مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله در شهر ایوان‌غرب استان ایلام

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 2، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 15-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عظیم علی شائی^{* 1}؛ فریبا همتی²

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²گروه آموزشی جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، یکی از مهمترین موضوعاتی که در کنار مسائل و مشکلاتی چون ترافیک، انواع آلودگی­ها، زاغه­ نشینی و مانند آن مدیران شهری را به خود مشغول ساخته است، مدیریت بهینه ­پسماندهای تولیدی می­باشد. امروزه با توسعه شهرها، افزایش سطح درآمد و رفاه جامعه و رشد شتابان اقتصادی و اجتماعی در کشورها، علاوه بر افزایش روز افزون تولید پسماند، تغییر الگوی مصرف نیز منجر به تغییر در کیفیت پسماند جامد شده است.
هدف: مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله در شهر ایوان­غرب.
روش‌شناسی تحقیق: در این مطالعه نقشه­ ها و اطلاعات مورد نیاز پس از گردآوری از منابع مختلف، با توجه به عوامل مؤثر در مکان­یابی محل دفن پسماند به لایه­ های اطلاعاتی قابل استفاده در محیط نرم­افزاری ArcGIS تبدیل شدند. از روش­های مختلف تصمیم ­گیری، روش  AHPبه دلیل کاربرد رایج و مؤثر، برای ارزیابی قابلیت دفن پسماند انتخاب شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر ایوان در 33 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه و 20 دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است.
یافته­ ها: معیارهای مورد استفاده شامل: کاربری­اراضی، جنس خاک و قابلیت اراضی، کیفیت و عمق آب زیرزمینی، زمین­ شناسی، بارندگی، طبقات ارتفاعی، شیب، فاصله از شهر، فاصله از روستا، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از خطوط انتقال نیرو، فاصله از چاه و چشمه، فاصله از مناطق حفاظت شده می­باشد.
نتایج: مناسب­ترین مکان 98/7 درصد از مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

مکان‌یابی دفن زباله؛ GIS؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی؛ شهر ایوان غرب

مراجع

اقصایی، هلن و سوری، بابک. (1396). مکانیابی محل دفن پسماند شهری با استفاده از تکنیک­های اطلاعاتی مکانی مطالعه موردی: شهر سنندج. پژوهش­های محیط زیست، 8(15 )، 216-229.

بزرگمهر، کیا؛ حکیم دوست، سیدیاسر؛ محمدپورزیدی، علی و صیدی، زهرا. (1393). مکانیابی بهینه محل دفن مواد زاید جامدشهری با استفاده از مدل (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان تنکابن). اطلاعات جغرافیایی، 23(91)، 81-88.

پناهنده، محمد؛ ارسطو، بهروز؛ قویدل، آریامن و قنبری، فاطمه. (1388). کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مکان­یابی جایگاه دفن پسماند شهر سمنان. سلامت و محیط زیست، 2(4)، 283-276.  

جعفری، کبری؛ مظلومی بجستانی، علیرضا؛ حافظی مقدس، ناصر و قزی، اعظم. (1396). مکان­یابی محل دفن پسماندهای شهری: مطالعه موردی در اردبیل. زمین­شناسی مهندسی، 11(3)، 132-103.  .

 حبیبی، کیومرث. (1384). توسعة کالبدی بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری با استفاده از GIS. رسالة دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

حسن­پور، سیروس؛ عسگری حسن­آبادی، حسین و محمودی میمندی، هادی. (1389)، مکان­یابی دفع پسماند و حفاظت از محیط­زیست با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و سامانه­ های اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی شهرستان ابهر). اولین کنفرانس ملی ژئوماتیک نوین در خدمت جامعه، دانشگاه تهران، 11-1.

حیدرزاده، نیما. (1382 ). معیارهای مکان­یابی محل دفن مواد زائد جامد شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری­های و دهیاری­های کشور..

