناسب مدل پیشنهادی داشت. همچنین نتایج نشان داد سبک اسنادی مثبت با ضریب تأثیر(202/0-)، سبک تربیتی سهل‌گیرانه با ضریب تأثیر(338/0)، سبک تربیتی مقتدرانه با ضریب تأثیر(432/0-) و نقص کارکرد اجرائی با ضریب تأثیر (363/0) به صورت مستقیم بر اختلال سلوک تأثیر داشتند. با توجه به تأثیر سبک تربیتی و اسنادی و نقص کارکرد اجرائی در اختلال سلوک، پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های بیشتری جهت شناسایی بیشتر عوامل مذکور انجام گیرد و کارگاه‌های آموزشی برای والدین در زمینه اهمیت این موضوع برگزار شود.

کلیدواژه‌ها

اختلال سلوک؛ سبک‌های تربیتی؛ سبک‌های اسنادی؛ کارکرد اجرائی

مراجع

آذرگون، میلاد و پوریان، احمد.(1397). بررسی رابطه سبک های فرزند پروری با تاب آوری و مقایسه آن در کودکان با و بدون اختلال سلوک. همایش ملی روان‌شناسی و سلامت با محوریت خانواده و زندگی سالم، شیراز.

ارجمندنیا، علی اکبر؛ رویتوند غیاثوند، صغری و شریفی، علی(1394). بررسی رابطه کارکردهای اجرایی و باورهای غیر منطقی در نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، (2)6، 1-14.

اشکانی، فرح و حیدری، حسن. (1393). تأثیر آموزش تنظیم هیجانی بر بهزیستی روان شناختی و سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری مقطع دبستان. ناتوانی‌های یادگیری، (1)4، 6-22.

جمشیدی، صفورا؛ فرخی، حسین و سیدزاده دلویی، سیدایمان.(1398). مقایسه توجه پایدار، حافظه کاری و بازداری پاسخ در کودکان دارای اختلال سلوک و بهنجار. رویش روان‌شناسی، (11)8، 159-168.

جوهری، محسن و علیجانی، فاطمه. (1400). مقایسه ویژگی شخصیتی و سبک دلبستگی و رفتار پرخطردرنوجوانان عادی و دارای اختلال سلوک. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، (4)15، 157-178.

دلاور، علی و ابراهیمی، آسیه. (1392). بررسی نقش عوامل فردی و خانوادگی در اختلال سلوک (فراتحلیلی بر مطالعات انجام شده در ایران).  مطالعات روان‌شناسی بالینی، (10)3، 116-137.

طاهری، مرجان.(1396). مقایسه کارکردهای اجرایی و مهارت‌های تنظیم شناختی هیجان در نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک و عادی. ماهنامه پیشرفت های نوین در علوم رفتاری،(9)2.

عبدالرحیم‌پور، رقیه؛ بیرامی، منصور و هاشمی نصرت‌آباد، تورج.(1400). مقایسه کارکرد‌های اجرایی در کودکان با اختلال رفتاری برونی‌سازی‌شده و عادی با درنظر‌‌گرفتن نقش جنسیت. فصلنامه کودکان استثنایی، (2)21، 49-62.

عسکری، هدیه؛ تیموری، سعید و یزدان پناه، فرشته.(1397). مقایسه کارکردهای اجرایی نوجوانان مبتلا به نارسایی توجه/ فزون کنشی با نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک. سیزدهمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی،تهران.

علیزاده، حمید و زاهدی پور، مهدی.(1383). کارکردهای اجرایی در کودکان با و بدون اختلال هماهنگی رشدی. تازه‌های علوم شناختی، ۶ (۳ و ۴)، 49-56.

فراهینی، ندا؛ افروز، غلامعلی و رسول زاده طباطبایی، سیدکاظم. (1392). رابطه ی شیوه های فرزند پروری والدین و کمرویی با خلاقیت در تیزهوشان. روان‌شناسی مدرسه، (4)2، 137-153.

گرمسیری مهوار، عطاءالله و شکرزاده، شهره.(1398). اثرات شیوه های فرزندپروری بر نشانگان اختلال سلوک دانش‌آموزان دوره متوسطه منطقه پاکدشت. فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش، (4)16، 123-142.

گنجی، حمزه.(1398). آسیب شناسی روانی براساس DSM – 5. تهران: انتشارات ساوالان.

