تحلیل سروده‌های مدهوش گلپایگانی بر اساس نظریۀ «منش و میدان» از پی‌یر بوردیو

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 5، دوره 6، شماره 20، شهریور 1401، صفحه 116-148   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

شایسته ابهجی عزآبادی¹؛ عزیزالله توکلی^{* 2}؛ محمود صادق زاده³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. (نویسندۀ مسئول)

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی ، یزد، ایران.

چکیده

در جامعه­‌شناسی ادبیات که دانشی میان‌­رشته ای است، به ادبیات به عنوان مقوله­‌ای نگریسته می‌شود که تحولات زندگی اجتماعی برآن تأثیر می‌گذارد. صاحب‌­نظران در این حوزه هرگونه آثار هنری و متون متعددی را که بازتاب‌­دهندۀ جامعه باشد، مورد بررسی قرار می­دهند. نظریۀ «منش و میدان» از پی­یر بوردیو یکی از روی‌کردهای جامعه­‌شناسی است که در آن، ابعاد مختلف جامعه به عنوان میدان و نهادینه شدن اموری به تبعیت از میدان، به عنوان منش در ابعاد گسترده­ای مورد توجه قرار می­‌گیرد. این رویکرد جامعه­‌شناسانه می­‌تواند به کمک مطالعات میان‌­رشته ای در متون ادبی بازتاب داده شود. در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا به روش توصیفی- تحلیلی میدان‌‌های موجود در سروده­‌های مدهوش گلپایگانی و منش‌­هایی که در میدان­‌های اجتماعی از خود نشان می‌دهد، کاویده شود تا به این پرسش‌­ها پاسخ داده شود که این شاعر با توجه به شرایط جامعه­‌اش تحت تأثیر چه میدان­‌هایی قرار می­‌گیرد و بر اساس آن، چه منش­‌هایی را در سروده­‌های خود منعکس می­‌کند؟. نتایج حاکی از آن است که مدهوش گلپایگانی با توجه به میدان­های اجتماعی «رونق امور فرهنگی، هنری و ادبی»، «نفوذ روحانیت» و «پیشرفت جامعه»، منش های متعدد معناداری را بروز می‌دهد که در سروده­هایش در قالب مضامین و سبک شخصی وی به چشم می‌­آید.

کلیدواژه‌ها

مدهوش گلپایگانی؛ جامعه‌شناسی ادبیات؛ پی‌یر بوردیو؛ منش؛ میدان

مراجع