سازمان زمین­شناسی اکتشافات معدنی کشور، شرح نقشه ­زمین­شناسی چهارگوش ایلام.

شایان، محسن؛ عنابستانی، علی اکبر و بازوند، سجاد. (1397). مکان‌یابی بهینه دفن زباله‌های روستایی در شهرستان زرین‌دشت. فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی،13(1)، 103-85.

صمدی، محمدتقی؛ مرتضوی، سید محمد و محمد طاهری، ابوالفضل. (1386). مکان­یابی دفن پسماند با استفاده از نرم­افزار GIS (مطالعه موردی شهرستان رزن دهستان سرد رود علیا). دهمین همایش ملی بهداشتی محیط، همدان، دانشگاه علوم پزشکی همدان.

عبدلی، محمدعلی. (1395). بازیافت مواد زائد جامد شهری. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

قدسی پور، سید حسن. (1398). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر.

مرادی، ابوذر؛ بویری، علی و امان پور، سعید. (1394). ترکیب توابع عملگرای فازی و GIS در مدیریت پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهر لیکک شهرستان بهمیی، از استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 10(31)، 119-111.

مظفری، مهدی. (1398). بررسی مطلوبیت محل دفن مواد زائد جامد شهری شهرستان بردسکن با استفاده از روش تصمیم-گیری چندمعیاره. اکرم بمانی خرانق، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان.

منوچهری، فرهاد. (1397). مکان­یابی دفن زباله ­های صنعتی شهرکرمانشاه با استفاده از روش AHP. علی محمد خورشید دوست، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده برنامه­ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.

مهتابی اوغانی، مرضیه؛ نجفی، اکبر و یونسی، حبیب الله. (1392). مقایسه دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در مکان­یابی محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: انتخاب محل دفن پسماند شهری کرج). سلامت و محیط زیست، 6(3)، 352-341.  

یوسفی، ذبیح اله؛ قرنجیک، امان محمد؛ امان­پور، بهناز و عادلی، محسن .(1391). مکان­یابی مناسب جهت دفن بهداشتی زباله ­های شهری با استفاده از GIS ( مطالعه موردی: شهر گنبدکاووس). مجله بهداشت محیط­زیست، 22(1)، 114-105.

Demesouka, O. E., Vavatsikos, A. P., & Anagnostopoulos, K. P. (2013). Suitability analysis for siting MSW landfills and its multicriteria spatial decision support system: method implementation and case study. Waste Management, 33(5), 1190-1206.

Deswal, M., Laura, J.S. (2018). GIS based modeling using Analytic Hierarchy Process (AHP) for optimization of landfill site selection of Rohtak city, Haryana (India). Journal of Applied and Natural Science, 10(2), 633-642.

Faisal, R., Ahmed, M. (2019). GIS and AHP based modeling for landfill site selection (case study: West side of Mosul city). Scientific Review Engineering and Environmental Sciences, 27(4), 425- 437.

Jilani, T. (2002). State of Solid Waste Management in Khulna City. Unpublished Undergraduate thesis. Environmental Science Discipline, Khulna University, Khulna, 25-85, Bangladesh.

Onut, S., & Soner, S. (2008). Transshipment site selection using the AHP and TOPSIS approaches under fuzzy environment. Waste Management, 28(9), 1552- 1559.

Saaty, T.L. (2004). Mathematical Methods of Operations Research. New York: McGraw 2004.

Sener, S., Senar, E., Nas , B., & Karagüzel, R. (2010). Combining AHP with GIS for landfill site selection: A case study in the Lake Beyşehir catchment area (Konya, Turkey). Waste management, 30(11), 2037-2041.

Zelenovic, T., Srdjevic, Z., Bajcetic, R., & Miloradov, M. V. (2012). GIS and the analytic hierarchy process for regional landfill site selection in transitional countries: a case study from Serbia. Environmental Management, 49(2), 445-458.