معاش اصل، سمیه؛ بیرامی، منصور و محمود علیلو، مجید.(1395). رابطه سبک‌های فرزندپروری با علایم اختلال سلوک در دانش‌آموزان. دوّمین همایش ملّی روانشناسی مدرسه، اردبیل.

معظمی، شهلا و دادگر، آناهیتا. (1398). مقایسه اختلال سلوک و بزهکاری در دختران نوجوان مناطق 5 و 13 شهر تهران با رویکرد پیشگیری از جرم. فصلنامه علمی رهیافت پیشگیری از جرم، (4)2، 13-36.

مهدی‌زاده، زهرا؛ ابوالقاسمی، عباس و رستم اوغلی، زهرا. (1393). نقش پردازش اطلاعات و سبک‌های اسناد در پیش بینی کیفیت زندگی دانش‌آموزان دارای بدشکلی بدن. روان‌شناسی مدرسه، (4)3، 111-127.

یزدخواستی، فریبا و عریضی، حمیدرضا.(1390). هنجاریابی سه نسخه کودک، پدر/ مادر و معلم سیاهه رفتار کودک در شهر اصفهان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، (1)17، 60-70.

یعقوبی، ابوالقاسم؛ فروتن بقا، پریسا و محققی، حسین. (1393). بررسی اثر بخشی آموزش امید بر سبک‌‎های اسنادی دانشجویان. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 5 (17)، 19-33.

Abdolrahimpour, R., Bayrami, M., & Nosratabad, T. H. (2021). Comparison of Executive Functions between Children with Externalized Behavioral Disorder and Normal Children Considering the Role of Gender. Journal of Exceptional Children, 21(2): 49-62 [In Persian].

Achenbach, T. M., & Rescorla, L. A. (2001). ASEBA school age forms profiles. Burlington: University of Vermont, research center for children, youth & families.

Alizadeh, H., & Zahedipour, M. (2005). Executive functions in children with and without developmental coordination disorder. Cognitive science, 6(3): 49-56 [In Persian]

Arjmandnia, A. A., Roytvand-Ghiasvand, S., & Sharifi, A. (2015). Relationship between Executive Function and Cognitive Distortions on Delinquent Juveniles and Non-Delinquent Juveniles. Applied Psychological Research Quarterly, 6(2): 1-14 [In Persian].

Ashkani, F., Heydari, H. (2014). Effects of emotional adjustment on psychological welfare and attributional styles of students with learning disabilities in primary school. Journal of Learning Disabilities, 4(1): 6-22 [In Persian].

Askari, H., Teimouri, S., and Yazdan Panah, F. (2017). Comparison of the executive functions of adolescents with attention deficit/hyperactivity disorder with adolescents with conduct disorder. The 13th International Conference of Psychology and Social Sciences, Tehran [In Persian].

Azargoun, M., & Pourian, A. (2017). Investigating the relationship between parenting styles and resilience and comparing it in children with and without behavioral disorders. National conference of psychology and health focusing on family and healthy life, Shiraz, [In Persian].

Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1- 2): 1-103. http://dx.doi.org/10.1037

Brandes, C. M., Reardon, K. W., Shields, A. N., & Tackett, J. L. (2021). Towards construct validity of relational aggression: An examination of the Children’s Social Behavior Scale. Psychological assessment.

Coolidge, F. (2002). The Coolidge personality and neuropsychological Inventory for children: The CPNI. Colorado: university of Colorado at Colorado Springs.

Delavar, A., & Ebrahimi, A. (2013). A Study of the Role of Individual and Family Factors in Conduct Disorder: Meta-Analysis of Studies Previously Done in Iran. Clinical Psychology Studies, 3(10): 116-137 [In Persian].

Estlein, R. (2021). Parenting as a communication process: Integrating interpersonal communication theory and parenting styles conceptualization. Journal of Family Theory & Review, 13(1): 21-33.

Farahini, F., Afrooz, G., & Rasoolzadeh-Tabatabaiee, K. (2014). The relationship between parenting styles, shyness and creativity in the gifted. Journal of School Psychology, 2(6-24/4): 137-153 [In Persian].

Frick, M. A., Darling Rasmussen, P., & Brocki, K. C. (2022). Can attachment predict core and comorbid symptoms of attention‐deficit/hyperactivity disorder beyond executive functions and emotion regulation? British Journal of Clinical Psychology, 61(1): 93-111.

Ganji, H. (2018). Psychopathology based on DSM-5. Tehran: Savalan Publications, [In Persian].

Garmsiri Mahvar, A., & Shokrzadeh, S. (2019). The Impacts of Parenting Styles on the Symptoms of Conduct Disorder among High School Students in Pakdasht. QJFR, 16(4):123-142 [In Persian].

Gudjonsson, G. H., Gonzalez, R. A., & Young, S. (2021). The risk of making false confessions: The role of developmental disorders, conduct disorder, psychiatric symptoms, and compliance. Journal of Attention Disorders, 25(5): 715-723.

Jamshidi, S., Farrokhi, H., & Seyedzadeh Dalooyi, S. I. (2020). Comparison of sustained attention, working memory and response inhibition in children with conduct disorder and normal. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal (RRJ), 8(11): 159-168 [In Persian].

Johari, M., & Alijani, F. (2021). Comparison of personality traits and attachment style and high-risk behavior in normal adolescents with conduct disorder. Journal of Applied Psychology, 15(4): 178-157 [In Persian].

Kent, K. R., Hopfer, C. J., Corley, R. P., & Stallings, M. C. (2022). Executive functions as a mediator of childhood maltreatment on adult psychopathology: a longitudinal mediation analysis comparing maltreatment factor models. Child Abuse & Neglect, 123, 105369.

Kim, S. S., Vuong, A. M., Dietrich, K. N., & Chen, A. (2021). Proximity to traffic and exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons in relation to Attention Deficit Hyperactivity Disorder and conduct disorder in US children. International journal of hygiene and environmental health, 232, 113686.

Luo, J., Wang, M. C., Neumann, C. S., Hare, R. D., & Salekin, R. T. (2021). Factor structure and construct validity of the Proposed Specifiers for Conduct Disorder (PSCD) scale in Chinese adolescents. Assessment, 28(7): 1765-1784.

Maash Asl, S., Beyrami, M., & Mahmoud Alilou, M. (2018). The relationship between parenting styles and behavior disorder symptoms in students. The second national school psychology conference, Ardabil, [In Persian].

Mahdizadeh, Z., Abolghasemi, A., & Rostamoghli, Z. (2015). The role of cognitive processing and attribution styles in predicting quality of life in the students with dysmorphic disorder. Journal of School Psychology, 3(4): 111-127 [In Persian].

Moazzami, S., & Dadgar, A. (2019). Comparison of Conduct Disorder and Delinquency in Adolescent Girls in Districts 5 and 13 of Tehran. Crime Prevention Approach, 2(4): 13-36 [In Persian].

Peterson, C., Semmel, A., Von Baeyer, C., Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Seligman, M. E. (1982). The attributional style questionnaire. Cognitive therapy and research, 6(3): 287-299.

Scaini, S., Caputi, M., Ogliari, A., & Oppo, A. (2020). The relationship among attributional style, mentalization, and five anxiety phenotypes in school-age children. Journal of Research in Childhood Education, 34(4): 551-565.

Taheri, M. (2017). Comparison of executive functions and cognitive emotion regulation skills in adolescents with conduct disorder and normal adolescents. The Journal of New Advances in Behavioral Sciences, 2 (9): 1-15 [In Persian].

Tahira, Q., & Jami, H. (2021). Association between Social Adjustment and Perceived Parenting Styles in Punctual, Truant, and High Achieving School Going Students: A Moderating Model. Nature-Nurture Journal of Psychology, 1(2): 33-44.

Wu, L., Zhang, X., Wang, J., Sun, J., Mao, F., Han, J., & Cao, F. (2021). The associations of executive functions with resilience in early adulthood: A prospective longitudinal study. Journal of Affective Disorders, 282, 1048-1054.

Yaghoobi, A., Forotan Bagha, P., & Mohagheghi, H. (2014). The effect of hope teaching Snyder on attributional style of student. Clinical Psychology Studies, 5(17): 19-33 [In Persian].

Yazdkhasti, F., & Oreyzi, H. (2011). Standardization of Child, Parent and Teacher’s Forms of Child Behavior Checklist in the City of Isfahan. IJPCP,17(1): 60-70 [In Persian].

Yockey, A., King, K., & Vidourek, R. (2022). Past-year suicidal ideation among transgender individuals in the United States. Archives of suicide research, 26(1): 70-80.

Abasi Kasani, H., Shams Moorkani, GH., Seraji, F., & Rezai Zadeh, M. (2019). devices for learner evaluation in electronic learning environment. Technology Roshd, 61(16): 21-33 [In Persian].